Door de groep Werknemers van het EESC

Tijdens zijn plenaire zitting in maart heeft het EESC een belangrijk advies uitgebracht over het voorstel van de Commissie voor een richtlijn die de arbeidsvoorwaarden van platformwerkers moet verbeteren. In dit advies gaat het EESC uitgebreid in op het begrip “wettelijk vermoeden van een arbeidsverhouding” en pleit het voor aanscherping van de bepalingen op dit vlak om de mazen in de wet te dichten en te voorkomen dat werknemers ten onrechte als zelfstandigen kunnen worden aangemerkt. Daarnaast worden ook de rol van algoritmisch beheer en de collectieve rechten van platformwerkers belicht.

Het debat over deze nieuwe richtlijn voor platformwerkers, die ervoor moet zorgen dat zij voortaan gewoon als werknemers worden beschouwd en de huidige praktijken worden uitgebannen, wordt gekenmerkt door fel verzet van de kant van werkgevers in Europa. Het feit dat de regularisatie van onzekere vormen van arbeid en van schijnzelfstandigheid massaal van de hand wordt gewezen maakt duidelijk dat er behoefte is aan wetgeving, omdat zelfregulering door de sector geen zoden aan de dijk zet. Zonder wetgeving zullen platforms de grens blijven opzoeken van wat het betekent om voor iemand te werken en zich onttrekken aan collectieve onderhandelingen en sociale bescherming. Op die manier kunnen ze de consument een lagere prijs bieden en worden de ernstige gevolgen en verborgen kosten daarvan, zoals gebruikelijk, afgewenteld op de hele samenleving.

Dit streven naar rechtszekerheid en duidelijkheid in heel Europa is echter niet alleen in het belang van werknemers. Veel bedrijven die niet zijn gehoord en zich niet alleen aan de letter, maar ook aan de geest van de arbeidswetgeving houden, worden geconfronteerd met oneerlijke concurrentie als gevolg van voornoemde vormen van sociale dumping. Tegen de achtergrond van de discussie over de toekomst van Europa dringt de volgende vraag zich op: willen we opwaartse sociale convergentie of zijn we bezig met een race naar de bodem? Arbeidsvrede voor iedereen, inclusief het bedrijfsleven, hangt uiteindelijk mede af van sociale cohesie en van een zekere mate van gelijkheid en dit alles wordt in gevaar gebracht door het graaikapitalisme.

Nieuwe arbeidsvormen zullen altijd, vanwege hun aard, met scepsis worden ontvangen. Platformwerk vormt daar natuurlijk geen uitzondering op. Enerzijds biedt technologische vooruitgang nieuwe organisatorische mogelijkheden en nieuwe werkgelegenheidskansen. Anderzijds gaat een en ander vaak gepaard met onzekerheid. Dat is eigenlijk niets nieuws: vanaf het begin van de industriële revolutie zijn vakbonden solidair in verzet gekomen tegen de onmenselijke omstandigheden in fabrieken. Sindsdien is er veel gebeurd en is er, in ieder geval in Europa, in het algemeen een stevige arbeidsbescherming op poten gezet. Toch is er nu opnieuw sturing nodig om te voorkomen dat innovatie ten koste gaat van de levens- en arbeidsomstandigheden van onze burgers en werknemers. (pbr)