Πήγα σ’ αυτή την COP με την αίσθηση του επείγοντος· με την ιδέα ότι ο χρόνος είναι μετρημένος. Η COP27 ήταν μια κρίσιμη COP, αυτή που θα σηματοδοτούσε τη μετάβαση από τη φιλοδοξία στη δράση, η COP της υλοποίησης.

Η πραγματικότητα είναι πολύ πεισματάρα. Μας υπενθυμίζει κάθε στιγμή την υπερθέρμανση του πλανήτη και μας φέρνει αντιμέτωπους με τη δική μας αδράνεια στο ζήτημα του κλίματος.

Η απουσία συνολικής διεθνούς συνεργασίας έχει καταδειχθεί τα τελευταία χρόνια με την απουσία πολιτικής βούλησης, λόγου χάρη όσον αφορά τη θέσπιση κατάλληλου ταμείου για τις απώλειες και τις ζημίες. Και όμως: αυτό ζητούν εδώ και χρόνια οι πιο ευάλωτες χώρες και όσες έχουν πληγεί περισσότερο.

Ο στόχος επετεύχθη τελικά σ’ ετούτη την COP, αλλά δεν ξέρουμε ακόμη πώς ακριβώς θα τεθεί σε εφαρμογή.

Η COP27, μετά από μακρές και δύστοκες συζητήσεις, καθόρισε πρόγραμμα εργασίας για μια δίκαιη μετάβαση, που θα θεμελιώνεται στον κοινωνικό διάλογο και την κοινωνική προστασία. Η προσέγγιση αυτή υπήρξε ανέκαθεν πάγιο αίτημα του συνδικαλιστικού κινήματος, καθώς και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.

Πρέπει να υπενθυμίσουμε, όμως, ότι δεν μπορεί να υπάρξει κλιματική δικαιοσύνη χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα, και ότι τα εργασιακά δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Και έγινε πολύς λόγος για δικαιώματα στο Σαρμ Ελ Σέιχ. Η κοινωνία των πολιτών, οι μεγάλες οργανώσεις, τα συνδικάτα και ορισμένες κυβερνήσεις κατήγγειλαν την έλλειψη ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο.

Ένα άλλο ερώτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί αφορά την ίδια τη λειτουργία των COP, ή ακόμη και της ίδιας της διεθνούς πολιτικής για το κλίμα: Πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο της μεταρρύθμισής τους; Δεν πρέπει να εισακούονται περισσότερο η κοινωνία των πολιτών, οι κοινωνικοί εταίροι, οι νέοι και οι γυναίκες; Δεν πρέπει να κληθούν να συμμετάσχουν πιο ουσιαστικά στη λήψη αποφάσεων;

Όσο για το συνολικό αποτέλεσμα της COP, ασφαλώς στερείται φιλοδοξίας εάν ληφθεί υπόψη πόσο τεράστια είναι η κλιματική έκτακτη ανάγκη. Συμμετείχαμε έκπληκτοι σε συζητήσεις για ζητήματα που έπρεπε ήδη να θεωρούνται δεδομένα, όπως ο στόχος του 1,5°C, η ταχύτερη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων κ.λπ., για να μην αναφέρουμε τα ζητήματα χρηματοδότησης.

Τέλος, είναι σαφές ότι στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα υπερισχύουν οι άνδρες, τόσο αριθμητικά όσο και από άποψη ιεραρχικής θέσης. Η παρουσία των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για το κλίμα έχει καθοριστική σημασία, η δε απουσία τους οξύνει τις ανισότητες και εμποδίζει τις γυναίκες να συμβάλουν πλήρως στη διαμόρφωση και την εφαρμογή των πολιτικών για το κλίμα.

Ο καιρός περνάει και, εκ των πραγμάτων, από την COP27 μας μένει η βεβαιότητα ότι, παρά τις κάποιες προόδους, έχουμε ακόμη μπροστά μας πολλή δουλειά.

Isabel Caño Aguilar

Αντιπρόεδρος του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης