της Elena Calistru

Η οικονομική αρχιτεκτονική της Ευρώπης δοκιμάστηκε από πρόσφατες κρίσεις, με τους πολίτες να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος. Στη γνωμοδότησή μας με θέμα «Υπέρβαση των κρίσεων – Μέτρα για μια ανθεκτική, συνεκτική και συμπεριληπτική ευρωπαϊκή οικονομία» παρέχουμε ένα σχέδιο στρατηγικής για μια οικονομία που προστατεύει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αντί να τους υποβάλλει σε οικονομικές αναταραχές.

Διακρίνονται τρεις οικονομικές επιταγές:

Πρώτον, οι οικονομικές προβλέψεις πρέπει να εξελιχθούν από την αναδρομική ανάλυση στην προληπτική παρέμβαση. Όταν ο πληθωρισμός αυξάνεται, τα πρώτα που επηρεάζονται είναι τα τραπέζια των νοικοκυριών και μετά οι πίνακες οικονομικών δεικτών. Χρειαζόμαστε εξελιγμένα συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης που εντοπίζουν σημεία συμφόρησης στον εφοδιασμό και ανωμαλίες στη μετάδοση των τιμών προτού αυτές μετατραπούν σε οικονομικά ασύμφορους λογαριασμούς ενέργειας και επηρεάσουν τα τρόφιμα. Τα νοικοκυριά που είναι πιο ευάλωτα σε οικονομικούς κλυδωνισμούς είναι και εκείνα με τη μικρότερη ικανότητα απορρόφησής τους — μια πραγματικότητα που απαιτεί αναλυτική χαρτογράφηση της τρωτότητας προκειμένου να διασφαλιστεί η στοχευμένη προστασία.

Δεύτερον, η δημοσιονομική ικανότητα πρέπει να μετατοπιστεί από την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στην ενσωματωμένη σταθεροποίηση. Το μέσο NextGenerationEU ήταν εντυπωσιακό αλλά ήταν ένα μέσο έκτακτης ανάγκης. Οι μόνιμοι μηχανισμοί δημοσιονομικής σταθεροποίησης υπό την εποπτεία της κοινωνίας των πολιτών θα διασφαλίσουν ότι οι απαντήσεις σε κρίσεις προστατεύουν όσους διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Όταν η οικονομική διακυβέρνηση αγνοεί τις διανεμητικές επιπτώσεις, οι επακόλουθες κοινωνιακές πιέσεις υπονομεύουν την ίδια την ανθεκτικότητα που επιδιώκουμε να οικοδομήσουμε. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση της ΕΕ δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως γραφειοκρατικά εμπόδια — θα μπορούσαν να διασφαλίσουν τη μετουσίωση της οικονομικής ανάπτυξης σε βελτιωμένο βιοτικό επίπεδο για όλους.

Τρίτον, η ενοποίηση της αγοράς πρέπει να επιταχυνθεί εκεί όπου έχει μεγαλύτερη σημασία για τους καταναλωτές. Το κόστος της ενέργειας που υπερβαίνει σημαντικά το κόστος των ανταγωνιστών δεν συνιστά απλώς και μόνο μακροοικονομικό δείκτη, αλλά μεταφράζεται σε μηνιαίους λογαριασμούς που συρρικνώνουν τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι στρατηγικές επενδύσεις σε διασυνοριακές υποδομές και στην ενοποίηση της αγοράς ενέργειας δεν αποτελούν μόνο αφηρημένους οικονομικούς στόχους, αλλά απτή ανακούφιση για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν πιέσεις όσον αφορά το κόστος ζωής.

Η οικονομική πολιτική που χαράσσεται χωρίς τη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών είναι σαν να πλοηγείσαι χωρίς γνώση των τοπικών συνθηκών — τεχνικά εφικτό, αλλά πρακτικά ανόητο. Όταν οι πολιτικές σχεδιάζονται με την πλήρη συμμετοχή όσων θα βιώσουν τις συνέπειές τους, αποφέρουν πάντα καλύτερα αποτελέσματα. Οι διαβουλεύσεις δεν πρέπει να είναι απλώς μια τυπική διαδικασία. Χρειάζεται να αξιοποιηθούν οι συλλογικές πληροφορίες της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου πολιτικής.

Η ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία της αγοράς της Ευρώπης χρειάζεται εκσυγχρονισμό και όχι εγκατάλειψη. Η επιλογή μεταξύ ανταγωνιστικότητας και προστασίας των πολιτών υποστηρίζεται από εκείνους με περιορισμένη φαντασία σε θέματα οικονομίας. Οι μελλοντικές προκλήσεις απαιτούν θεσμική δημιουργικότητα που θέτει την οικονομική ανθεκτικότητα και την ευημερία των πολιτών στο επίκεντρο της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης.