Ο νικητής του πρώτου βραβείου, το ισπανικό ίδρυμα Fundación Secretariado Gitano, δρομολόγησε το έργο του «Learning by Doing» (Βιωματική μάθηση) το 2013. Κατά τη δεκαετή ύπαρξή του, το έργο έδωσε τη δυνατότητα σε περισσότερους από τους μισούς νέους Ρομά που συμμετείχαν να βρουν εργασία και στο ένα τρίτο να επιστρέψουν στο εκπαιδευτικό σύστημα για να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι το 87 % των νέων που συμμετείχαν δηλώνουν ότι η ζωή τους έχει βελτιωθεί, ενώ το 94 % των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στο έργο, δίνοντάς τους απασχόληση, δήλωσαν ότι είναι έτοιμες να το πράξουν και πάλι. Ο κ. Raúl Pérez από το Fundación μάς είπε περισσότερα.

ΕΟΚΕ info: Τι σας ώθησε να δρομολογήσετε το έργο ή την πρωτοβουλία σας;
Το Aprender Trabajando (Βιωματική μάθηση) δρομολογήθηκε το 2013 σε καιρούς σοβαρής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οποία, στην περίπτωση της Ισπανίας, οδήγησε σε υψηλά ποσοστά ανεργίας, μεταξύ άλλων. Η ανεργία πλήττει σοβαρά τη νεότερη μερίδα του πληθυσμού: «Το 2013, το ποσοστό ανεργίας των νέων ανήλθε στο απαράδεκτο 55,48%» (Έκθεση για τη νεολαία και την αγορά εργασίας, Ιούνιος 2014, Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Ασφάλισης). Στην περίπτωση του ισπανικού πληθυσμού Ρομά, 60 % του οποίοι είναι ηλικίας κάτω των 30 ετών και το ποσοστό ανεργίας του οποίου είναι συνήθως τριπλάσιο του ποσοστού του γενικού πληθυσμού, η κατάσταση επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι συχνά δεν διαθέτουν τα βασικά υποχρεωτικά προσόντα (μόλις 17 % ολοκληρώνουν την υποχρεωτική ελάχιστη εκπαίδευση) και δεν διαθέτουν ούτε κατάρτιση ούτε προηγούμενη επαγγελματική πείρα (66 % των νέων Ρομά βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης ή απασχόλησης) [Συγκριτική μελέτη για την κατάσταση του πληθυσμού των Ρομά στην Ισπανία όσον αφορά την απασχόληση και τη φτώχεια (2018). Fundación Secretariado Gitano].

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, έχουν ληφθεί διάφορα μέτρα σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Στρατηγική για την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση των νέων 2013-2016) και σε επίπεδο ΕΕ (π.χ. Εγγυήσεις για τη νεολαία). Το ισπανικό ίδρυμα Fundación Secretariado Gitano, το οποίο τότε λάμβανε χρηματοδότηση μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «Καταπολέμηση των Διακρίσεων» του ΕΚΤ για την ανάπτυξη του Acceder, ενός προγράμματος κατάρτισης και απασχόλησης που αφορούσε τους Ρομά, είχε την ευκαιρία (που παρείχαν τα ευρωπαϊκά ταμεία) να δοκιμάσει ένα νέο μοντέλο κατάρτισης για νέους Ρομά από ευάλωτα περιβάλλοντα.

Τι υποδοχής έτυχε το έργο σας; Έχετε λάβει ενημέρωση από τα άτομα που βοηθήσατε; (Εάν ναι, μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;)
Κατά τη δεκαετή ανάπτυξή του, το Aprender Trabajando εκπαίδευσε 3 500 και πλέον Ρομά, ηλικίας κάτω των 30 ετών, δικαιούχους των εθνικών Εγγυήσεων για τη Νεολαία, που βρίσκονταν εκτός εκπαίδευσης ή απασχόλησης. Έδωσε σε 55 % τη δυνατότητα να βρουν απασχόληση και σε 32 % να επιστρέψουν στο εκπαιδευτικό σύστημα για να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 87 % των νέων που συμμετείχαν δηλώνουν ότι η ζωή τους έχει βελτιωθεί, ενώ 94 % των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων δήλωσαν έτοιμες να δουλέψουν και πάλι με το Aprender Trabajando (σύμφωνα με την Εκτελεστική έκθεση 2013-2021 του Aprender Trabajando).

