«Εμείς οι γυναίκες της υπαίθρου δεν θέλουμε έλεος ή συμπόνια· θέλουμε να είμαστε αναγνωρισμένοι, πολύτιμοι σύμμαχοι στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Χρειαζόμαστε ευκαιρίες και ποιοτικές βασικές υπηρεσίες για να είμαστε σε θέση να παραμείνουμε στον τόπο μας και να συνεχίσουμε να τρέφουμε τον κόσμο», δηλώνει η Luz Haro Guanga, αγρότισσα από τον Ισημερινό και εκτελεστική γραμματέας του Δικτύου Γυναικών της υπαίθρου της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (RedLAC), η οποία μίλησε πρόσφατα στη συζήτηση της ΕΟΚΕ με θέμα Οι γυναίκες και η τριπλή πλανητική κρίση. Κατά τη συνέντευξή της στο ΕΟΚΕ Info, η κ. Haro Guanga αναφέρεται στον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη Λατινική Αμερική και στους λόγους για τους οποίους —παρά τις αποτυχίες της COP16— δεν υπάρχει περιθώριο ή χρόνος για απαισιοδοξία στον αγώνα για έναν πιο βιώσιμο και υγιέστερο πλανήτη.

Η οργάνωσή σας, το RedLAC, συμμετείχε στην COP16. Είστε απογοητευμένη από τα αποτελέσματα της διάσκεψης, δεδομένου ότι δεν επιτεύχθηκε συναίνεση σχετικά με τη χρηματοδότηση για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας; Πέτυχε κάτι η COP16;

Luz Haro Guanga: Ως γυναίκα της υπαίθρου από τον Ισημερινό, αγωνίζομαι για τα δικαιώματα των αδελφών μου στην ύπαιθρο του Ισημερινού από τη δεκαετία του 1980. Ένα από τα διδάγματα αυτών των σχεδόν 40 χρόνων είναι ότι οι κοινωνικές διεργασίες απαιτούν τεράστιες προσπάθειες, αποδίδουν λίγα άμεσα οφέλη και, κυρίως, απαιτούν αδιάκοπη προσπάθεια, συνέπεια και επιμονή. Η συναίνεση σχετικά με τη χρηματοδότηση για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας θα ήταν μεγάλο επίτευγμα, αλλά είμαι βέβαιη ότι οι φωνές χιλιάδων ανδρών και γυναικών από αστικές και αγροτικές περιοχές, που έπεσαν στην COP16 σαν καταιγισμός κόκκων άμμου, κέρδισαν καρδιές και μυαλά που προηγουμένως δεν είχαν την παραμικρή διάθεση να στηρίξουν αυτή την επείγουσα δράση για το κλίμα.

Εν τέλει δεν επιτύχαμε τον στόχο μας, αλλά τώρα πρέπει να συνεχίσουμε να επιμένουμε ενώπιον των αρχών κάθε πόλης, κοινότητας και χώρας, ώστε να μας λάβουν υπόψη και, με προσωπική, τεχνική και πολιτική βούληση, να λάβουν τις καλύτερες αποφάσεις για την αποφυγή θανάτων ανθρώπων από την πείνα στο μέλλον ως αποτέλεσμα της μη ανάληψης δράσης σήμερα.

Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις αυτόχθονες γυναίκες και τις γυναίκες της υπαίθρου στη Λατινική Αμερική;

Θα ήθελα να επισημάνω ορισμένα στοιχεία από έγγραφο που συνέταξε η Διαμερικανική Επιτροπή Γυναικών (CIM) του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), βάσει διαλόγων με 70 γυναίκες ηγέτιδες από 16 χώρες. Η διαδικασία διαλόγου ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2024. Το έγγραφο παρουσιάστηκε στην COP16 και παρουσιάζει τις απόψεις των γυναικών της υπαίθρου.

