Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft tijdens zijn plenaire zitting van maart een advies goedgekeurd waarin het voorstelt om investeringen in de exploratie en winning van kritieke grondstoffen en het gebruik van secundaire materialen uit afval te ondersteunen, aangezien dit essentieel is voor de groene transitie in de EU.

In september 2020 is de Europese Commissie met een actieplan inzake kritieke grondstoffen gekomen waarmee beoogd wordt de afhankelijkheid van primaire kritieke grondstoffen te verminderen en de interne grondstoffenvoorziening in de EU te versterken. “Het EESC staat volledig achter de groene transitie van de energiesector en beschouwt de winning van grondstoffen die nodig zijn voor de toepassing van groene technologie als een fundamentele stap”, zo is te lezen in het advies.

Het EESC dringt echter wel aan op aanvullende maatregelen om deze aanpak mogelijk te maken, want exploratie en winning zijn zeer risicovolle activiteiten. Rapporteur Dumitru Fornea benadrukte het volgende: “Het stimuleren van zowel primaire als secundaire winning is essentieel, en daarom moeten we investeringen in de winningssector ondersteunen en vaart maken met het analyseren van afval dat mogelijk waardevolle materialen bevat.”

Corapporteur Michal Pintér legde uit dat deze steun verschillende vormen kan aannemen: “We moeten investeringen stimuleren via kredietgaranties, afschrijvingsmogelijkheden en staatssteun, maar ook door een gestroomlijnde vergunningsprocedure voor mijnbouwactiviteiten te ontwikkelen,” zei hij.

In het advies wordt ook gewezen op het belang van een ruimere definitie van kritieke grondstoffen, waaronder traditioneel stoffen worden verstaan die afkomstig zijn uit mijnbouw. Deze definitie is volgens het EESC te beperkt en staat de groei van groene energiebronnen in de weg, omdat materialen op houtbasis in veel meer toepassingen efficiënt kunnen worden gebruikt dan in het verleden.

De grondstoffensector heeft een enorm economisch potentieel en is goed voor ongeveer 350 000 banen in de EU, terwijl in de verwerkende industrie verderop in de keten meer dan 30 miljoen banen afhankelijk zijn van een betrouwbare en ongehinderde toegang tot minerale grondstoffen. De OESO voorspelt dat het mondiale gebruik van grondstoffen tegen 2060 zal zijn verdubbeld, en het gebruik van metalen zal naar verwachting met 150 % toenemen. Zeer waarschijnlijk zal dit de druk op de natuurlijke hulpbronnen van de aarde verhogen en de vooruitgang op het vlak van welzijn in gevaar brengen.

Tegen deze achtergrond is het volgens het EESC-advies belangrijk dat er nieuwe dimensies worden opgenomen in de methode die wordt gebruikt om de lijst van kritieke mineralen op te stellen. Het EESC is van mening dat de Europese Commissie ook rekening moet houden met “de behoeften en belangen van de bevolking en de economieën in de landen van waaruit grondstoffen naar Europa worden geëxporteerd”. Er moeten passende criteria worden vastgesteld om na te gaan of de wereldwijde toeleveringsketens van dit soort grondstoffen volgens ethische beginselen werken. (ks)