Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) schaart zich achter de inspanningen van de EU om de zorgwekkende trend te keren van afnemende mediavrijheid en toenemende inperking van de journalistieke onafhankelijkheid als gevolg van de groeiende druk van diverse machts- en bedrijfsstructuren, slechte beloning, concentratie van media-eigendom en verspreiding van nepnieuws op sociale media en andere kanalen.

Het EESC heeft tijdens zijn zitting van september in een debat met Julie Majerczak, hoofd van het Brusselse bureau van Reporters without Borders, en Ricardo Gutiérrez, secretaris-generaal van de European Federation of Journalists, zijn bezorgdheid geuit over het feit dat journalisten steeds vaker het doelwit zijn van verbale en fysieke aanvallen: sinds 2015 zijn er 16 vermoord.

“We zijn in Europa getuige van onaanvaardbare ontwikkelingen. Mediavrijheid en -diversiteit zijn de eerste vereisten voor een goed functionerende democratie en gaan ons dus allemaal aan. Professionele journalistiek kan nooit worden vervangen door algoritmes, nieuwsaggregatie en sociale netwerken,” aldus EESC-voorzitter Christa Schweng.

Het EESC heeft ingestemd met de meest recente initiatieven van de Europese Commissie, waaronder de Aanbeveling over de veiligheid van journalisten, die vorige week bekend is gemaakt. Het was ingenomen met de toespraak van Commissievoorzitter Von der Leyen over de Staat van de Unie, waarin zij de plannen voor een Europese wet inzake mediavrijheid aankondigde.

In het tijdens de zitting goedgekeurde advies over de Waarborging van mediavrijheid en -diversiteit in Europa verzoekt het EESC de Commissie echter om onverwijld algemene conditionaliteitsregels toe te passen en begrotingssancties op te leggen aan landen waar de vrijheid en het pluralisme van de media ernstig worden bedreigd.

De rapporteur voor het advies, Christian Moos, waarschuwde: “Aanbevelingen inzake de bescherming en veiligheid van journalisten zullen niet volstaan. Er is geen tijd meer te verliezen. Lidstaten die de vrijheid van de media knevelen, moeten worden uitgesloten van Next Generation EU. De verordening inzake conditionaliteit moet worden toegepast. Hongarije en Polen zijn actief bezig de mediavrijheid om zeep te helpen of hebben dat reeds gedaan. De regeringen daar moeten de democratie en de rechtsstaat herstellen, anders kunnen zij geen lid blijven van de EU, die de democratie en de rechtsstaat wettelijk garandeert alsook, als onontbeerlijke voorwaarde voor beide, de mediavrijheid.”

Mevrouw Majerczak en de heer Gutiérrez spraken hun steun uit voor het EESC-advies en voor EU-maatregelen om de vrijheid en het pluralisme van de media te waarborgen, maar benadrukten dat de aanbevelingen en het voorgestelde plan van de Commissie geen dode letter mogen blijven. (ll)