Το συμπέρασμα ήταν ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί πραγματικότητα σε όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής ηπείρου, και προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις. Ωστόσο, επισημάνθηκαν ιδιαίτερα τέσσερα κλιματικά γεγονότα.

Παρατεταμένη λειψυδρία: Ορισμένες χώρες ανέφεραν μήνες με ελάχιστες βροχοπτώσεις, ενώ οι χώρες του Νότου ανέφεραν περιπτώσεις λειψυδρίας επί ολόκληρα έτη.

Αύξηση των περιπτώσεων αφύσικα υψηλών θερμοκρασιών: Αυτές οι υψηλές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με τα ξηρά εδάφη, συμβάλλουν σε πολυάριθμες πυρκαγιές (κάποιες από φυσικά αίτια, άλλες ως αποτέλεσμα εμπρησμών), οι οποίες επιδεινώνονται από τις ξηρές συνθήκες, επηρεάζοντας τη ζωή και τα συστήματα βιοποικιλότητας. Για παράδειγμα, κατά τον χρόνο της συνεδρίασης στη Βραζιλία, αναφέρθηκε ότι υπήρχαν 300 ενεργές εστίες πυρκαγιάς στην πολιτεία Πιαουί.

Ανεμοθύελλες: Αναφέρθηκε ότι η βροχή είναι έντονη και χαρακτηρίζεται από πολύ σύντομα ξεσπάσματα, που συχνά συνοδεύονται από ισχυρές ανεμοθύελλες. Συμμετέχοντες από την Κεντρική Αμερική, το Μεξικό, τη Δομινικανή Δημοκρατία και την παράκτια Κολομβία μίλησαν για την αύξηση της έντασης και της συχνότητας των τυφώνων και των τροπικών καταιγίδων που επηρεάζουν τις περιοχές τους.

Αλλαγές στα μοτίβα των βροχοπτώσεων: Η φράση «βρέχει όταν δεν το περιμένεις» ανέκυψε σε όλες τις συνεδριάσεις, ενώ στον Νότο και στις περιοχές των Άνδεων αναφέρθηκε απροσδόκητος παγετός, χαλάζι και χιονοπτώσεις. Γενικά, παρατηρήθηκε μείωση των ετήσιων βροχοπτώσεων, αλλά αναφέρθηκε ότι όταν όντως σημειώνονται βροχοπτώσεις, είναι καταρρακτώδεις, προκαλώντας πλημμύρες και φυσικές καταστροφές, με αποτέλεσμα την απώλεια ανθρώπινων ζωών, υποδομών, οδών και καλλιεργειών και με αντίκτυπο στις συνθήκες διαβίωσης, κυρίως στην ύπαιθρο. Ένας συμμετέχων συνόψισε λέγοντας «μερικές φορές η βροχόπτωση είναι τρομακτική».

Από την άλλη πλευρά, εφαρμόζονται μη βιώσιμες πρακτικές που εξαντλούν τους φυσικούς πόρους. Τα πιο ανησυχητικά και τα συχνότερα αναφερθέντα ζητήματα ήταν η υλοτομία ή η αποψίλωση δασών και μαγκρόβιων δασών· οι δασικοί εμπρησμοί· η ανεπαρκής διαχείριση των υδάτινων πόρων· η ρύπανση· η προώθηση εντατικών, επεκτατικών, υψηλής υδατικής έντασης και ρυπογόνων δραστηριοτήτων· και η υπερβολική χρήση αγροχημικών, ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων.

Μια πτυχή που ξεχώρισε ήταν η αδράνεια ορισμένων τοπικών και εθνικών κυβερνήσεων που δεν ανέπτυξαν ρυθμιστικά πλαίσια για τον περιορισμό των καταστροφικών δραστηριοτήτων και την προώθηση βιώσιμων παραγωγικών στρατηγικών. Ορισμένες χώρες διαθέτουν κανονισμούς, αλλά λόγω διαφθοράς ή προσωπικών πολιτικών συμφερόντων, οι αρχές δεν τους εφαρμόζουν.

