De EESC-prijs voor het maatschappelijk middenveld is aan zijn 15e editie toe. Deze prijs is bedoeld ter beloning van projecten waarmee kwesties die voor de EU van groot belang zijn op een creatieve en innovatieve manier worden benaderd.

Naar de prijs kan worden meegedongen door maatschappelijke organisaties die in de Europese Unie officieel geregistreerd zijn en die op lokaal, regionaal, nationaal of Europees niveau actief zijn. Ook kan eraan worden deelgenomen door individuele personen die in de EU woonachtig zijn en door ondernemingen die geregistreerd of werkzaam zijn in de EU, op voorwaarde dat hun projecten een strikt non-profitkarakter hebben.

Alleen projecten die in de EU zijn of worden uitgevoerd komen in aanmerking voor de prijs. Zij moeten reeds zijn geïmplementeerd of nog lopen vóór de uiterste aanmeldingstermijn.

Doel van de prijs is om de aandacht te vestigen op de buitengewone wijze waarop het maatschappelijk middenveld bijdraagt aan het creëren van een Europese identiteit en Europees burgerschap en aan de bevordering van de gemeenschappelijke waarden die de Europese integratie schragen.

Elk jaar wordt een ander thema gekozen. In 2023 stonden projecten op het gebied van geestelijke gezondheid centraal. In 2022 waren er bij wijze van uitzondering twee thema’s: jongeren en Oekraïne. In 2021 werden met de prijs klimaatprojecten ter bevordering van een rechtvaardige transitie bekroond. In 2020 heeft het EESC in plaats van zijn prijs voor het maatschappelijk middenveld eenmalig een prijs voor maatschappelijke solidariteit toegekend, die in het teken stond van de strijd tegen COVID-19. In de jaren daarvoor ging het bij de prijs onder meer om gendergelijkheid en empowerment van vrouwen, Europese identiteiten en cultureel erfgoed, en migratie.

In oktober 2024 heeft het EESC het startschot gegeven voor zijn 15e prijs voor het maatschappelijk middenveld, met als thema de bestrijding van schadelijke polarisatie in de Europese samenleving.

Dit thema is urgenter dan ooit. Tegen de achtergrond van meerdere, elkaar overlappende crises, zoals de COVID-19-pandemie, de Russische oorlog in Oekraïne en de wijdverbreide sociale en economische instabiliteit, is er steeds meer wantrouwen in publieke instellingen en overheden, waardoor schadelijke polarisatie wordt aangewakkerd.

Het maatschappelijk middenveld is van groot belang om dit wantrouwen tegen te gaan en broeihaarden van polarisatie, zowel op het internet als daarbuiten, in de gaten te houden, de sociale cohesie te verbeteren en democratische idealen te ondersteunen. Samen met overheidsinstanties kan het helpen om de liberale democratie te beschermen tegen autoritaire trends.

Daarom heeft het EESC besloten zijn prijs voor het maatschappelijk middenveld dit jaar toe te kennen aan non-profitinitiatieven waarmee op doeltreffende wijze preventieve, vroegtijdige waarschuwings- en (waar nodig) de-escalatiemaatregelen worden getroffen om ervoor zorgen dat de democratische waarden hoog worden gehouden, polarisatie niet schadelijk wordt en eenzijdige narratieven niet leiden tot geweld.