Σχεδόν δύο μήνες μας χωρίζουν από τις επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές και η παραπληροφόρηση αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην ευρωπαϊκή πολιτική ζωή, λόγω της ολέθριας επιρροής που ενδέχεται να έχει στα εκλογικά αποτελέσματα.

Εδώ και χρόνια, οι επιζήμιες επιπτώσεις της παραπληροφόρησης αποτελούν πηγή ανησυχίας για το κοινωνικό σύνολο εν γένει και για τους πολιτικούς ειδικότερα. Η δημοκρατική κοινωνία και ο κοσμοπολίτικος τρόπος ζωής μας τίθενται υπό αμφισβήτηση. Οι ακροδεξιές και άλλες εξτρεμιστικές ευρωπαϊκές δυνάμεις και τα αυταρχικά καθεστώτα σε τρίτες χώρες σφυρηλατούν συμμαχίες για τη διεξαγωγή εκστρατειών παραπληροφόρησης που υπονομεύουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα και χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλγόριθμους για να το πράξουν. Χρησιμοποιούν την τεχνολογία ως κύριο εργαλείο τους για αυτή την κακόβουλη εκστρατεία.

Απαιτείται μια πολυπαραγοντική στρατηγική για την προστασία της δημοκρατίας και την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, και η υφιστάμενη τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει να την αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Είναι ζωτικής σημασίας τα τρία μέτωπα της ψηφιακής μάχης —παραπληροφόρηση, υβριδικές απειλές και κυβερνοασφάλεια— να συνδυαστούν αποτελεσματικά, δημιουργώντας συνέργειες και ενισχύοντας την ασφάλεια, με παράλληλο σεβασμό του κράτους δικαίου.

Είναι επίσης σημαντικό να ρυθμιστούν η δημιουργία και η λειτουργία των αλγορίθμων, ώστε οι πολίτες να μπορούν να αποφασίζουν να αποδέχονται ή να απορρίπτουν ορισμένα αλγοριθμικά χαρακτηριστικά, και να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, αφενός, και των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας των εταιρειών, αφετέρου. Ωστόσο, είναι απαράδεκτο οι εταιρείες τεχνολογίας να μετατρέπουν τη χειραγώγηση και τη ρητορική μίσους σε κέρδος. Τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν μπορούν να υπερισχύουν του δημόσιου συμφέροντος.

Στο πλαίσιο μιας δημόσιας, πλουραλιστικής και ανεξάρτητης ενημέρωσης σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ, είναι ζωτικής σημασίας να μεταδίδονται αδιαμφισβήτητα γεγονότα σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο στα κράτη μέλη.

Στο σχετικό θεματολόγιο περιλαμβάνεται η δημιουργία ενός δημόσιου ευρωπαϊκού ειδησεογραφικού καναλιού, το οποίο θα διατίθεται σε διάφορες πλατφόρμες, με αδιαπραγμάτευτη προσήλωση στη συντακτική ανεξαρτησία, το οποίο θα επιτρέπει στους Ευρωπαίους πολίτες να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται ώστε να προβαίνουν σε συνειδητές επιλογές. Ο χαρακτηρισμός της δημοσιογραφίας ως ευρωπαϊκού δημόσιου αγαθού, όπως προτείνεται από την UNESCO, και η ενίσχυση των τρόπων υπεράσπισης των δημοσιογράφων αποτελούν πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν.

Όσον αφορά τον ψηφιακό γραμματισμό και την ενδυνάμωση του ευρέος κοινού, είναι σημαντικό να ακολουθηθεί το εξαιρετικό παράδειγμα της Φινλανδίας για την προώθηση της δημιουργικής σκέψης των πολιτών. Για τον σκοπό αυτόν απαιτούνται μέτρα που παρέχουν εργαλεία για την προαγωγή του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης, στον πολιτισμό και στη δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και τις μειονότητες.

Η δημοκρατία είναι η κυβέρνηση του λαού από τον λαό, και, ο καλύτερος τρόπος για να την προστατέψουμε, είναι αν ο λαός εκφράσει την ισχυρή του επιθυμία να ζει σε δημοκρατία!

Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο —το οποίο θεμελιώνεται στην κοινωνική και περιφερειακή ένταξη και συνοχή, στην ισότητα και στην αλληλεγγύη— είναι ο αποτελεσματικότερος (και πιο ορθολογικός) τρόπος για να αισθάνονται οι άνθρωποι ότι η συνολική τους ευημερία συμβαδίζει με τη δημοκρατία και, ως εκ τούτου, να επιδιώκουν την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Για να προστατευτεί η δημοκρατία, είναι επιτακτική η ανάγκη για μια πιο εμπεριστατωμένη προσέγγιση, μια ολιστική στρατηγική και μια καλύτερη ευρωπαϊκή ρύθμιση των πολλαπλών διαστάσεων αυτού του φαινομένου. Όλα αυτά τα θέματα εξετάζονται στη γνωμοδότηση TEN/830.

Carlos Trindade, μέλος της ΕΟΚΕ