Ως εκ τούτου, οι διεθνείς ηγέτες καλούνται να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στα κράτη, ώστε να συμμορφωθούν με τις Συνθήκες για τη βιοποικιλότητα και την κλιματική αλλαγή που έχουν υπογράψει.

Είστε αισιόδοξη ή απαισιόδοξη ως προς την κατεύθυνση που ακολουθεί ο αγώνας για το κλίμα και την προστασία του περιβάλλοντος; Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;

Χωρίς μεγάλη φιλοδοξία, δεν θα επιτύχουμε μεγάλα πράγματα. Ενώ η κλιματική αλλαγή μας επηρεάζει και οι επιπτώσεις της σημειώνουν ταχεία πρόοδο, δεν μπορούμε να σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε ώστε οι πολιτικοί ιθύνοντες να δώσουν προσοχή στις θεμελιώδεις πτυχές που απαιτούν επείγουσα δράση, όχι μόνο όσον αφορά τη χρηματοδότηση, αλλά και όσον αφορά τον συντονισμό, τη συνεργασία και τη μείωση του εγωισμού και του κομματικού πολιτικού ζήλου.

Αισιοδοξώ ότι εάν συνεχίσουμε να επιμένουμε, να υψώνουμε τη φωνή μας και να διατηρούμε τις μακροπρόθεσμες κοινωνικές διεργασίες με την επιμονή μας, εάν δημιουργήσουμε στρατηγικές συμμαχίες, στην Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο, μπορούμε να επηρεάσουμε τις δημόσιες πολιτικές και να διασφαλίσουμε ότι όσοι αναλαμβάνουν θέσεις εξουσίας ή ρόλους λήψης αποφάσεων το πράττουν με την πεποίθηση ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή και, ταυτόχρονα, να μειωθούν οι δράσεις που επιταχύνουν τις επιβλαβείς και καταστροφικές επιπτώσεις της στον πλανήτη μας: πυρκαγιές, μονοκαλλιέργεια, αδιάκριτη χρήση εντομοκτόνων και χημικών ουσιών, καταστροφή λεκανών απορροής, αδιάκριτη αλιεία, καταστροφή υδάτινων πηγών, επεξεργασία λυμάτων κ.λπ.

Η απαισιοδοξία θα αποδυναμώσει τη φωνή μας, οδηγώντας μας τελικά να εγκαταλείψουμε το έργο μας και τον αγώνα μας. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, ούτε χώρος για απαισιοδοξία στον αγώνα για έναν πιο βιώσιμο και πιο υγιή πλανήτη, παρά τα όσα αρνητικά συμβαίνουν. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές!

Ο χρόνος για την ανάληψη δράσης ήταν χθες. Σήμερα, όμως, εξακολουθεί να είναι μια καλή μέρα για να αρχίσουμε να αλλάζουμε νοοτροπίες και να αναλάβουμε δεσμεύσεις για το καλό όλων των ανθρώπων.

Η Luz Haro Guanga είναι αγρότισσα από τον Ισημερινό και εκτελεστική γραμματέας του Δικτύου Γυναικών της υπαίθρου της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (RedLAC), καθώς και πρόεδρος του ιδρύματος FUNMUJERURAL-E του Ισημερινού. Το δίκτυο RedLAC είναι κοινωνική οργάνωση που απαρτίζεται από πάνω από 200 ενώσεις γυναικών της υπαίθρου από όλη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Ιδρύθηκε στην Αργεντινή το 1990 και αποσκοπεί στην προώθηση της αποτελεσματικής συμμετοχής των γυναικών της υπαίθρου στα κοινά και στον πολιτικό βίο. Χάρη στις μακροχρόνιες προσπάθειες του RedLAC, ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών ανακήρυξε την περίοδο 2024-2034 «Διαμερικανική δεκαετία για τα δικαιώματα όλων των γυναικών, των εφήβων και των κοριτσιών στην ύπαιθρο της Αμερικής».