Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) zajął twarde stanowisko w sprawie naruszeń praworządności w UE, oświadczając, że zobowiązuje się do dopilnowania, by Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska nakładały wysokie kary odstraszające na te państwa członkowskie, które systematycznie naruszają praworządność w sposób zagrażający budżetowi UE.

W opinii z inicjatywy własnej „Praworządność a Fundusz Odbudowy”, przyjętej na sesji plenarnej 20 stycznia, EKES z zadowoleniem przyjął rozporządzenie UE 2020/2092, które umożliwia Komisji nakładanie kar finansowych za systematyczne niedociągnięcia w zakresie praworządności w danym kraju UE, i wezwał do ścisłego stosowania tego rozporządzenia we wszystkich dziedzinach związanych z budżetem.

Praworządność jest niezbędną podstawą demokratycznego i pluralistycznego społeczeństwa w Europie oraz dalszego istnienia UE – powiedział sprawozdawca opinii Christian Bäumler.

Aby przeciwdziałać systematycznemu nieprzestrzeganiu zasad praworządności, EKES zalecił, by UE stosowała wszelkie inne środki sankcji, takie jak postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, o którym mowa w art. 263 TFUE, oraz procedura z tytułu art. 7 TUE.

Zdaniem EKES-u, jeżeli państwo członkowskie UE systematycznie narusza praworządność, to zawsze naraża na szwank realizację programów finansowanych przez UE – lub przynajmniej jej poważnie zagraża – oraz szkodzi budżetowi UE. Dlatego też istotne jest, aby wszyscy beneficjenci płatności z budżetu Unii przestrzegali zasad przejrzystości i byli w stanie w pełni wykazać, na co przeznaczane są środki finansowe.

W krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności należy również określić środki, które rządy podejmą w celu wzmocnienia praworządności.
Większość przedłożonych do tej pory planów krajowych zawiera jednak zbyt mało inicjatyw w tym zakresie. Ponadto w swojej ocenie tych planów Komisja nie przywiązywała wystarczającej wagi do praworządności, co EKES uważa za godne ubolewania.

W swej opinii EKES wzywa wszystkie państwa członkowskie do przyłączenia się do wzmocnionej współpracy z Prokuraturą Europejską i apeluje, by stało się to warunkiem uczestnictwa w programach finansowanych przez UE. Ta współpraca już zaczyna przynosić rezultaty i w perspektywie długoterminowej może przyczynić się do znacznej poprawy transgranicznego ścigania przestępstw. (ll)