door Nicoletta Merlo 

Door stage te lopen, maken jongeren kennis met de wereld van het werk. Ze worden begeleid en krijgen een opleiding. In heel Europa zijn stages aan een flinke opmars bezig, mede dankzij het Europese Jeugdgarantieprogramma. De aanbeveling van de Raad van 2014 over een kwaliteitskader voor stages bood de lidstaten waardevolle richtsnoeren voor de uitvoering van het instrument. 

Helaas zijn er de voorbije jaren misstanden en wanpraktijken aan het licht gekomen in de manier waarop stages worden georganiseerd. Steeds vaker worden jonge stagiairs uitgebuit als goedkope arbeidskrachten om reguliere werknemers te vervangen. Ze krijgen geen afdoende garanties of sociale bescherming. 

Het EESC steunt dan ook het streven van de Europese Commissie om de kwaliteitscriteria voor stages in heel Europa te verstrengen. Vooral de leer- en opleidingsinhoud moet worden verbeterd. Ook moeten misbruik en oneigenlijk gebruik van stages worden bestreden. 

De twee voorstellen van de Commissie, een bijgewerkte aanbeveling van de Raad en een richtlijn, pakken de problemen slechts gedeeltelijk aan. Ze schieten op een aantal vlakken tekort: 

• Ze verwijzen zonder onderscheid naar alle vormen van stages en houden niet genoeg rekening met de bestaande verschillen tussen de diverse soorten stages en hun doeleinden of de uiteenlopende toepassingen ervan in de lidstaten. 
• Er zijn geen maatregelen voorzien om misbruik van stages te voorkomen en er zijn ook geen bindende voorschriften om de kwaliteitsnormen te verhogen. 
• De voorgestelde richtlijn is alleen van toepassing op stagiairs die als werknemers worden beschouwd of die zich in een arbeidsverhouding bevinden. Dat is in minder dan de helft van de lidstaten het geval. Het aantal mensen dat er gebruik van kan maken, blijft dus beperkt en daarom bestaat het risico dat de verwachte resultaten niet worden bereikt. 

Om de kwaliteit van stageprogramma’s te verbeteren, moeten volgens mij in de eerste plaats minimumkwaliteitscriteria voor elk type stage worden vastgesteld, zodat het gebruik ervan vooraf is geregeld. Deze criteria moeten basisgaranties bevatten met een sterke nadruk op opleiding en toezeggingen om alle gevallen van misbruik met passende maatregelen te bestrijden, onder meer door middel van een versterkt inspectiesysteem. 

Aangezien stagiairs in de meeste gevallen niet als werknemers worden beschouwd en stages niet als een arbeidsverhouding, kunnen we het niet over lonen als zodanig hebben. Om ervoor te zorgen dat iedereen een stageplaats kan krijgen, moet een eind worden gemaakt aan de praktijk van onbetaalde stages. Er zou een verplichte vergoeding moeten zijn die niet alleen is gebaseerd op de taken en verantwoordelijkheden die de stage met zich meebrengt, maar waarbij ook rekening wordt gehouden met eventuele kosten die de stagiair moet maken om stage te lopen. 

Tot slot moet meer aandacht worden besteed aan de rol die de sociale partners kunnen spelen bij de uitvoering van de bepalingen op nationaal niveau en bij het toezicht op en de controle van het gebruik van het instrument.