Ukrainę na tegorocznej edycji wydarzenia „Twoja Europa – twoje zdanie!” reprezentowała wraz ze swoimi uczniami Tatiana Powalajewa. Ta nauczycielka ze szkoły średniej w Charkowie ostatni raz stanęła przed swoją klasą w lutym 2022 r., a od tego czasu uczy zdalnie. Opisuje trudności związane z pracą wychowawczyni w mieście położonym zaledwie 40 km od granicy z Rosją, które od początku wojny jest nieustannie atakowane.

Jak wojna wpłynęła na pani zdolność pracy jako wychowawczyni, nauczycielki? I ogólnie jak wpłynęła na system kształcenia w Ukrainie?

Dzisiaj w Charkowie prawie wszystkie szkoły przeszły na tryb nauki online, ponieważ nie dysponujemy wystarczającą liczbą schronów, aby zapewnić naszym uczniom bezpieczeństwo podczas zajęć stacjonarnych. Tak pracujemy już od trzech lat. Ostatni raz widziałam moich uczniów i uczennice w klasie 23 lutego 2022 r.  Wielu z nich opuściło kraj, musiało tak zrobić. Mieszkają teraz w licznych krajach europejskich i jako nauczycielka czuję głęboki smutek. Tęsknię za nimi i wiem, że muszą zmagać się z wieloma rzeczami. Czasami muszą uczyć się w szkołach zarówno europejskich, jak i ukraińskich. To dla nich ogromne obciążenie. Tymczasem ci z nas, którzy pozostali w Ukrainie, żyją w ciągłym niebezpieczeństwie. Nikt nie zasługuje na takie warunki życia.

Uczenie i wspieranie uczniów w czasie wojny to coś, z czym nigdy wcześniej się nie zmierzyliśmy. Jedną z moich największych trudności jest to, że czuję się bezsilna i nie mam jak pomóc niektórym uczniom. Moja wiedza i doświadczenie czasami nie wystarczają, by poradzić sobie z ich problemami zdrowotnymi spowodowanymi stresem i jego skutkami. Obserwuję poważne zmiany w osobowości uczniów wynikające ze stresowego zaburzenia pourazowego, w którego przypadku pomoc lekarza jest pilniej potrzebna niż nauczyciela. Bolesne jest uświadomić sobie, że nie możesz ochronić swoich uczniów przed tymi ciężkimi doświadczeniami. Nadal jednak jesteśmy blisko uczniów, gotowi im pomagać, wspierać ich i opiekować się nimi.

Kolejna trudność polega na tym, by zachować własną odporność i być oparciem dla uczniów, nie tylko w dziedzinie związanej z przedmiotem, którego nauczam, ale także w innych aspektach życia. Silny, odporny nauczyciel może zaofiarować uczniom więcej, ale pytanie brzmi: jak utrzymać tę siłę? Nauczyciele żyjący i pracujący podczas wojny potrzebują tyle samo wsparcia, co każdy inny człowiek, ponieważ wspieramy dzieci, które są naszą przyszłością. Im bardziej pozytywnie nastawiony jest nauczyciel, tym większe wsparcie i lepszą opiekę otrzymują uczniowie.

Dlaczego pani zdaniem jest ważne, by zachęcać uczennice i uczniów do zainteresowania się polityką lub życiem obywatelskim bądź do udziału w takich międzynarodowych wydarzeniach jak „Twoja Europa – twoje zdanie!”?

Zachęcanie uczniów, by aktywnie podejmowali działania, jest jednym z podstawowych zadań nauczycieli. Inspirowanie ich do ciągłego angażowania się w życie polityczne jest jeszcze ważniejsze, ponieważ polityka ma znaczący wpływ na ludzką egzystencję. To zaangażowanie stwarza cenną okazję, by przedstawiać pomysły oraz rozwiązania wielu problemów, z którymi mamy dziś do czynienia.

Uczestnicząc w międzynarodowych wydarzeniach takich jak „Twoja Europa – twoje zdanie!”, uczniowie mogą znaleźć towarzyszy i zwolenników, by dzielić się pomysłami, pracować wspólnie nad najlepszymi rozwiązaniami i wymieniać się wartościowymi doświadczeniami. Spotykanie się z rówieśnikami niewątpliwie pozwala uczniom zastanowić się nad tym, jak bardzo są postępowi, jakie mają plany, cele i perspektywy oraz jakiego rodzaju rozwoju osobistego mogą dalej potrzebować.

Gdyby mogła pani jako nauczycielka w dzisiejszej Ukrainie powiedzieć coś innym nauczycielom lub innym szkołom, na co zwróciłaby pani uwagę?

Chciałbym przekazać moim koleżankom i kolegom oraz ich uczniom trzy spostrzeżenia. Po pierwsze, jeśli rzeczywiście chcesz poznać prawdę o wojnie, spytaj ludzi, którzy żyją nią na co dzień.

Po drugie, uświadom sobie, jak ważne jest trwanie w jedności, aby pomagać innym i być gotowym do zapobiegania katastrofom. Trzeba też zrozumieć, jak wiele znaczy należeć do silnej wspólnoty o wspólnych wartościach moralnych, interesach i perspektywach na przyszłość.

Trzecią sprawą, najbardziej pozytywną i optymistyczną, jest to, że żyjemy. Przeżywamy nasze życie, walczymy i osiągamy rezultaty. Doskonalimy się; mamy nadzieję na lepszą przyszłość i robimy wiele, aby dowieść, że nawet w najtrudniejszych czasach istnieją nadzieja i pragnienie życia. Szanujemy tych, którzy poświęcają życie dla naszej przyszłej niezależności, i pomagamy im na tyle, na ile potrafimy. Czujemy wdzięczność dla każdego, kto pomaga.

Uczniowie z Ukrainy biorą udział w wielu krajowych i międzynarodowych wydarzeniach, konkursach i olimpiadach, w których osiągają wspaniałe wyniki i zdobywają uznanie na całym świecie. Jednocześnie uczymy się przetrwać fizycznie, intelektualnie i emocjonalnie w najtrudniejszych warunkach życia, kształtując nasze życiowe doświadczenia w samym centrum Europy.

Tatiana Powalajewa od niemal 26 lat uczy języka angielskiego w charkowskim Liceum 99 w Ukrainie. Wzięła udział w tegorocznej edycji wydarzenia „Twoja Europa – twoje zdanie!”, gdzie towarzyszyła swoim uczniom.