Η COP27, η ετήσια εμβληματική εκδήλωση διαπραγματεύσεων για το κλίμα των Ηνωμένων Εθνών πραγματοποιήθηκε φέτος στην Αίγυπτο. Κατέρριψε διάφορα ρεκόρ, μεταξύ των οποίων και το ρεκόρ αριθμού συμμετεχόντων. Σχεδόν 35 000 άτομα παρέστησαν αυτοπροσώπως, επιστρέφοντας στην κανονικότητα μετά από μία διετία πανδημίας COVID-19 και περιορισμών ως προς τη διεξαγωγή δημόσιων συνεδριάσεων.

Η διάσκεψη, η οποία συγκλήθηκε αρχικά με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με προτάσεις και λύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την εξεύρεση τρόπων μετριασμού της και προσαρμογής στις συνέπειές της, μετατράπηκε περισσότερο σε πεδίο προβολής του αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής σε όλους, ανεξαρτήτως του τόπου από τον οποίο προέρχονται και του τρόπου με τον οποίο κερδίζουν τα προς το ζην. Η COP27 επιβαρύνθηκε υπερβολικά από προσδοκίες και σημεία της ημερήσιας διάταξης. Εκτός από τις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών CO₂, υπό διαπραγμάτευση τέθηκε πληθώρα διαφορετικών θεμάτων πολιτικής που κυμαίνονταν από την υγεία έως την ισότητα των φύλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επίσης, η γεωργία εγγράφηκε για πρώτη φορά στην ημερήσια διάταξη. Παρότι η εγγραφή αυτή ανέδειξε τον ανησυχητικό αντίκτυπο της υποβάθμισης των γαιών και των δασών στα συστήματα τροφίμων μας και στα μέσα βιοπορισμού των γεωργών, πρόσθεσε επίσης μια ακόμη διάσταση σε ένα ήδη υπερβολικά περίπλοκο πρόβλημα.

Το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο επιτεύχθηκε αφότου η διάσκεψη παρατάθηκε κατά 36 επιπλέον ώρες, απέφερε περισσότερα προς όφελος της κλιματικής δικαιοσύνης και λιγότερα όσον αφορά τη δράση για το κλίμα. Ευχάριστη έκπληξη απετέλεσε η επίτευξη συμφωνίας σχετικά με ένα ταμείο «απωλειών και ζημιών», δηλαδή σχετικά με την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης για την αντιστάθμιση της περιβαλλοντικής ζημίας και υποβάθμισης που προκλήθηκε ή προκαλείται λόγω της κλιματικής αλλαγής στις πλέον ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες. Το θέμα αυτό ανέμενε στον προθάλαμο της διάσκεψης για το κλίμα επί σχεδόν μια δεκαετία προτού τελικά τεθεί στην ημερήσια διάταξη της φετινής COP.
Λιγότερο, ή ίσως και περισσότερο, αξιοσημείωτο ήταν ότι δεν πραγματοποιήθηκε πρόοδος όσον αφορά την ενίσχυση της δράσης για το κλίμα, δεν υπήρξαν δηλαδή περισσότερες προσπάθειες και δεσμεύσεις των χωρών για τη μείωση των εκπομπών CO₂. Η απόπειρα των διαπραγματευτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνδέσουν την εκ μέρους τους παροχή στήριξης προς το ταμείο «απωλειών και ζημιών» με παραχωρήσεις για τη σημαντική μείωση των εκπομπών τους από μεγάλους ρυπαίνοντες, και συγκεκριμένα από την Κίνα, απέτυχε εντελώς. Υπήρξε μάλιστα υψηλός κίνδυνος οπισθοδρόμησης των χωρών σε σχέση με τους στόχους που είχαν ήδη συμφωνηθεί στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού από το 2015 και στην περυσινή COP26 που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκόβη.

Η «COP υλοποίησης», όπως χαρακτηρίστηκε η διάσκεψη στο Σαρμ ελ Σέιχ, διέτρεχε μάλιστα κίνδυνο αναίρεσης μεγάλου μέρους της προγενέστερης προόδου, θέτοντας ουσιαστικά υπό απειλή τον συμφωνηθέντα στόχο για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Οι χώρες έκαναν «παζάρια» όσον αφορά το καθεστώς της Κίνας (αποτελεί πραγματικά ακόμη αναπτυσσόμενη χώρα;), όσον αφορά τη σταδιακή κατάργηση ή τη σταδιακή μείωση όλων των ορυκτών καυσίμων ή μόνο του λιθάνθρακα, όσον αφορά τις προϋποθέσεις που συνδέονται με τα ταμεία και τις τεχνολογίες κλπ.
Η δυναμική αυτή εγείρει σε μεγάλο βαθμό το ερώτημα εάν η χρησιμοποιούμενη μορφή παραμένει κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ο βασικός σκοπός –η επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας σχετικά με την ανάγκη μείωσης των εκπομπών CO₂– επιτεύχθηκε στην COP21 που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι. Οι τρόποι υλοποίησης αυτής της συμφωνίας, δηλαδή το ποιες είναι οι ενδεδειγμένες μέθοδοι προς χρήση για τη μέτρηση των εκπομπών ή για την εξακρίβωση της μείωσής τους ή το ποιες είναι οι οντότητες που θα πρέπει να επιφορτιστούν με αυτήν την αποστολή και το πού θα πρέπει να εδρεύουν, είναι πολύ τεχνικά ζητήματα τα οποία δεν θα πρέπει ίσως να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ υπουργών προερχόμενων από περίπου 200 χώρες, ιδίως εάν κάθε διάσκεψη ξεκινά από μηδενική βάση σχετικά με οποιοδήποτε θέμα το οποίο δεν είναι της αρεσκείας ορισμένων μερών. Αντίθετα, η υλοποίηση θα πρέπει να διευθετηθεί σε τεχνικό επίπεδο εργασίας, όχι με ετήσιες συναντήσεις των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, αλλά με συνεδριάσεις των μερών κατά μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, όποτε απαιτούνται νέες συμφωνίες για την προώθηση των εργασιών.

Έτσι λοιπόν, η COP27 που πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες όσον αφορά την ανάληψη πιο συγκεκριμένης ή φιλόδοξης δράσης για το κλίμα, παρότι σημείωσε κάποια πρόοδο στον τομέα της κλιματικής δικαιοσύνης. Απετέλεσε όμως εξαιρετικά επιτυχημένη πλατφόρμα συνάντησης ακτιβιστών για το κλίμα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον, ανάδειξης της δράσης –ή της απουσίας δράσης– για το κλίμα, καθώς και συνέχισης της ευαισθητοποίησης σχετικά με τους πραγματικούς και τους υφιστάμενους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.