Παρακάτω θα βρείτε δύο μαρτυρίες από μαθητεύσαντες στο Aprender Trabajando, τις οποίες μπορείτε να ακούσετε στο βίντεο που δημιουργήθηκε για να σηματοδοτήσει τη δέκατη επέτειό μας: 10 χρόνια Aprender Trabajando, 2022:
«Ήμουν άνεργος επί δύο χρόνια. Καταλήξαμε άστεγοι, περιπλανώμενοι από το ένα μέρος στο άλλο, χωρίς να έχουμε την παραμικρή ιδέα για το πού θα καταλήξουμε. Ήρθα σε επαφή με το Aprender Trabajando επειδή ήθελα να καταρτιστώ και βρω δουλειά». Αυτή είναι η μαρτυρία του Manuel Lizárraga, που συμμετείχε στο Aprender Trabajando στο ίδρυμα Fundación Secretariado Gitano με έδρα το Burgos. Σήμερα είναι ενταγμένος στο εργατικό δυναμικό της εταιρείας Alcampo.
Η Maria Bruno δηλώνει με καμάρι: «Θέλω να εργαστώ και να αξιοποιήσω τις δυνατότητές μου όπως και κάθε άλλος άνθρωπος. Το ότι είμαι Ρομά δεν σημαίνει πως δεν είναι εφικτό». Η Maria έλαβε μέρος στο Aprender Trabajando στη Μαδρίτη, με την εταιρεία Bricodepot, με έδρα το Getafe. «Πραγματικά απολαμβάνω το να πηγαίνω στη δουλειά. Αγαπώ το μέρος και περιβάλλομαι από υπέροχους ανθρώπους. Με αντιμετώπισαν σαν άνθρωπο και όχι σαν το καινούργιο κορίτσι ή την καινούργια Ρομά».

Πώς σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε τη συγκεκριμένη χρηματοδότηση για να βοηθήσετε περισσότερο την κοινότητα στην οποία απευθύνεστε; Σχεδιάζετε ήδη νέα έργα;
Από τη δημιουργία τους, τα προγράμματα Acceder και Aprender Trabajando αφορούσαν κατά κύριο λόγο τα μεγάλα αστικά κέντρα, αναπτύχθηκαν στις κυριότερες ισπανικές πόλεις, εστιάζοντας συχνά στην απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών, κυρίως στις αστικές περιοχές. Όλα αυτά περιορίζουν την εμβέλειά τους, καθώς αφήνουν απέξω τους πληθυσμούς Ρομά της υπαίθρου, οι οποίοι, παρότι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τους Ρομά των πόλεων, ως προς τις διακρίσεις ή τους περιορισμούς στην πρόσβασή τους στην απασχόληση, δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες πρόσβασης σε αυτού του είδους τη στήριξη.

Μία πρόκληση θα ήταν συνεπώς η επέκταση αυτού του εγχειρήματος σε όσο το δυνατόν περισσότερους Ρομά, με προσαρμογή του μοντέλου ώστε να προσεγγίσει τις περιοχές εκείνες όπου ζει σημαντικός αριθμός Ρομά, αλλά όπου ο οργανισμός δεν διαθέτει γραφεία (κυρίως αγροτικά περιβάλλοντα), και με συμμετοχή των επιχειρήσεων από τομείς διαφορετικούς από τους παραδοσιακούς τομείς του λιανεμπορίου και της φιλοξενίας.

