EKES uważa za niedopuszczalny i sprzeczny z podstawowymi wartościami UE fakt, że ze względu na bariery prawne i techniczne wciąż istniejące w całej Europie żaden kraj Unii nie jest w stanie zagwarantować pełnej dostępności wyborów dla wszystkich
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) wzywa Parlament Europejski (PE), Radę UE i państwa członkowskie do pilnej zmiany Aktu wyborczego z 1976 r. w taki sposób, aby zagwarantować wszystkim obywatelom UE z niepełnosprawnościami rzeczywiste prawo do głosowania w wyborach do PE w 2024 r.
W przyjętej 2 grudnia br. opinii w sprawie zagwarantowania rzeczywistych praw osób zniepełnosprawnościami do głosowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego Komitet ogłosił, że zwraca się o doprecyzowanie w tekście Aktu zasad powszechności, poufności i bezpośredniości wyborów.
Pozwoliłoby to położyć kres dyskryminacji wyborczyń i wyborców z niepełnosprawnościami wynikającej z obowiązujących przepisów lub ustaleń w różnych państwach członkowskich; sytuacje w poszczególnych krajach znacznie się od siebie różnią. Umożliwiłoby również usunięcie istniejących obecnie barier prawnych czy technicznych pozbawiających miliony osób prawa do głosowania.
„EKES uważa, że taka dyskryminacja jest nie do przyjęcia i sprzeczna z podstawowymi wartościami UE, Traktatem UE oraz najważniejszymi międzynarodowymi aktami prawnymi i politycznymi” – powiedział sprawozdawca opinii Krzysztof Pater.
Opinia została przyjęta na ostatniej sesji plenarnej EKES-u, na której w centrum uwagi znalazły się kwestie niepełnosprawności w związku z corocznym Międzynarodowym Dniem Osób z Niepełnosprawnością, obchodzonym na całym świecie 3 grudnia. Opinia jest kontynuacją raportu informacyjnego EKES-u z 2019 r.
„Ta opinia dotyczy przede wszystkim godności ludzkiej. Nasze postulaty wynikają z zasady równych praw dla wszystkich. Jak to możliwe, by w XXI wieku miliony obywateli UE z niepełnosprawnościami nie mogły korzystać z przysługującego im prawa do głosowania, a decydenci nie robili prawie nic, by tę sytuację zmienić? To kwestia o kluczowym znaczeniu dla unijnej demokracji" – podkreślił Krzysztof Pater.
Sprawozdawca wyraził nadzieję, że osoby z niepełnosprawnościami nie podzielą losu europejskich kobiet – ostatnie ograniczenia ich prawa do głosowania w obecnej UE zniesiono dopiero w 1976 r., 70 lat po tym, jak Finlandia, jako pierwszy kraj w Europie, wpuściła kobiety do lokali wyborczych.
EKES ostrzegł, że bez zmian prawnych liczba obywateli potencjalnie pozbawionych prawa do głosowania będzie stale wzrastać, ponieważ odsetek osób z pewną niepełnosprawnością w szybko starzejącej się ludności UE wzrasta średnio o jeden procent co sześć lat.
Prawa do głosowania odmawia się również osobom korzystającym z opieki krótkoterminowej w szpitalu, a także osobom w trakcie leczenia lub rehabilitacji w domu czy też przebywającym w izolacji ze względu na zagrożenie epidemiologiczne.
W SPRAWOZDANIU EKES-U Z 2019 R. ZWRÓCONO UWAGĘ NA DYSKRYMINACJĘ WYBORCÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI
W sprawozdaniu EKES-u z 2019 r. sporządzonym przez Krzysztofa Patera szczegółowo opisano ograniczenia i przeszkody, z jakimi borykają się wyborcy z niepełnosprawnościami w poszczególnych państwach członkowskich. Wymieniono w nim również 200 przykładów rozwiązań stosowanych w każdym kraju.
Ustalenia zawarte w sprawozdaniu, opublikowanym dwa miesiące przed wyborami do PE w 2019 r., zostały następnie potwierdzone w sprawozdaniach z wyborów sporządzonych przez media i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.
Pomimo pewnych pozytywnych zmian we francuskich i niemieckich przepisach krajowych wprowadzonych bezpośrednio przed wyborami do PE, ustalono, że prawo krajowe 14 państw nadal uniemożliwia głosowanie ok. 400 tys. obywateli ze względu na problemy związane ze zdrowiem psychicznym lub niepełnosprawność intelektualną. Osoby z niepełnosprawnościami niebędące w stanie zagłosować ze względów organizacyjnych lub technicznych wynikających z przepisów krajowych można liczyć w milionach.
Ze sprawozdania wynika na przykład, że w ośmiu krajach UE osoby, które fizycznie nie są w stanie udać się do lokalu wyborczego z powodu niepełnosprawności lub choroby, nie mają możliwości zagłosowania w żaden inny sposób. W 18 krajach osoby niedowidzące nie mogą zagłosować samodzielnie, a w dziewięciu krajach wyborcy muszą wpisać na kartę do głosowania numer identyfikacyjny kandydatki lub kandydata, ich imię i nazwisko lub nazwę popieranej partii. Stanowi to znaczącą przeszkodę dla wielu osób.
DZIAŁANIA PROPONOWANE PRZEZ EKES
Zdaniem EKES-u można szybko wyeliminować stosowane praktyki dyskryminujące obywateli UE z niepełnosprawnościami, zmieniając ordynację wyborczą tak, by zobowiązywała państwa członkowskie do wdrożenia norm gwarantujących tym osobom rzeczywiste prawo do głosowania.
W tym celu Komitet wzywa do doprecyzowania zasady powszechności wyborów ujętej w Akcie wyborczym poprzez wskazanie, że żaden obywatel UE nie może na podstawie przepisów krajowych zostać pozbawiony prawa do głosowania w wyborach do PE z powodu niepełnosprawności lub stanu zdrowia.
Należy również doprecyzować zasady bezpośredniości i tajności wyborów, o których mowa w Akcie. Komitet proponuje zestaw sześciu środków, które państwa członkowskie UE powinny podjąć, aby zapewnić przestrzeganie tych zasad z myślą o umożliwieniu głosowania wszystkim, również osobom z niepełnosprawnością.
EKES uważa, że UE mogłaby wykorzystać pozytywne doświadczenia wielu krajów w celu wdrożenia proponowanych rozwiązań.
„Jeżeli wszystkie te przepisy zostaną wdrożone, unijne wybory w 2024 r. będą rzeczywiście powszechne i dostępne dla wszystkich. To właśnie nasz cel. Mogłoby to zapoczątkować nową erę praw osób z niepełnosprawnościami w Europie" - podsumował Krzysztof Pater.