De wederopbouw na de pandemie moet worden aangegrepen om Europa een nieuw fundament van democratische participatie te geven. Het zou een grote vergissing zijn om zo weinigen te laten beslissen over het lot en de toekomst van zovelen, zo klonk het op de door het EESC georganiseerde dagen voor het maatschappelijk middenveld 2021.

De dagen voor het maatschappelijk middenveld stonden dit jaar in het teken van een duurzaam herstel voor de toekomst van de Europese burgers. Vijf dagen lang, van 1 t/m 5 maart 2021, werden interactieve onlinediscussies gehouden, die meer dan 1400 deelnemers en kijkers uit verre oorden als Afrika, Azië en Noord- en Zuid-Amerika trokken.

Sprekers zagen een lichtpuntje in de pandemie: weliswaar moest de conferentie over de toekomst van Europa worden uitgesteld, maar de maatschappelijke organisaties hebben zich weten op te werpen als steunpilaar van regeringen die de grootste moeite hebben om de enorme crisis het hoofd te bieden. Volgens hen was dit het beste bewijs dat het maatschappelijk middenveld een plaats verdient aan de onderhandelingstafel waar de toekomst van Europa zal worden beklonken.

“Ik ben blij dat de Commissie het zo belangrijk vindt dat burgers bij de Conferentie over de toekomst van Europa worden betrokken", aldus EESC-voorzitter Christa Schweng. “U kunt erop rekenen dat het Comité een substantiële bijdrage aan de debatten zal leveren door werknemers, werkgevers en het maatschappelijk middenveld te betrekken en door als multiplier en ambassadeur het debat naar onze ledenorganisaties te brengen.”

Brikena Xhomaqi, covoorzitter van de verbindingsgroep die het evenement mede organiseerde, stond bij de afsluiting van het evenement stil bij de prominente rol die jongerenorganisaties vervulden in de workshops: “Ik nodig iedereen uit om van solidariteit tussen de generaties onze valuta te maken voor een duurzaam herstel voor de toekomst van Europa.”

In de conclusies van de acht workshops wordt een pad uitgestippeld naar een betere toekomst voor de burgers van Europa, waarbij onder meer nadruk wordt gelegd op de noodzaak om:

• intermediaire organisaties (maatschappelijke organisaties, partijen, vakbonden enz.) te versterken, burgerschapsvorming en digitaal onderwijs te stimuleren en besluitvormende burgervergaderingen op te richten;
• meer bekendheid te geven aan de sociale economie als een levensvatbaar bedrijfsmodel voor duurzaam herstel dat niet alleen op winst is gericht en dat ongelijkheid en klimaatverandering helpt aan te pakken, met middelen die daarvoor in het herstelplan en NextGenerationEU worden uitgetrokken;
• te investeren in cultuur en onderwijs om een veerkrachtigere en duurzamere toekomst voor Europa op te bouwen. Investeren in “harde” infrastructuur is niet genoeg: mensen moeten centraal komen te staan in het herstel;
• de optie van een universeel basisinkomen en werkgarantieregelingen uit de politieke sfeer halen en beter onderzoeken als een haalbare oplossing die goed is voor mens en planeet; 
• jongeren de kans geven om overal in Europa op zinvolle wijze te participeren en betrokken te blijven en hun stem te laten horen, niet alleen bij kwesties die vooral hen aangaan, maar ook op allerlei andere beleidsterreinen;
• ervoor te zorgen dat de Europese Green Deal beter bijdraagt tot het uitbannen van armoede, onrechtvaardigheid en genderongelijkheid;
• vaart te zetten achter de renovatie van gebouwen in Europa door mensen meer bewust te maken van de desbetreffende kansen en uitdagingen en door groepen uit het maatschappelijk middenveld, zoals vertegenwoordigers van eigenaars van gebouwen en architecten, te mobiliseren om de doelstellingen van de renovatiegolf in Europa te verwezenlijken;
• maatschappelijke organisaties nauw te betrekken bij de uitvoering van de nationale herstelplannen, opdat deze anders verloopt dan de voorbereidingsfase, waarin de maatschappelijke organisaties geen rol van betekenis speelden. Beleidsmakers moeten bij vrijwilligerswerk niet alleen kijken naar wat de geïnvesteerde uren opleveren; vrijwilligerswerk vormt ook een uiting van Europese waarden en een voorbeeld voor anderen van de veranderingen die we kunnen maken op weg naar de op solidariteit, inclusie en democratische beginselen gebaseerde samenleving die we met Europa voor ogen hebben.

De volledige conclusies van de dagen voor het maatschappelijk middenveld zullen binnenkort op de website van het EESC worden gezet. (dm)