Cristian Pîrvulescu, członek EKES-u

Czasy, kiedy prawa podstawowe, państwo prawne i demokrację można było na naszym kontynencie uważać za coś oczywistego, definitywnie się zakończyły. Coraz jaśniej widać, że wartości tych trzeba czynnie bronić przed populizmem, mową nienawiści, atakami wymierzonymi w mniejszości bądź ograniczaniem przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego, a także przed dążeniem niektórych rządów do koncentracji władzy. Grupa ad hoc EKES-u ds. praw podstawowych i praworządności skupia się na promowaniu kultury praw podstawowych w Europie.

W ostatnich latach nasz kontynent musiał stawić czoła licznym kryzysom, które stanowiły sprawdzian dla wszystkich wartości UE zapisanych w artykule 2 Traktatu. Od początku nowego tysiąclecia mieszkańcy Europy musieli sprostać całemu szeregowi takich wyzwań, z których do najważniejszych należały: kryzys finansowy 2008 roku wraz z późniejszymi drakońskimi środkami oszczędnościowymi, wzrost zagrożeń dla bezpieczeństwa i nasilenie terroryzmu, znaczne wyzwanie humanitarne związane z rozpaczliwą sytuacją osób ubiegających się o azyl oraz największy od stulecia kryzys zdrowotny.

EKES nie mógł pozostać bezczynny. W 2018 r. utworzył grupę ad hoc ds. praw podstawowych i praworządności (PPiP) składającą się z 21 członków, której po moim koledze José Antoniu Moreno Díazie mam zaszczyt przewodniczyć. W grupie tej społeczeństwo obywatelskie może przedstawiać swoje poglądy odnośnie do rozwoju sytuacji w dziedzinie praw podstawowych, demokracji i praworządności w państwach członkowskich.

Grupa PPiP organizuje wizyty krajowe we wszystkich państwach członkowskich UE, podczas których spotyka się z partnerami społecznymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, specjalistami w dziedzinie prawa i mediów oraz z organami krajowymi. W oparciu o uzyskane od nich informacje sporządza następnie sprawozdania przedstawiające sytuację w poszczególnych krajach.

Zgodnie z ogólnym podejściem odwiedza ona państwa członkowskie nie po to, by dokonywać legalistycznej analizy, lecz aby ułatwiać konstruktywny dialog na tematy, co do których niekiedy występują silne różnice opinii. Po wizytach otrzymaliśmy bardzo pozytywne komentarze od przedstawicieli organizacji społeczeństwa obywatelskiego, którzy stwierdzili, że sprawozdania rzeczywiście pobudziły wymianę poglądów w ich kraju.

Kolejnym istotnym celem grupy jest wykorzystanie tych wizyt krajowych do uwypuklania tendencji, które rozwijają się w Europie. Dlatego zorganizowaliśmy w listopadzie 2019 r. naszą pierwszą konferencję, aby przedstawić ogólny obraz wyłaniający się ze sprawozdania podsumowującego z pierwszych przeprowadzonych wizyt. W listopadzie 2021 r. odbędzie się nasza druga konferencja, na której tym razem zgromadzą się zainteresowane strony z myślą o przedyskutowaniu sprawozdań Komisji Europejskiej na temat praworządności.

Naszym celem średniookresowym jest stworzenie szerszego forum społeczeństwa obywatelskiego, które umożliwi wszystkim zainteresowanym stronom udział w pluralistycznych i otwartych debatach poświęconych obronie wartości UE. W drodze do jego realizacji uruchomimy wkrótce nową podstronę internetową, na której zainteresowane strony będą mogły udostępniać swój pisemny wkład.

Grupa PPiP pragnie aktywnie uczestniczyć w rozwoju wspólnej europejskiej kultury praw podstawowych, praworządności i demokracji. Obok organizowania wizyt krajowych i konferencji grupa poświęcała szczególną uwagę trwającemu kryzysowi związanemu z COVID-19, przeprowadzając wysłuchania na temat skutków i odbudowy oraz zapoczątkowując prace nad dwiema opiniami z inicjatywy własnej, w których zostaną omówione wpływ kryzysu i aspekt funduszy odbudowy związany z praworządnością.

Ogólnie rzecz biorąc, główna wartość dodana grupy polega na tym, że przedstawia ona stanowisko kręgów społeczno-gospodarczych w kwestii praw podstawowych i praworządności i tworzy koalicję wszelkiego rodzaju organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym i partnerów społecznych. Nasza opinia w sprawie wpływu praworządności na wzrost gospodarczy jest symbolem tego podejścia i rosnącego zainteresowania tymi zagadnieniami wśród pracodawców, pracowników i sił społeczeństwa obywatelskiego reprezentowanych w Grupie „Różnorodność Europy” w EKES-ie. Aktywny udział wszystkich Grup ma kluczowe znaczenie dla prac grupy PPiP.