Instrumentalizacja migrantów i ukraiński kryzys uchodźczy wymagają ponownego namysłu nad polityką migracyjną

Finansowana przez państwo instrumentalizacja migrantów w celu destabilizacji UE oraz wojna w Ukrainie, która doprowadziła do niespotykanego dotąd napływu uchodźców, sprawiają, że niezbędny staje się przegląd europejskiej polityki migracyjnej. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) zaznacza, że do wspólnego reagowania na kryzysy uchodźcze konieczne są solidarność i podział obciążeń między państwami członkowskimi. Jednocześnie podkreśla potrzebę zagwarantowania migrantom bezpieczeństwa i praw człowieka.

W przyjętej na czerwcowej sesji plenarnej EKES-u opinii w sprawie instrumentalizacji migrantów członkinie i członkowie zwrócili uwagę, że reakcja UE na instrumentalizację migrantów musi być częścią wspólnej, powszechnie akceptowanej i spójnej polityki migracyjnej.

W ramach przyszłego, oczekiwanego rozporządzenia na ten temat należy zatem przewidzieć mechanizmy solidarnego podziału odpowiedzialności pomiędzy państwami członkowskimi, w tym szybkie procedury relokacji.

Kryzys migracyjny na zewnętrznej granicy UE z Białorusią nie był pierwszym tego rodzaju przypadkiem. Już wcześniej instrumentalizację ruchów migracyjnych miały na celu inne realizowane przez różne państwa strategie, takie jak podobne nadużycia popełniane przez Turcję na granicy UE z Grecją oraz – przez Maroko na granicy z Hiszpanią i Włochami.

Zwłaszcza teraz, gdy Federacja Rosyjska prowadzi wojnę przeciwko Ukrainie powodującą masowy napływ uchodźców, stało się jasne, że migracja rzutuje na wszystkie państwa członkowskie. W związku z tym należy przeformułować nowy pakt o migracji i azylu w celu wprowadzenia zmian systemowych niezbędnych do opracowania racjonalnej, opartej na prawach polityki azylowej i migracyjnej UE.

W tym celu członek EKES-u i sprawozdawca opinii Stefano Palmieri podkreślił potrzebę wykreowania przez UE zrównoważonej strategii migracyjnej i azylowej opartej na poszanowaniu praw człowieka, przejrzystości i współpracy: UE i państwa członkowskie nie reagowały skutecznie na instrumentalizację migrantów przez Białoruś. Należy nadal dążyć do ugruntowania wizerunku Europy jako miejsca zdolnego do udzielenia pomocy humanitarnej i zagwarantowania poszanowania praw człowieka.

Zapewnienie ochrony migrantom poddanym instrumentalizacji

Co się tyczy zagrożeń hybrydowych wywoływanych przez państwa trzecie w celu sprawdzenia jedności UE, członek EKES-u i współsprawozdawca opinii Pietro Vittorio Barbieri zauważył, że ludzie nie są zagrożeniem, lecz raczej ofiarą takiej taktyki. Zagrożenia odnoszą się do niestabilności geopolitycznej na granicach UE, a nie do ludzi będących ofiarami handlu. 

Migranci, których dotyczy ta sytuacja, są szczególnie narażeni i potrzebują ochrony. Pomoc humanitarna udzielana migrantom przez państwa członkowskie musi spełniać standardy prawa UE i być zgodna z ugruntowanymi praktykami w zakresie wspierania osób wymagających szczególnego traktowania.

W związku z tym EKES zdecydowanie zaleca sprawiedliwe, pełne i natychmiastowe uznanie praw migrantów poddanych instrumentalizacji – przy jednoczesnym unikaniu szarej strefy lub sytuacji, w których brakuje pewności administracyjnej.

Całościowy i spójny system migracyjny, oparty na duchu solidarności między państwami członkowskimi, może zapobiec przyszłym próbom i zmniejszyć zagrożenia dla bezpieczeństwa i stabilności Unii.