Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) χαιρέτισε τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εναρμονίσει τα μέτρα που ρυθμίζουν την οικειοθελή επιστροφή των μεταναστών και την επανένταξή τους στη χώρα καταγωγής τους, αλλά εξέφρασε επίσης αμφιβολίες ως προς τη σκοπιμότητα ορισμένων προτάσεων, καθώς και την ανησυχία της για το ενδεχόμενο μετατροπής των οικειοθελών επιστροφών σε απελάσεις μεταναστών από την ΕΕ.
Η ΕΟΚΕ τόνισε ότι η πλειονότητα των οικειοθελών επιστροφών δεν υλοποιείται σωστά διότι, αφενός, οι χώρες καταγωγής δεν συμμετέχουν επαρκώς και, αφετέρου, οι παράτυποι μετανάστες είναι συχνά απρόθυμοι να επιστρέψουν.
Η θέση της ΕΟΚΕ παρουσιάστηκε στη γνωμοδότηση με θέμα «Στρατηγική για την οικειοθελή επιστροφή και την επανένταξη» που εγκρίθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειάς τηςς τον Σεπτέμβριο και στην οποία η ΕΟΚΕ εξέτασε διεξοδικότερα τη στρατηγική που αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους του Νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο.
Η ΕΟΚΕ επανέλαβε τις προηγούμενες επικρίσεις της σχετικά με το Σύμφωνο, το οποίο επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στην αντιμετώπιση των παράτυπων καταστάσεων στα σύνορα μέσω οικειοθελών ή αναγκαστικών επιστροφών, ενώ παράλληλα δεν προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης μέσω της προώθησης της νόμιμης και ασφαλούς κινητικότητας. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρόκειται για στρατηγική αδυναμία της πολιτικής της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο.
«Χρειάζεται διαχείριση των παρατυπιών πριν από την εμφάνισή τους. Αυτό συνεπάγεται τη διασφάλιση ασφαλών και αποτελεσματικών τρόπων εισόδου στην ΕΕ, ως προαπαιτούμενο για τη μείωση των αντικανονικών αφίξεων», δήλωσε ο εισηγητής José Antonio Moreno Díaz.
Η τρέχουσα αποσπασματική προσέγγιση εμπεριέχει ορισμένες ατέλειες.
Τα κίνητρα που παρέχονται επί του παρόντος στις χώρες καταγωγής ενδέχεται να αποθαρρύνουν την προσπάθειά τους να περιορίσουν τις μεταναστευτικές ροές, δεδομένου ότι τα κίνητρα αυτά παρέχονται μέσω προγραμμάτων που προϋποθέτουν την ύπαρξη ατόμων σε παράτυπη κατάσταση.
Η ΕΟΚΕ εξέφρασε ιδιαίτερη ανησυχία όσον αφορά τον δεδηλωμένο στόχο του Συμφώνου περί αύξησης των γρήγορων οικειοθελών επιστροφών από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
«Αυτές οι γρήγορες επιστροφές είναι πράγματι οικειοθελείς ή πρόκειται για απελάσεις; Ανησυχούμε μήπως οι ‘οικειοθελείς επιστροφές’ αποτελέσουν ευφημισμό για απελάσεις ή για καταβολή οικονομικών αποζημιώσεων στις χώρες προορισμού που υποδέχονται τους επιστρέφοντες, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ούτε οι επιθυμίες τους ούτε, και αυτό είναι ακόμη πιο ανησυχητικό, τα δικαιώματά τους», ανέφερε ο κ. Moreno Díaz.
Η ΕΟΚΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνεργασία με τρίτες χώρες για κάθε πτυχή πρέπει να βασίζεται στην εκ μέρους τους τήρηση του δημόσιου διεθνές δικαίου και στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ατομικών ελευθεριών.