Il-fatti u ċ-ċifri dwar is-saħħa mentali fl-UE ma jpinġux stampa sabiħa iżda pjuttost jappellaw sabiex tittieħed azzjoni. Il-KESE jirrakkomanda miżuri aktar b’saħħithom biex tiġi promossa s-saħħa mentali fil-livelli nazzjonali u tal-UE. Huwa jappella wkoll għal leġiżlazzjoni vinkolanti biex jiġu evitati r-riskji psikosoċjali fuq il-post tax-xogħol. Permezz tal-Premju għas-Soċjetà Ċivili għas-saħħa mentali, huwa jagħti ġieħ lill-isforzi kontinwi tas-soċjetà ċivili biex jittejjeb il-benesseri tal-Ewropej.

1. Il-KESE ddeċieda li jiddedika l-Premju ewlieni tiegħu għas-Soċjetà Ċivili għas-saħħa mentali wara rapporti li, wara l-pandemija tal-COVID-19, id-disturbi tas-saħħa mentali bħall-ansjetà u d-dipressjoni żdiedu madwar l-Ewropa. Skont l-OECD, is-sehem ta’ żgħażagħ b’sintomi ta’ ansjetà żdied b’aktar mid-doppju f’diversi pajjiżi Ewropej. Il-pandemija naqqset ukoll l-età tal-bidu ta’ disturbi alimentari, b’mod partikolari fost l-adolexxenti. Anke qabel ma feġġ il-COVID-19, il-problemi tas-saħħa mentali affettwaw mill-inqas 84 miljun persuna – madwar persuna waħda minn kull sitta – madwar l-UE.
2. Madwar 4 % tal-imwiet annwali fl-UE huma attribwiti għas-saħħa mentali u d-disturbi fl-imġiba. Is-saħħa mentali ħażina għandha wkoll impatt ekonomiku enormi, peress li l-ispejjeż diretti u indiretti jammontaw għal madwar 4 % tal-PDG. Aktar minn terz ta’ dawn l-ispejjeż jirriżultaw minn rati ta’ impjieg aktar baxxi u tnaqqis fil-produttività fuq il-post tax-xogħol.
3. Skont l-Eurostat, fl-2020, 44,6 % tal-popolazzjoni impjegata ta’ bejn il-15 u l-64 sena madwar l-UE rrapportat li qed tiffaċċja fatturi ta’ riskju għall-benesseri mentali tagħhom fuq il-post tax-xogħol. Il-pressjoni żejda tax-xogħol jew il-pressjoni tal-ħin kienu l-aktar fatturi ta’ riskju msemmija b’mod komuni fir-rigward tal-benesseri mentali fuq il-post tax-xogħol, irrapportati minn kważi għoxrin fil-mija tal-persuni impjegati fl-UE.
4. Il-benesseri mentali tela’ fil-quċċata tal-aġenda politika fl-UE. B’riżultat ta’ dan, il-Kummissjoni adottat approċċ komprensiv għas-saħħa mentali f’Ġunju 2023. B’appoġġ ta’ EUR 1.23 biljun f’finanzjament tal-UE, dan l-approċċ ġdid għandu l-għan li jippromovi s-saħħa mentali fil-politiki kollha tal-UE, b’enfasi fuq tliet prinċipji gwida: prevenzjoni adegwata u effettiva; aċċess għal kura tas-saħħa u trattament mentali ta’ kwalità għolja u affordabbli; u l-integrazzjoni mill-ġdid fis-soċjetà wara l-irkupru. Is-saħħa mentali hija wkoll prijorità politika għall-KESE u hija fil-qalba tal-ħidma tiegħu.
5. Il-KESE rċieva sa 105 applikazzjoni minn madwar l-UE, li jkopru firxa wiesgħa ta’ suġġetti – minn proġetti li jipprevjenu riskji psikosoċjali fuq il-post tax-xogħol jew li jindirizzaw kwistjonijiet bħall-abbuż ta’ sustanzi u d-dipendenza ċibernetika għall-ġlieda kontra l-istigma fir-rigward tas-saħħa mentali u l-promozzjoni ta’ assistenza mmexxija mill-komunità. Il-KESE jittama li billi jonora u juri dawn l-isforzi vitali mhux statali għall-appoġġ tas-saħħa mentali, dan jista’ wkoll jispira lil oħrajn biex jagħmlu l-istess. (sg)