Środki nadzwyczajne podejmowane przez organy publiczne w wyjątkowych okolicznościach powinny być zawsze ściśle proporcjonalne, wyraźnie ograniczone w czasie i dokładnie monitorowane. Na sesji plenarnej EKES-u 23 lutego 2022 r. przewodnicząca EKES-u Christa Schweng i wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej do spraw wartości i przejrzystości Věra Jourová zajęły zdecydowane stanowisko.

Odwołując się do kryzysu związanego z COVID-19 i stanu wyjątkowego ogłoszonego przez wiele państw członkowskich UE w celu ochrony zdrowia publicznego, skutkującego ograniczeniem szeregu podstawowych praw i wolności, Christa Schweng stwierdziła: Pandemia jest testem warunków skrajnych dla naszych społeczeństw i dla naszych demokracji. Z punktu widzenia praw podstawowych, praworządności i demokracji EKES uznał, że konieczne jest ścisłe monitorowanie sytuacji. Ze szczególną uwagą wysłuchaliśmy podmioty społeczeństwa obywatelskiego w kwestii konsekwencji, wyzwań i strategii wyjścia związanych z kryzysem. UE musi wyjść z kryzysu COVID-19 ze wzmocnionymi wspólnymi wartościami.

Věra Jourová podkreśliła, że pandemia COVID-19 wyraźnie pokazała, jak ważne są nasze prawa podstawowe i wartości demokratyczne dla naszego codziennego życia i że nie można ich uznać za oczywistość: Ważnym wnioskiem płynącym z kryzysu zdrowotnego jest to, że środki niezbędne do walki z pandemią nie powinny być podejmowane kosztem ochrony wartości demokratycznych i praw podstawowych. Musimy zachować czujność i chronić nasze prawa podstawowe i wspólne wartości, które powinny być podstawą naszej reakcji na pandemię COVID-19.

Stanowisko EKES-u dotyczące wpływu tej pandemii na prawa podstawowe i praworządność w całej UE i na przyszłość demokracji zostało ujęte w opinii przedstawionej przez grupę ds. praw podstawowych i praworządności, sporządzonej przez José Antonia Moreno Díaza i Cristiana Pîrvulescu W dokumencie przyjętym na sesji plenarnej Komitet zwraca uwagę, że szczególne środki mające na celu przeciwdziałanie kryzysowi związanemu z pandemią COVID-19 powinny pozostać wyjątkowe i ograniczone w czasie oraz nie powinny być sprzeczne z praworządnością ani zagrażać demokracji, podziałowi władzy i prawom podstawowym mieszkańców Europy. (mp)