EKES Info: „W jaki sposób społeczeństwo obywatelskie może przyczynić się do procesu negocjacji i przyszłej akcesji krajów Bałkanów Zachodnich?

Ionut Sibian: „EKES jest głęboko przekonany, że społeczeństwo obywatelskie musi odgrywać aktywną rolę w procesie rozszerzenia, będąc pomostem między polityką a ludźmi oraz pomagając monitorować, czy podstawowe zasady, takie jak wolność słowa, państwo prawa, niezależność mediów, równe traktowanie, walka z korupcją i zapobieganie konfliktom interesów, są rzeczywiście wdrażane.

Nasz Komitet zawsze popierał systematyczne angażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego w procesy planowania, programowania, wdrażania i monitorowania reform związanych z przystąpieniem do UE. Powinna to być zasada, którą nie tylko stosuje się do rządów państw Bałkanów Zachodnich i której się od nich oczekuje, lecz która musi być także praktykowana przez same instytucje UE.

W opinii EKES-u „Usprawnienie procesu akcesyjnego – wiarygodna perspektywa członkostwa w UE dla państw regionu Bałkanów Zachodnich”, przyjętej w marcu 2021 r., zalecamy Komisji Europejskiej, by lepiej docenić społeczeństwo obywatelskie w kontekście nowej metodologii i przyznać mu większą rolę w procesie rozszerzenia. Pomogłoby to sprostać nie tylko wyzwaniom politycznym, ale także gospodarczym i społecznym. Z tego powodu budowanie zdolności partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego na poziomie krajowym, ułatwianie współpracy regionalnej i wymiana wiedzy specjalistycznej powinny nadal być priorytetami w finansowaniu UE.

Ponadto aby kontrolować przejrzystość i rozliczalność elit politycznych Bałkanów Zachodnich, zachęcamy UE, by zlecała organizacjom społeczeństwa obywatelskiego w regionie regularne sporządzanie raportów alternatywnych na temat stanu demokracji. Zwróciliśmy się również do Komisji, aby sprawozdania krajowe w jej rocznym „pakiecie rozszerzenia” miały jasną strukturę pozwalającą monitorować sposób, w jaki rządy państw Bałkanów Zachodnich postępują ze społeczeństwem obywatelskim, zgodnie z opracowanymi przez DG NEAR wytycznymi i kierunkami strategicznymi dotyczącymi wsparcia UE na rzecz społeczeństwa obywatelskiego w regionie objętym procesem rozszerzenia na lata 2021–2027. Stanowiłoby to podstawę do podjęcia działań politycznych w przypadkach, w których dochodzi do regresu, podczas gdy postępy przyniosłyby bardziej wymierne korzyści krajom uczestniczącym w procesie rozszerzenia.

Jaką rolę odgrywa tu Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Bałkanów Zachodnich utworzone przez EKES?”

Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Bałkanów Zachodnich jest jedną z inicjatyw podjętych przez EKES w tym regionie. Uzupełnia ono dotychczasowe działania dwustronne już podjęte przez Komitet z krajami kandydującymi za pośrednictwem wspólnych komitetów konsultacyjnych społeczeństwa obywatelskiego, utworzonych na podstawie prawnej przewidzianej w układach o stabilizacji i stowarzyszeniu.

Od 2006 r. Forum Społeczeństwa Obywatelskiego EKES-u, które odbywa się co dwa lata, jest okazją do wymiany poglądów na temat obecnej sytuacji społeczeństwa obywatelskiego w regionie, jego potrzeb i przyszłego rozwoju. W jego skład wchodzą organizacje społeczeństwa obywatelskiego z krajów Bałkanów Zachodnich, członkowie EKES-u, przedstawiciele krajowych rad społeczno-gospodarczych i podobnych instytucji oraz przedstawiciele instytucji UE i organizacji międzynarodowych. Uczestnicy przyjmują zalecenia adresowane do władz krajowych i instytucji europejskich. Tegoroczne forum w Skopje (w dniach 30 września i 1 października) odbyło się tuż przed szczytem UE–Bałkany Zachodnie, który miał miejsce 6 października w miejscowości Brdo, w Słowenii, a deklaracja końcowa forum została przekazana wszystkim zainteresowanym stronom przed tym szczytem. Zalecenia te zawierają również wytyczne dotyczące przyszłej współpracy EKES-u z tym regionem.

Ionut Sibian, przewodniczący Komitetu Monitorującego UE–Bałkany Zachodnie