Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) is ingenomen met de door de Europese Commissie voorgestelde nieuwe EU-strategie voor de toekomst van het Schengengebied. Wel wijst het erop dat de EU en de lidstaten strikt de hand moeten houden aan het Handvest van de grondrechten waar het gaat om het beheer van de nationale en de EU-grenzen, politiële en justitiële samenwerking en migratie- en asielbeleid.

De oproep tot actie uit het advies over de nieuwe strategie, dat tijdens de oktoberzitting werd goedgekeurd, is er gekomen naar aanleiding van verontrustende berichten over schendingen van de grondrechten aan de buitengrenzen van de EU, waarover het EESC zich grote zorgen maakt.

“Wij verzoeken de Europese Commissie en het Europees Grens- en kustwachtagentschap om deze zorgwekkende situatie op de voet te volgen en misstanden recht te zetten, en om meldingen van schendingen van de grondrechten onverwijld in behandeling te nemen”, zo verklaarde rapporteur Ionuţ Sibian.

Het EESC merkt op dat het de laatste jaren bijzonder lastig is gebleken de Schengenbeginselen consequent toe te passen. De vluchtelingencrisis van 2015 heeft tekortkomingen in de EU-aanpak van het beheer van de buitengrenzen en migratie aan het licht gebracht, terwijl de COVID-19-pandemie ertoe heeft geleid dat tijdelijk opnieuw controles aan de binnengrenzen werden ingesteld. Zowel bedrijven en werknemers als de grensgemeenschappen en de grensoverschrijdende samenwerking hebben eronder geleden dat de Schengenbeginselen terzijde werden geschoven.

Het EESC dringt erop aan dat de Commissie op regelmatige basis en met de grootste zorgvuldigheid nagaat of de herinvoering van deze controles noodzakelijk is en hoever zij gaan; waar nodig dient de Commissie in te grijpen.

Voorts wijst het Comité er in zijn advies op dat Cyprus, Roemenië, Bulgarije en Kroatië nog steeds zijn uitgesloten van de volledige toepassing van het Schengenverdrag, en verzoekt het de Raad met klem deze situatie recht te zetten.

“Burgers in Cyprus, Roemenië, Bulgarije en Kroatië kunnen nog steeds niet ten volle gebruik maken van hun rechten als EU-burgers omdat zij van het Schengengebied zijn uitgesloten. Het EESC pleit voor volledige toetreding van deze landen, die niets liever willen. Bulgarije, Kroatië en Roemenië controleren hun buitengrenzen nu al overeenkomstig de Schengengrenscode”, aldus de heer Sibian.

Het EESC is groot voorstander van een aanpassing van de Schengengrenscode, rekening houdend met de lessen die uit de pandemie zijn getrokken. Ook zou het graag zien dat het Adviesforum voor de grondrechten wordt versterkt en dat het maatschappelijk middenveld via het EESC bij een en ander wordt betrokken. (ll)