Is féidir le hiriseoirí faoi mhíchumas a bpost a dhéanamh chomh maith céanna agus is féidir leo peirspictíochtaí éagsúla agus úra a thabhairt. Cén fáth más ea a bhfuil a laghad sin díobh ag obair sna meáin? Alt le Lars Bosselmann ó Aontas na nDall Eorpach faoin easpa daoine faoi mhíchumas i dtionscal na meán agus an gá atá le stop a chur leis an léiriú steiréitipiciúil a dhéantar orthu sa nuacht.

Tá gach daonlathas bunaithe ar prionsabail phríomha, agus tá saoirse an phreasa ar cheann de na cinn is tábhachtaí díobh. Cuidíonn an tsaoirse sin lena chinntiú go bhfuil gníomhaíochtaí na gceannairí polaitiúla trédhearcach don phobal. Cuireann sé ar ár gcumas freisin rochtain a fháil ar fhaisnéis gan cur isteach orainn ón taobh amuigh.

Mar sin féin, tá gnéithe ann fós de chleachtas na meán a chaithfear a fheabhsú, go háirithe maidir leis an éagsúlacht. Maidir le hionadaíocht sna meáin nó clúdach ábhar a bhaineann le grúpaí sóisialta éagsúla, táimid fós i bhfad ó bheith comhionann.

Léirítear sna figiúirí reatha nach ndéantar ionadaíocht shásúil ar dhaoine faoi mhíchumas ar fhoireann na nuachtán, na stáisiún raidió agus na gcraoltóirí teilifíse. Cúis mhór imní sin nó tá suas le 16 % de dhaonra an domhain faoi mhíchumas de chineál éigin. Thairis sin, mar a cuireadh i bhfios go láidir i dtuarascáil ó UNESCO, is minic a dhéantar dochar do dhaoine faoi mhíchumas mar gheall ar léirithe steiréitipiciúla ar ár bpobail sna meáin, os comhair lucht féachana ar fud an domhain.

Chun dearcadh an phobail ar dhaoine faoi mhíchumas a athrú, ní mór dúinn béim a leagan ar a thábhachtaí atá sé iad a bheith gníómhach sna seomraí nuachta agus i bpróisis cruthaithe ábhair.

Ní mór don tsochaí a thuiscint nach mbeidh tionscal na meán go hiomlán cuimsitheach go dtí go mbeidh daoine faoi mhíchumas mar chuid de na sreafaí oibre. Ina theannta sin, ní mór ábhair a bhaineann le míchumas a chumhdach le cur chuige eile: ba cheart d’eagraíochtaí na meán a aithint gur daoine aonair iad daoine faoi mhíchumas, daoine maille le cearta ar aon bhonn le daoine eile. Thairis sin, de réir mar a bhíonn formáidí an ábhair ag síorathrú leo, teastaíonn saineolaithe uainn chun na formáidí sin a dhearadh ionas go mbeidh siad inrochtana agus cuimsitheach. 

Ainneoin go bhfuil easpa daoinel faoi mhíchumas i dtionscal na meán, is féidir linn samplaí an-inspioráideach a fháil fós a léiríonn gur féidir le daoine faoi mhíchumas barr feabhais a bhaint amach mar chruthaitheoirí ábhair.

Le déanaí, i sraith podchraoltaí, chraol Cumann na nDall san Eoraip mír dár fócas Cluichí Parailimpeacha Pháras 2024. Sa chlár sin, labhair muid le Laetitia Bernard, iriseoir dall Francach atá ag obair do Radio France. Seachas Parailimpigh na bliana seo, bhí eagráin 2012 agus 2016 i Londain agus in Rio clúdaithe cheana féin ag Laetitia Bernard. Chomh maith leis sin, chlúdaigh sí Cluichí Parailimpeacha Geimhridh Sochi 2014 agus PyeongChang 2018.

‘Tá tionchar dearfach ag imeachtaí ar nós na gCluichí Para-Oilimpeacha ar bhacainní a bhaint anuas agus ar steiréitíopaí a cheistiú,’ arsa Bernard le linn an agallaimh. ‘Fiú má tá iriseoir faoi mhíchumas, is féidir leis nó léi obair go héifeachtúil agus fiú cur síos ar leith a dhéanamh ar chúrsaí,’ ar sí. Is éard is léir dúinn ó aistear gairmiúil Bernard, chomh maith lena machnamh ar an ábhar seo, gur gá aghaidh a thabhairt ar an ngné sin freisin chun sochaí níos cuimsithí a thógáil: Ní mór an comhionannas a bheith i gcroílár thionscal na meán.

Is é Lars Bosselmann Stiúrthóir Feidhmiúcháin Aontas Eorpach na nDall (EBU).