We hebben in deze tijden van snelle veranderingen allemaal kunnen zien hoe kwetsbaar onze democratieën, onze samenleving en onze planeet zijn. 

Ik begon mijn voorzitterschap in april 2018 in de overtuiging dat we het humanisme van de Renaissance nieuw leven moeten inblazen willen we snel werk maken van een duurzaam Europa. Tegen de achtergrond van de brexit en de Europese verkiezingen is me duidelijk geworden dat voor het maatschappelijk middenveld een cruciale rol is weggelegd bij de omslag naar een duurzamer en slimmer economisch model.

Nu mijn ambtstermijn eind deze maand afloopt durf ik te zeggen dat Europa eens te meer blijk heeft gegeven van veerkracht. Nationalisten en eurosceptici hebben bij de Europese verkiezingen het onderspit gedolven en de COVID-19-pandemie heeft hun leugens en halve waarheden ontmaskerd. De EU heeft nooit eerder geziene maatregelen genomen en in een paar maanden tijd in steen gebeitelde taboes doorbroken. Zo heeft zij onze burgers en gemeenschappen beschermd en geïnvesteerd in een sterke strategie voor de toekomst, waarvoor het draagvlak breder is dan ooit.

De drie prioriteiten van mijn voorzitterschap - duurzame ontwikkeling, vrede en cultuur - zullen in deze Europese renaissance centraal blijven staan, dat lijdt voor mij geen twijfel.

Ook al is het de pandemie die ons heeft wakker geschud, we krijgen nu al te maken met klimaatverandering en extremere weersomstandigheden. Het herstelplan dat de EU in de nasleep van de COVID-19-pandemie heeft aangenomen is een unieke kans om erger te voorkomen en van Europa een voortrekker op het gebied van duurzaamheid te maken. 

Het maatschappelijk middenveld kan hierbij de weg wijzen. Wij hebben als eerste EU-instelling ons oor te luisteren gelegd bij Greta Thunberg en de jonge klimaatactivisten die de straat opgingen om een onmiddellijke ommekeer te eisen. Ook heeft het EESC als eerste modellen voor de circulaire economie en duurzame ontwikkeling toegepast. Na de pandemie zullen onze kiezers samen met de lokale overheden een toonaangevende rol blijven spelen bij de uitvoering van het herstelplan en trachten chaos te voorkomen. We staan nu aan de vooravond van de conferentie over de toekomst van Europa, die ons de kans biedt om samen Europa opnieuw uit te vinden. 

Robert Schuman verklaarde 70 jaar geleden al dat de wereldvrede slechts kan worden bewaard als de positieve krachten voldoende in het geweer komen tegen de gevaren die haar bedreigen. Nog nooit hebben vrouwen en mannen waar ook ter wereld zo lang vrede, stabiliteit en economische welvaart gekend; nog nooit kenden de Europese burgers een dergelijk mate van vrijheid en waren hun rechten zo goed beschermd. Toch mogen we niet op onze lauweren rusten, dat moge duidelijk zijn.

Europa is al eerder op de proef gesteld door een aantal crises - maar de huidige onverwachte pandemie is een uitdaging van nooit geziene omvang. Toch ben ik er zeker van dat we energiek en creatief genoeg zijn om hier allemaal samen sterker uit te komen. Het is nu tijd om de handschoen op te nemen. 

Het Huis van het Europees maatschappelijk middenveld, dat onlangs zijn 60-jarige bestaan heeft gevierd, mag niet werkeloos toezien nu we opnieuw de ruimte krijgen om ons bezig te houden met wat echt belangrijk is, verandering te omarmen en suggesties te doen om Europa “stap voor stap op te bouwen en daarbij te vertrekken van daadwerkelijke solidariteit”, om het met Schuman te zeggen. 

De rEUnaissance zal tot stand worden gebracht door mannen en vrouwen die durven te innoveren en te dromen, die zich willen inzetten, bereid zijn risico's te nemen en een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel willen aanwakkeren, maar die tegelijk een beroep doen op het gezond verstand terwijl ze met de nodige passie, een flinke dosis realisme en een scherpe blik nieuwe wegen inslaan.

Luca Jahier

Voorzitter van het EESC