In maart 2020 begonnen we ons te realiseren dat de COVID-19-pandemie niet alleen een gezondheidscrisis was, maar ons leven in allerlei opzichten zou treffen. Het was verenigingen en activisten ook duidelijk dat we bij onze gebruikelijke werkzaamheden met nieuwe uitdagingen te maken zouden krijgen. De situatie blijkt inmiddels nog slechter te zijn dan we hadden verwacht.

In mei 2020 organiseerden we een virtuele borrel. Na twee maanden lockdown en online werken besloten we bijeen te komen en onze eerste indrukken te bespreken.

Samen met collega's van het Europees burgerforum, een transnationaal netwerk van meer dan 100 verenigingen en ngo's uit 27 Europese landen dat zich actief bezighoudt met zaken als burgerschapseducatie en verdediging van mensenrechten en democratie, hielden we een paar uur lang een levendig debat. Hoewel eenieder met een nationale bril keek, kwamen we tot min of meer dezelfde conclusies.

Op basis van deze gesprekken hebben we opgeschreven wat we hebben geleerd...
Les 1: Onze veiligheid hangt af van de veiligheid van anderen.
Universele gezondheidszorg en sociale bescherming voor iedereen in onze samenleving en in de hele wereld is noodzakelijk.

Les 2: We zijn allemaal kwetsbaar en onze lotsbestemmingen zijn met elkaar verweven.
Solidariteit, gelijkheid, rechten en zorgzaamheid moeten de basis vormen van internationale betrekkingen en de dagelijkse realiteit van mensen.

Les 3: Het algemeen belang bestaat.
Overheidsinstellingen moeten het algemeen belang dienen, beschermen en voor ogen houden in plaats van specifieke belangen.

Les 4: Democratie is de cruciale virusremmer die we allemaal nodig hebben.
Bewuste en participerende burgers, betrouwbare informatie, openbaar onderzoek en onderwijs en transparante instituties waarborgen het openbaar belang.

Les 5: Het wereldmarktsysteem heeft gefaald.
We moeten productie terughalen, de circulaire economie realiseren en een universeel basisinkomen invoeren.

Les 6: We zijn niet de eigenaars, maar de rentmeesters van de aarde.
De natuur gebruikt onze lockdown om te herstellen van de schade die wij hebben veroorzaakt. We moeten wereldwijd weer recht doen aan het milieu.

Les 7: Mensen met een cruciaal beroep zijn echte helden. Vrouwen bevinden zich in de frontlinie.
De bijdrage van vrouwen moet erkenning krijgen in de sociale hiërarchie; zij die onzichtbaar zijn, moeten volledig toegang tot hun rechten kunnen krijgen.

Les 8: We moeten ons tempo vertragen.
Door de lockdown werden we gedwongen om sociale banden, geduld en medeleven alle ruimte te geven; we moeten dit ook op langere termijn blijven doen.

Les 9: We hebben behoefte aan veiligheid op menselijk, maatschappelijk en ecologisch gebied.
We verbinden ons tot een rechtvaardig herstel en een rechtvaardige transitie in ons land, in Europa en in de hele wereld.

Les 10: De toekomst moet er anders uitzien dan het verleden.
We moeten deze lessen ter harte nemen en de handen ineenslaan.

Krijgen we de kans om meer te leren na de crisis? Kunnen we de crisis omzetten in een nieuwe kans?
Ik ben ervan overtuigd dat we een andere weg moeten inslaan.