Cearta bunúsacha agus cearta na saoránach

Ní hamháin gur cómhargadh atá san Aontas Eorpach, ach is aontas luachanna comhchoiteanna é chomh maith a mhúnlaíonn an fhéiniúlacht Eorpach. Tá na luachanna sin leagtha amach sa Chonradh ar an Aontas Eorpach agus áirítear orthu freisin na cearta, na saoirsí agus na prionsabail atá leagtha amach sa Chairt um Chearta Bunúsacha mar leanas: "luachanna dodhealaithe uilechoiteanna dhínit an duine, na saoirse, an chomhionannais agus na dlúthpháirtíochta; tá [an tAontas] bunaithe ar phrionsabail an daonlathais agus an smachta reachta. Cuireann sé an duine i gceartlár a ghníomhaíochtaí trí shaoránacht an Aontais a chur ar bun agus trí limistéar saoirse, slándála agus ceartais a chruthú."

Tugtar le chéile sa Chairt, in aon téacs amháin, na cearta pearsanta, sibhialta, polaitiúla, eacnamaíocha agus sóisialta atá ag daoine laistigh den Aontas Eorpach agus ar cearta iad is infheidhme maidir le hinstitiúidí an Aontais agus na Ballstáit nuair a chuireann siad dlí an Aontais chun feidhme.

Sa bhreis ar an tsaoránacht náisiúnta atá aige cheana féin, is saoránach den Aontas gach náisiúnach de Bhallstát trí mhainneachtain. Ar na cearta a leanann saoránacht an Aontais Eorpaigh tá inter alia an ceart chun gluaiseacht agus cónaí faoi shaoirse laistigh den Aontas. Is féidir le grúpa de mhilliún saoránach Eorpach a iarraidh go díreach ar an gCoimisiún Eorpach tionscnamh ar leith a mholadh (Tionscnamh ó na Saoránaigh).

Tá CESE an-ghníomhach maidir le cearta bunúsacha, an smacht reachta agus an daonlathas a chur chun cinn, go háirithe sa chomhrac i gcoinne idirdhealú atá bunaithe ar chine, bunús eitneach, míchumas nó inscne.