Maatschappelijke organisaties kunnen de cohesie versterken en polarisatie in de samenleving bestrijden; zij beschikken over de kracht en de wil om de ruimte voor het maatschappelijk middenveld en de democratie te beschermen. Dit was de belangrijkste boodschap van de tweede editie van de Week van het maatschappelijk middenveld, een door het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) georganiseerd evenement waarin dit jaar de alarmerende trend van wijdverspreide polarisatie in de samenlevingen van de EU werd besproken.

Meer dan 800 mensen, onder wie vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, ngo’s en jongerengroepen, alsook belanghebbenden en journalisten, zijn bij het EESC tijdens de van 17 tot en met 20 maart gehouden Week van het maatschappelijk middenveld bijeengekomen om van gedachten te wisselen en te bespreken hoe de cohesie en participatie in gepolariseerde samenlevingen kunnen worden versterkt.

Er zijn in deze Week van het maatschappelijk middenveld 14 vergadersessies gehouden, georganiseerd door leden van de EESC-verbindingsgroep en partners van de Dag van het Europees burgerinitiatief (EBI); ook werd de EESC-prijs voor het maatschappelijk middenveld uitgereikt. De deelnemers hebben een uitgebreid pakket opgesteld van uitvoerbare stappen en essentiële vereisten voor hechtere samenlevingen. Zo achten zij het onder meer zaak om:

• de cohesie te stimuleren via onderwijs en cultuur;
• te zorgen voor betaalbare en duurzame huisvesting;
• de publieke inspraak te vergroten via het EBI;
• werk te maken van een inclusieve rechtvaardige transitie en groene en blauwe groei;
• een robuuste Europese strategie voor het maatschappelijk middenveld te ontwikkelen;
• de steun en financiering voor maatschappelijke organisaties te versterken;
• jongeren te betrekken bij het vormgeven van een sterker, veerkrachtiger Europa;
• innovatie en technologie in het algemeen belang te bevorderen.

Tijdens de slotzitting zei EESC-voorzitter Oliver Röpke: “Nu we aan het eind zijn gekomen van deze tweede editie van de Week van het maatschappelijk middenveld wil ik benadrukken dat de energie, veerkracht en inzet van maatschappelijke actoren uit heel Europa mij zeer inspireren. Tijdens deze week is duidelijk gebleken dat als het maatschappelijk middenveld de handen ineenslaat, we tot oplossingen kunnen komen waarmee we onze democratie versterken, de sociale cohesie bevorderen en we een Europa tot stand kunnen brengen dat echt werkt voor zijn burgers.”

Henna Virkkunen, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie, bevoegd voor Technologische Soevereiniteit, Veiligheid en Democratie, wees erop dat maatschappelijke organisaties een cruciale rol spelen om samenlevingen de weg te wijzen op basis van de Europese kernwaarden.

Victor Negrescu, vicevoorzitter van het Europees Parlement, deed een krachtige oproep tot actie. Hij vroeg maatschappelijke organisaties hun kracht te tonen en te reageren op agressieve retoriek: “We hebben een sterk maatschappelijk middenveld en een echt partnerschap tussen het maatschappelijk middenveld en besluitvormers nodig om samen te bouwen aan een hechte samenleving waarin we het leven van mensen positief beïnvloeden”.

Vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties benadrukten dat maatschappelijke organisaties meer zijn dan dienstverleners; ze vormen een essentieel onderdeel van democratie en participatie. Nataša Vučković, secretaris-generaal van het Servische Centre for Democracy Foundation, zei optimistisch te zijn dat het maatschappelijk middenveld, zowel in de EU als in kandidaat-lidstaten, er in belangrijke mate toe kan bijdragen om de onderliggende oorzaken en de verspreiding van antidemocratische en anti-Europese narratieven te bestrijden, bijvoorbeeld door de Europese Unie doorgrondelijk te maken en ervoor te zorgen dat alle burgers in hun dagelijks leven van de voordelen van de EU profiteren. (at)