Op het evenement Jouw Europa, jouw mening! (YEYS) van dit jaar werd Oekraïne vertegenwoordigd door Tatiana Povalyaeva en haar studenten. Als lerares op een middelbare school in Charkiv stond Tatiana Povalyaeva voor het laatst voor de klas in februari 2022; sindsdien geeft ze online les. Ze vertelt over de uitdagingen van het leraarschap in een op slechts 40 kilometer van de Russische grens gelegen stad, die sinds het begin van de oorlog getroffen wordt door nietsontziende aanvallen.

Hoe is de oorlog van invloed op uw mogelijkheden om les te geven en op het Oekraïense onderwijssysteem in het algemeen?

In Charkiv zijn bijna alle scholen overgestapt op online-onderwijs, want we hebben niet genoeg schuilplaatsen om onze leerlingen een veilige omgeving voor fysiek onderwijs te bieden. We doen dit nu al drie jaar; mijn leerlingen heb ik voor het laatst in de klas gezien op 23 februari 2022.  Veel leerlingen hebben het land verlaten; ze moesten wel. Ze wonen nu in diverse Europese landen en als leerkracht voel ik een groot verdriet. Ik mis mijn leerlingen en ik weet dat ze het in veel opzichten zwaar hebben. Soms moeten ze op zowel een Europese als een Oekraïense school les volgen. Dat is een enorme opgave voor hen. En degenen die nog in Oekraïne zijn, lopen ondertussen voortdurend gevaar. Niemand verdient het om dit mee te maken.

Lesgeven en leerlingen ondersteunen in oorlogstijd is iets waar we nog nooit mee te maken hebben gehad. Een van mijn grootste problemen is dat ik me soms machteloos voel om studenten bij te staan. Mijn kennis en ervaring reiken niet altijd ver genoeg om hun door stress veroorzaakte gezondheidsproblemen en de gevolgen daarvan aan te pakken. Ik heb gezien hoe een posttraumatische stressstoornis de persoonlijkheid van leerlingen ernstig kan veranderen; ze hebben dan dringender behoefte aan een arts dan aan een leraar. Het is pijnlijk om te beseffen dat je je leerlingen niet tegen dit soort ellende kunt beschermen. Toch blijven we onze studenten bijstaan: we willen hen steunen en er voor hen zijn.

Ik vind het ook moeilijk om zelf de kracht te blijven vinden en een toeverlaat te zijn voor mijn leerlingen, niet alleen in mijn vakgebied maar ook in andere aspecten van het leven. Leerlingen zijn meer gebaat bij een sterke, veerkrachtige docent, maar de vraag is: hoe blijven we zo sterk? Leraren die leven en werken in oorlogstijd hebben net zo veel steun nodig als ieder ander, want wij helpen de kinderen, en de kinderen zijn onze toekomst. Hoe beter leraren in hun vel zitten, hoe meer steun en zorg de leerlingen krijgen.

Waarom vind je het belangrijk je leerlingen aan te moedigen om belangstelling te tonen voor politiek en het maatschappelijk leven of om mee te doen aan internationale evenementen zoals deze?

Het behoort tot de kerntaken van leerkrachten om onze leerlingen ertoe aan te zetten zich actief op te stellen. Daar politiek een grote invloed heeft op het leven van mensen is het des te belangrijker dat wij jongeren motiveren om het politieke leven te blijven volgen. Dit biedt hun een waardevolle kans om ideeën en oplossingen aan te dragen voor veel van de problemen waar we vandaag de dag mee te maken hebben.

Als leerlingen deelnemen aan internationale evenementen zoals “Jouw Europa, jouw mening!” kunnen ze andere leerlingen en medestanders ontmoeten om hun ideeën onder de aandacht te brengen, samen de beste oplossingen uit te dokteren en zinvolle ervaringen uit te wisselen. Jongeren worden door het ontmoeten van leeftijdgenoten gestimuleerd om bij zichzelf na te gaan hoe vooruitstrevend ze zijn, welke plannen, doelen en vooruitzichten ze hebben en wat voor persoonlijke groei ze misschien nog nodig hebben.

Zou u als leerkracht in Oekraïne op dit moment nog iets willen meegeven voor andere docenten of andere scholen?

Ja, ik zou graag drie punten met mijn collega’s en hun leerlingen willen delen. Ten eerste, als je echt wilt weten wat oorlog is, vraag het dan aan mensen die er getuige van zijn.

Ten tweede, besef dat het van groot belang is om verenigd te zijn teneinde anderen te helpen en paraat te zijn om catastrofale gebeurtenissen te voorkomen. Begrijp ook hoe belangrijk het is om deel uit te maken van een sterke gemeenschap met gedeelde morele waarden, interesses en toekomstperspectieven.

Het derde punt betreft de bevestiging van ons bestaan, d.w.z. het feit dat we leven. We leven ons leven, we slaan ons erdoorheen en we boeken resultaten. We gaan vooruit. We hopen op beterschap en doen ons best om te bewijzen dat er zelfs in de moeilijkste tijden hoop en levenslust is. We hebben respect voor degenen die hun leven opofferen zodat we in de toekomst onafhankelijk kunnen zijn, en we helpen hen zoveel we kunnen. We zijn dankbaar voor iedereen die ons terzijde staat.

Jonge Oekraïners doen mee aan allerlei nationale en internationale evenementen, wedstrijden en de Olympische Spelen, waar ze geweldige resultaten behalen en wereldwijde erkenning krijgen. Tegelijkertijd leren we om in de moeilijkste leefomstandigheden fysiek, intellectueel en emotioneel het hoofd boven water te houden. Onze levenservaringen in het hart van Europa maken ons tot wie we zijn.

Tatiana Povalyaeva geeft al bijna 26 jaar Engelse les op het Lyceum 99 in Charkiv (Oekraïne). Ze nam dit jaar deel aan “Jouw Europa, jouw mening!” (YEYS), samen met een aantal van haar leerlingen.