Για τον σκοπό αυτό και όποτε το επιτρέψουν οι συνθήκες, σχεδιάζουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους πόρους για να χρηματοδοτήσουμε μια μελέτη (ή μέρος μελέτης) για την προσαρμογή του μοντέλου του Aprender Trabajando στα αγροτικά περιβάλλοντα και στους νέους τομείς πέραν του λιανεμπορίου και της φιλοξενίας.
Στην περίπτωση που τελικά δεν καταστεί δυνατόν να διατεθούν οι πόροι στην εν λόγω μελέτη, θα επενδυθούν εκ νέου στο ίδιο το Aprender Trabajando, για την αγορά υλικού για τις δραστηριότητες της θεωρητικής φάσης.

Ποια συμβουλή θα δίνατε σε άλλες οργανώσεις για την επίτευξη αποτελεσμάτων με αντίστοιχες δραστηριότητες και προγράμματα;

• Κάθε έργο ένταξης στην εργασία πρέπει να περιλαμβάνει συνεργασία με επιχειρήσεις σε όλη τη διαδικασία σχεδιασμού, εφαρμογής και παρακολούθησής του.
• Είναι σημαντικό να ξεκινήσει κανείς με πιλοτικά προγράμματα και να προετοιμαστεί για την περαιτέρω κλιμάκωση εξαρχής, εφόσον η εμπειρία αποδειχτεί θετική.
• Να καθορίζει το ρόλο των εκπαιδευτών, τόσο από πλευράς ΜΚΟ όσο και από πλευράς επιχειρήσεων, και να μεριμνά ώστε ότι οι διαδικασίες της επικοινωνίας και του συντονισμού μεταξύ των δύο είναι σαφείς.
• Να συνδυάζει τη θεωρητική με την πρακτική κατάρτιση σε πραγματικά εργασιακά περιβάλλοντα, πράγμα που οδηγεί αποτελεσματικά σε κατάρτιση που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και αποφέρει πρόσθετες ευκαιρίες απασχόλησης.
• Να προσαρμόζει τα προγράμματα και τις διαδικασίες κατάρτισης στις ανάγκες και τις συνθήκες εκείνων στους οποίους απευθύνονται, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι αυτοί θα έχουν ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στην κατάρτιση και την απασχόληση.

Πιστεύετε ότι η ΕΕ κάνει αρκετά για να βοηθήσει τη μειονεκτούσα νεολαία; Μπορείτε να δώσετε συμβουλές ή συστάσεις για συγκεκριμένες δράσεις;
Πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί που να διασφαλίζουν ότι οι χώρες (σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο) θα υλοποιούν αποτελεσματικά έργα για την ένταξη των πιο μειονεκτούντων νέων στην αγορά εργασίας και ότι τα έργα αυτά πραγματικά θα προσεγγίζουν εκείνους που τα χρειάζονται περισσότερο, όπως οι Ρομά. Είναι ουσιώδους σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι παρεμβάσεις θα είναι μακρόπνοης προσέγγισης. Αυτό είναι το κλειδί για να δρομολογηθούν πραγματικές αλλαγές στη ζωή αυτών των νέων ανθρώπων.
Θα μπορούσε ενδεχομένως να υπάρξει μεγαλύτερη συγχρηματοδότηση τέτοιων έργων από τους ευρωπαϊκούς πόρους προκειμένου να καταστεί ευκολότερη η επένδυση σε αυτά υπό τους όρους αυτούς.
Σε κάθε περίπτωση όπου χρησιμοποιούνται ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί πόροι, μεταξύ άλλων και για προσλήψεις (π.χ. μεγάλες επενδύσεις που γίνονται ή θα γίνουν με πόρους του NextGenerationEU), θα πρέπει να υπάρξει ενθάρρυνση ώστε να περιληφθούν διατάξεις για τις προσλήψεις μειονεκτούντων νέων.