Τα στοιχεία και οι αριθμοί σχετικά με την ψυχική υγεία στην ΕΕ δεν συνθέτουν μια ρόδινη εικόνα, αλλά, αντιθέτως, καταδεικνύουν την ανάγκη για ανάληψη δράσης. Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ ισχυρότερων μέτρων για την προώθηση της ψυχικής υγείας σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Έχει επίσης ζητήσει δεσμευτική νομοθεσία για την πρόληψη ψυχοκοινωνικών κινδύνων στον χώρο εργασίας. Με το Βραβείο της κοινωνίας των πολιτών για την ψυχική υγεία, αποτίεται φόρος τιμής στις συνεχιζόμενες προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών για τη βελτίωση της ευημερίας των Ευρωπαίων.

1. Η ΕΟΚΕ αποφάσισε να αφιερώσει το εμβληματικό Βραβείο της κοινωνίας των πολιτών στην ψυχική υγεία μετά από αναφορές ότι, στον απόηχο της πανδημίας COVID-19, η εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, έχει εκτοξευθεί σε πρωτοφανή επίπεδα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το ποσοστό των νέων με συμπτώματα άγχους υπερδιπλασιάστηκε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Συνεπεία της πανδημίας μειώθηκε εξάλλου η ηλικία κατά την οποία εμφανίζονται διατροφικές διαταραχές, ιδίως μεταξύ των εφήβων. Ακόμη και πριν από την εμφάνιση της νόσου COVID-19, τα προβλήματα ψυχικής υγείας επηρέαζαν τουλάχιστον 84 εκατομμύρια άτομα —περίπου ένα στα έξι— σε ολόκληρη την ΕΕ.
2. Περίπου το 4 % των ετήσιων θανάτων στην ΕΕ αποδίδεται στην ψυχική υγεία και σε διαταραχές συμπεριφοράς. Η κακή ψυχική υγεία έχει επίσης τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο, καθότι το άμεσο και το έμμεσο κόστος αντιστοιχούν περίπου στο 4 % του ΑΕγχΠ. Περισσότερο από το ένα τρίτο του κόστους αυτού οφείλεται στα πιο χαμηλά ποσοστά απασχόλησης και στη μείωση της παραγωγικότητας στην εργασία.
3. Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2020, το 44,6 % του απασχολούμενου πληθυσμού ηλικίας 15-64 ετών σε ολόκληρη την ΕΕ ανέφερε ότι αντιμετώπιζε παράγοντες κινδύνου για την ψυχική του ευεξία στην εργασία. Ο υπερβολικός φόρτος εργασίας ή η πίεση χρόνου ήταν ο συχνότερα αναφερόμενος παράγοντας κινδύνου για την ψυχική ευεξία στην εργασία, όπως ανέφερε σχεδόν το ένα πέμπτο των εργαζομένων στην ΕΕ.
4. Η ψυχική ευεξία βρίσκεται πλέον στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας της ΕΕ. Ως εκ τούτου, τον Ιούνιο του 2023 η Επιτροπή υιοθέτησε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ψυχική υγεία. Στηριζόμενη από ενωσιακή χρηματοδότηση ύψους 1,23 δισ. ευρώ, η νέα αυτή προσέγγιση αποσκοπεί στην προαγωγή της ψυχικής υγείας σε όλες τις πολιτικές, επικεντρώνεται δε σε τρεις κατευθυντήριες αρχές: κατάλληλη και αποτελεσματική πρόληψη· πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας και οικονομικά προσιτή ψυχική περίθαλψη και θεραπεία· επανένταξη στην κοινωνία μετά από τη θεραπεία. Η ψυχική υγεία αποτελεί επίσης πολιτική προτεραιότητα για την ΕΟΚΕ και βρίσκεται στην καρδιά του έργου της.
5. Η ΕΟΚΕ παρέλαβε 105 υποψηφιότητες από ολόκληρη την ΕΕ, οι οποίες καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων —από προγράμματα για την πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στον χώρο εργασίας ή την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η κατάχρηση ουσιών και ο εθισμός στον κυβερνοχώρο έως την καταπολέμηση του στιγματισμού λόγω της ψυχικής υγείας και την προώθηση της συνδρομής με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι, τιμώντας και αναδεικνύοντας αυτές τις ζωτικής σημασίας μη κρατικές προσπάθειες για τη στήριξη της ψυχικής υγείας, μπορεί να εμπνεύσει και άλλους να πράξουν το ίδιο. (sg)