De winnaar van de eerste prijs, de Spaanse Fundación Secretariado Gitano, startte in 2013 het project Learning by Doing/Aprender trabajando (“al doende leren”). Tien jaar na de lancering van dit project heeft meer dan de helft van de jonge Romadeelnemers een baan gevonden en is een derde teruggekeerd naar de schoolbanken om het verplichte diploma middelbaar onderwijs te halen. Nog opvallender echter is dat 87 % van de deelnemende jongeren zegt dat hun leven is verbeterd en dat 94 % van de bedrijven die deze jongeren in dienst hebben genomen, bereid is dit weer te doen. Raúl Perea van de stichting vertelt ons er meer over.

EESC Info: Wat heeft u ertoe aangezet uw project of initiatief op te starten?
Aprender Themajaren werd gelanceerd in 2013, toen de hele wereld worstelde met een ernstige economische crisis die in het geval van Spanje onder meer heeft geleid tot hoge werkloosheidscijfers. Vooral jongeren werden hard getroffen: in 2013 was de jeugdwerkloosheid gestegen tot onaanvaardbare hoogte, namelijk 55,48 % (Rapport Jongeren en de arbeidsmarkt, juni 2014, ministerie van Werkgelegenheid en Sociale Zekerheid). De situatie van de Spaanse Romabevolking, waarvan 60 % jonger is dan 30 jaar en die doorgaans drie keer zoveel werklozen telt als de bevolking in het algemeen, is nog schrijnender, wat te maken heeft met het feit dat deze mensen vaak niet eens de verplichte basiskwalificaties halen (slechts 17 % haalt het verplichte minimale onderwijsniveau) en geen opleiding of eerdere werkervaring hebben (66 % van de Romajongeren volgt geen onderwijs en heeft geen werk) (Vergelijkende studie over de situatie van de Romabevolking in Spanje op het vlak van werkgelegenheid en armoede(2018). Fundación Secretariado Gitano).

In reactie hierop zijn verschillende maatregelen genomen, zowel op nationaal niveau (bv. de strategie voor ondernemerschap en werkgelegenheid voor jongeren 2013-2016) als op EU-niveau (bv. de jongerengarantie). De Fundación Secretariado Gitano, die op dat moment via het operationele ESF-programma ter bestrijding van discriminatie financiële steun kreeg voor de ontwikkeling van het opleidings- en werkgelegenheidsprogramma Acceder, dat onder meer gericht was op de Roma-bevolking, kreeg de kans om (met Europese financiële middelen) een nieuw opleidingsmodel voor jonge Roma uit kwetsbare milieus te testen.

Hoe werd uw project ontvangen? Heeft u feedback gekregen van de mensen die u heeft geholpen? (Zo ja, kunt u ons een voorbeeld geven?)
Sinds de lancering van Aprender Themajaren tien jaar geleden hebben meer dan 3 500 Roma onder de 30 jaar die niet studeerden en geen werk hadden, de kans gekregen om in het kader van de nationale jongerengarantieregeling een opleiding te volgen. Dankzij het programma heeft 55 % van deze jongeren een baan gevonden en is 32 % teruggekeerd naar de schoolbanken om het verplichte diploma middelbaar onderwijs te halen. 87 % van de deelnemende jongeren zegt dat hun leven is verbeterd en 94% van de partnerbedrijven zou bereid zijn opnieuw samen te werken met Aprender Themajaren (volgens het rapport Aprender Themajaren 2013-2021).

In de video ter gelegenheid van ons tienjarige bestaan laten we twee deelnemers aan Aprender Themajaren aan het woord 10 jaar Aprender Themajaren, 2022:
“Twee jaar lang was ik werkloos. We raakten ons huis kwijt en zwierven van de ene plek naar de andere, zonder te weten waar we zouden terechtkomen. Ik heb de hulp van Aprender Themajaren ingeroepen omdat ik een opleiding wilde volgen en een baan wilde vinden.” Dit is de getuigenis van Manuel Lizárraga, die bij de Fundación Secretariado Gitano in Burgos heeft deelgenomen aan Aprender Themajaren en nu werkt voor het bedrijf Alcampo.
Maria Bruno verklaart trots: “Ik wil net als iedereen werken en mezelf ontplooien. Dat ik tot de Roma behoor, betekent niet dat dat niet mogelijk is.” Maria werkte via Aprender Themajaren in Madrid voor het bedrijf Bricodepot in Getafe. “Ik ga met plezier naar mijn werk. Ik hou van het bedrijf en werk samen met geweldige mensen die me behandelen als een individu, niet als het nieuwe meisje of de nieuwe Romacollega.”

Hoe gaat u deze specifieke financiering gebruiken om de gemeenschap verder vooruit te helpen? Staan er al nieuwe projecten op stapel?
De programma’s Acceder en Aprender Themajaren waren van meet af aan een voornamelijk stedelijk project; zij zijn vaak gericht op werkgelegenheid in de dienstensector, met name in grote Spaanse steden. Dit maakt dat hun reikwijdte beperkt is en dat de Roma in plattelandsgebieden buiten de boot vallen, hoewel zij net als de stedelijke Romabevolking te maken krijgen met discriminatie en een beperkte toegang tot de arbeidsmarkt.

Het zou daarom nuttig zijn om het model aan te passen en ervoor te zorgen dat de programma’s zoveel mogelijk Roma bereiken; dat wil zeggen dat we ons ook moeten richten op gebieden waar veel Roma wonen maar waar we nu geen afdelingen hebben (voornamelijk plattelandsgebieden), en dat we ook bedrijven uit minder traditionele sectoren dan handel en horeca bij de programma’s moeten betrekken.

Wij zouden de financiering indien mogelijk dan ook willen gebruiken voor een studie (of een deel van een studie), om na te gaan hoe het model van Aprender Themajaren kan worden aangepast aan plattelandsomgevingen en andere sectoren dan handel en horeca.
Mocht dit uiteindelijk niet mogelijk blijken, dan zal de financiering worden gebruikt voor Aprender Themajaren zelf en zal materiaal worden aangekocht voor de theoretische activiteiten.

Welk advies zou u andere organisaties geven om resultaten te kunnen boeken met dergelijke activiteiten en programma's?

• Bij projecten die gericht zijn op integratie op de arbeidsmarkt moet zowel bij de uitwerking als bij de uitvoering en de monitoring worden samengewerkt met bedrijven.
• Het is het beste van start te gaan met een proefproject en van meet af aan te anticiperen op verdere opschaling mocht het experiment succesvol blijken.
• Mentoren spelen een belangrijke rol, zowel aan de ngo- als aan de bedrijfskant, en de communicatie en coördinatie tussen beide moet vlot verlopen.
• Met het combineren van een theoretische en een praktische opleiding in een reële werkomgeving wordt op een doeltreffende manier tegemoetgekomen aan de eisen van de arbeidsmarkt en wordt de kans op een baan vergroot.
• Opleidingen moeten worden toegesneden op de behoeften en omstandigheden van de doelgroepen, zodat zij gelijke toegang hebben tot opleiding en werkgelegenheid.

Vindt u dat de EU genoeg doet om kansarme jongeren te helpen? Heeft u advies of aanbevelingen voor specifieke acties?
Er moeten mechanismen worden ingevoerd om ervoor te zorgen dat landen (op nationaal, regionaal of lokaal niveau) doeltreffende projecten uitvoeren om de meest kansarme jongeren in de arbeidsmarkt te integreren; ook moet erop worden toegezien dat deze projecten daadwerkelijk de groepen bereiken die er het meest behoefte aan hebben, zoals de Romabevolking. Om het leven van deze jongeren echt te veranderen is het cruciaal dat de lange termijn voor ogen wordt gehouden.
Om dit soort investeringen te stimuleren zou het goed zijn dat de Europese fondsen een groter deel van de medefinanciering op zich nemen.
EU-investeringen in projecten die voor nieuwe banen zorgen (bijvoorbeeld grote (toekomstige) investeringen in het kader van NextGenerationEU), zouden gepaard moeten gaan met clausules in verband met de aanwerving van kansarme jongeren.