Ανοικτή επιστολή

Βρυξέλλες, 24 Ιανουαρίου 2024

Προς:

Α.Ε. Ursula von der Leyen, Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Α.Ε. Roberta Metsola, Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Α.Ε. Willem van de Voorde, Μόνιμο Αντιπρόσωπο του Βελγίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Κοινή ανοικτή επιστολή της Ομάδας των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΟΚΕ και της Civil Society Europe: Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να αναγνωρίσουν, να μεριμνήσουν για τη συμμετοχή και να στηρίξουν την κοινωνία των πολιτών στο πλαίσιο ενός διαρθρωμένου διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών

Αξιότιμη κ. von der Leyen,

Αξιότιμη κ. Metsola,

Αξιότιμε κ. van de Voorde,

Οι υπογράφοντες την παρούσα επιστολή καλούν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να λάβουν πραγματικά μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων της Συνθήκης για έναν ανοικτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών σε όλους τους τομείς πολιτικής. Οι υπογράφοντες καλούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ: 1) να δρομολογήσουν διοργανική συμφωνία για τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, 2) να ορίσουν εντός κάθε οργάνου διοικητικά στελέχη αρμόδια για τις σχέσεις με την κοινωνία των πολιτών και 3) να ενθαρρύνουν και να προάγουν τη συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών φορέων και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών.

Ως μέρος των δημοκρατικών αρχών της ΕΕ που κατοχυρώνονται στις συνθήκες, στο άρθρο 11 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) τα θεσμικά όργανα της ΕΕ καλούνται να διατηρούν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις αντιπροσωπευτικές ενώσεις και με την κοινωνία των πολιτών. Ωστόσο, παρά τις εν λόγω νομικές διατάξεις, ο διάλογος με την κοινωνία των πολιτών παραμένει αποσπασματικός και μη διαρθρωμένος σε όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ο διάλογος με την κοινωνία των πολιτών οργανώνεται πολύ συχνά σε καθαρά ad-hoc βάση και διαφέρει σημαντικά όσον αφορά τη συχνότητα και την ποιότητα, αναλόγως με τον τομέα πολιτικής, το θεσμικό όργανο της ΕΕ ή το κράτος μέλος.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διαπίστωσαν για άλλη μια φορά την αξία του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών, όταν αναγνωρίστηκε από την Ολομέλεια της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, στην οποία συμμετείχαν μέλη του κοινού, εκπρόσωποι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των συμβουλευτικών οργάνων, αιρετοί εκπρόσωποι από το εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και εκπρόσωποι της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών. Στην τελική έκθεση της Διάσκεψης που εκδόθηκε τον Μάιο του 2022, γινόταν έκκληση για «...μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της καλύτερης συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών» και «...ενίσχυση των υφιστάμενων δομών ώστε να αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις ανάγκες και τις προσδοκίες των πολιτών της ΕΕ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων...» (πρόταση 39 στο σχετικό με την ευρωπαϊκή δημοκρατία κεφάλαιο). Σημασία εν προκειμένω έχει και η πρόταση 36 που έχει ως στόχο την «αύξηση της συμμετοχής των πολιτών και της συμμετοχής των νέων», μεταξύ άλλων μέσω της «ενίσχυση[ς] της συνεργασίας μεταξύ των νομοθετών της ΕΕ και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ώστε να αξιοποιηθεί ο δεσμός μεταξύ των φορέων λήψης αποφάσεων και των πολιτών που αποτελούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών».

Οι υπογράφοντες την παρούσα επιστολή ζητούν επιτακτικά την υιοθέτηση φιλόδοξης προσέγγισης ως συνέχεια των εν λόγω συστάσεων. Είναι απολύτως πεπεισμένοι ότι η πλήρης αξιοποίηση του δυναμικού συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικής θα απαιτήσει μια πιο διαρθρωμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ. ^[1]

Ως εκ τούτου, καλούν από κοινού τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα

1. να δρομολογήσουν διοργανική συμφωνία σχετικά με τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών^[2], στην οποία θα ορίζεται η δομή, η συχνότητα, η διαφάνεια και η συμμετοχικότητα του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικής σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, ως συνιστώσα της πλήρους εφαρμογής του άρθρου 11 παράγραφοι 1 και 2[3] της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση^[4].

2. να καθιερώσουν στο πλαίσιο αυτό τη θέση του «συντονιστή της κοινωνίας των πολιτών» σε κάθε Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρόμοια με τους προτεινόμενους «συντονιστές κοινωνικού διαλόγου». Επιπλέον, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να ορίσουν διοικητικούς υπαλλήλους αρμόδιους για τις σχέσεις με την κοινωνία των πολιτών. Θα πρέπει να οριστεί αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδιος για τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, ενώ θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος του αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που είναι αρμόδιος για τις επαφές με την κοινωνία των πολιτών. Η γραμματεία του Συμβουλίου και τα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει επίσης να καθιερώσουν τακτικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών. Η καθιέρωση διαύλων για την άμεση συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της ΕΕ μπορεί να οδηγήσει σε πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές πολιτικές σε όλους τους τομείς και για όλα τα κοινωνικοοικονομικά ζητήματα.

3. Οι υπογράφοντες σέβονται πλήρως τα προνόμια των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου, των τριμερών διαπραγματεύσεων και των συλλογικών συμβάσεων. Ταυτόχρονα, τα ενδιαφερόμενα μέρη της κοινωνίας των πολιτών διαθέτουν εκτενείς γνώσεις, εμπειρογνωμοσύνη και δίκτυα στις κοινότητες και τις κοινωνίες και, ως εκ τούτου, οι υπογράφοντες πιστεύουν ότι οι απόψεις των φορέων της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει, κατά περίπτωση, να ακούγονται. Σε τελική ανάλυση, οι αποτελεσματικές και υπεύθυνες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να συνεργάζονται με κυβερνήσεις, οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων για την προώθηση των δικαιωμάτων στην εργασία, την ενθάρρυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, την υλοποίηση της οικολογικής και ψηφιακής μετάβασης και την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας.

Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα διαθέτουν όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να δεσμευτούν και να σημειώσουν σημαντική πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των εν λόγω προτάσεων ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών το 2024 Ένα πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση θα μπορούσε να είναι μια ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών σε επίπεδο ΕΕ και μια πρόταση σύστασης για την προώθηση του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών στα κράτη μέλη, παρόμοια με την πρωτοβουλία για την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου^[5], ως συνέχεια της ετήσιας έκθεσης για την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων[6]. Αυτό συνάδει επίσης με το αίτημα για μια στρατηγική για την κοινωνία των πολιτών[7].

Οι υπογράφοντες την παρούσα επιστολή είναι έτοιμοι να συνεργαστούν με τα θεσμικά όργανα με σκοπό τον καθορισμό των βασικών δομικών στοιχείων και απαιτήσεων για την υλοποίηση αυτών των προτάσεων.

Με εκτίμηση,

Ευρωπαϊκά δίκτυα

Εθνικές οργανώσεις

Μέλη της Ομάδας των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΟΚΕ

Παράρτημα: Αναλυτικός κατάλογος υπογραφόντων (στην αγγλική)

[1]            Η συλλογή υπογραφών για την παρούσα επιστολή ήταν ανοικτή μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου 2023.

[2]            Όπως ζητήθηκε από την ΕΟΚΕ (SOC/672) και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών [βλ. Civil Society 2024 EU Elections Manifesto – For better civic space and civil dialogue (Μανιφέστο της κοινωνίας των πολιτών της ΕΕ για τις εκλογές του 2024 - Για έναν καλύτερο χώρο της κοινωνίας των πολιτών και διάλογο με την κοινωνία των πολιτών)].

[3]            Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), άρθρο 11.

[4]            Η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα ζητήσει την εφαρμογή του άρθρου 11 της ΕΕ. Βλ. το ψήφισμα της ΕΟΚΕ Ενωμένοι για τη Δημοκρατία, που εγκρίθηκε από την ΕΟΚΕ κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Μαρτίου 2023· τα συμπεράσματα και συστάσεις της διάσκεψης της Ομάδας των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΟΚΕ με θέμα «Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που υπερασπίζονται και ενισχύουν την ευρωπαϊκή δημοκρατία» που πραγματοποιήθηκε στις 30 Μαρτίου 2023· τις γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ SOC/605, SOC/639, και SOC/672.

[5]             «Η Επιτροπή παρουσιάζει συγκεκριμένες δράσεις για μεγαλύτερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο», https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_23_290.

[6]             Ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων: Ένας ακμάζων χώρος δράσης της κοινωνίας των πολιτών για την προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ.

[7]            Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ SOC/672 και τελική έκθεση της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης (πρόταση 36 παράγραφος 8).