Minn Kristýna Bulvasová

F’dinja prekarja fejn it-twemmin stabbilit qed jiddgħajjef, u l-valuri li qabel kienu komuni m’għadhomx jgħaqqduna iżda jifirduna, jeħtieġ li ż-żgħażagħ jingħataw opportunitajiet biex jinvolvu ruħhom b’mod sinifikanti minnufih biex jindirizzaw il-ħafna kwistjonijiet urġenti li qed ikomplu jiżdiedu quddiem għajnejna. Id-diskussjonijiet ta’ L-Ewropa Tiegħek, Leħnek 2025 urew biċ-ċar li ma hemm l-ebda suġġett li jista’ jissejjaħ is-“suġġett taż-żgħażagħ” u li ż-żgħażagħ ġustament jinsabu mħassba dwar ħafna problemi differenti – li jvarjaw mill-ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-promozzjoni tal-ugwaljanza sal-indirizzar tat-tibdil fil-klima, tikteb l-istudenta Ċeka Kristýna Bulvasová li ħadet sehem ukoll f’L-Ewropa Tiegħek, Leħnek.

Kemm-il darba, bħala żagħżugħa Gen Z, smajt il-kliem “il-ġenerazzjoni tiegħek qed tħabbat wiċċha ma’ kwistjonijiet bla preċedent”, jew “issa f’idejn it-tmexxija tagħkom biex tgħinu nsolvu l-isfidi attwali”.  Ir-riskji huma kbar, u daqstant ieħor huma l-isfidi li qed niffaċċjaw: rigress demokratiku mingħajr preċedent, polarizzazzjoni tas-soċjetajiet tagħna fuq kwistjonijiet li qabel kienu “valuri komuni”, id-destabbilizzazzjoni ta’ twemmin u sistemi stabbiliti, flimkien ma’ prekarjetà dejjem tiżdied.

L-aspettattivi għoljin mhumiex piż fuq iż-żgħażagħ biss, iżda wkoll fuq l-organizzazzjonijiet sottofinanzjati tas-soċjetà ċivili u r-rwol kruċjali tagħhom biex jixprunaw il-valuri taż-żgħażagħ, kif ukoll fuq is-sistemi edukattivi. L-edukazzjoni formali għandu jkollha s-setgħa li tgħammar liż-żgħażagħ bil-ħiliet u l-għodod li jeħtieġu biex isiru dawk li jsolvu l-problemi u l-mexxejja tal-lum u ta’ għada. Iżda nibża’ li ħafna sistemi edukattivi huma riġidi wisq biex jissodisfaw il-ħtiġijiet tas-seklu 21 u li l-iskejjel, ma jipprovdux edukazzjoni dwar it-tibdil fil-klima jew kwistjonijiet ġenerali tas-saħħa b’rabta miegħu, pereżempju, mas-saħħa mentali jew riproduttiva. Barra minn hekk, ma għandhomx teknoloġiji tal-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku u ma joffrux aċċess adegwat għall-gruppi vulnerabbli.

Anke l-kwistjoni ta’ min għandu jitqies vulnerabbli ġiet politiċizzata – jew agħar minn hekk, strumentalizzata – u dan poġġa pressjoni addizzjonali fuq dawk li l-inqas jistgħu jaffordjawha u li m’għandhomx jitħallew jibqgħu lura.

Is-soċjetajiet tagħna ma għadhomx jaqblu dwar xi tfisser vulnerabbiltà jew kif jirrikonoxxuha. Dan esperjenzajtu direttament waqt li mexxejt workshop fi skola qrib il-fruntiera bejn iċ-Ċekja u s-Slovakkja, fejn indirizzajt id-differenza bejn il-pagi tal-irġiel u tan-nisa u inugwaljanzi oħra b’rabta mal-ġeneru. L-istudenti u l-għalliema ma ridux jemmnu, u ċaħdu kompletament l-idea li l-inugwaljanzi jistgħu jeżistu fis-soċjetà tagħna. Dan iġegħelni naħseb li għandna bżonn niddiskutu aktar, u nibnu l-kapaċità fuq il-vulnerabbiltajiet u l-inugwaljanzi eżistenti, irrispettivament mill-grupp ta’ età.

L-aċċess ugwali għall-edukazzjoni u l-opportunitajiet għaż-żgħażagħ – inklużi n-nisa u l-bniet żvantaġġjati, il-persuni b’diżabilità u ż-żgħażagħ bi sfond ta’ migrazzjoni – għadu jidher bħala ħolma li ma tistax tintlaħaq. Jekk l-għan komuni tagħna huwa li nipprovdu liż-żgħażagħ b’pedament sod biex isarrfu l-potenzjal u l-ħolm tagħhom f’realtà, jeħtieġ li nibdew nieħdu azzjoni. Il-proposta ta’ soluzzjoni mhijiex sempliċi, iżda t-tisħiħ tar-rabtiet tal-Istati Membri tal-UE mas-soċjetajiet ċivili – speċjalment dawk fl-edukazzjoni informali – jista’ jgħin biex jitnaqqsu d-distakki wara li jiġi ddeterminat liema oqsma huma l-aktar vulnerabbli. It-taħriġ mill-ġdid sussegwenti tal-għalliema u tal-persuni kollha li jaħdmu maż-żgħażagħ fil-prattika tal-bini tal-komunità jista’ jipprovdi qafas għal xi wħud mis-soluzzjonijiet immirati u sistematiċi.

Is-soċjetà ċivili assumiet ir-rwol li tħeġġeġ il-parteċipazzjoni attiva taċ-ċittadini, iżda l-involviment taż-żgħażagħ fit-teħid tad-deċiżjonijiet u l-governanza demokratika għadu baxx. Bejn l-aspirazzjonijiet taż-żgħażagħ u l-ispazji u l-opportunitajiet disponibbli biex dawn jinkisbu hemm distakk ċar. L-elezzjonijiet waħedhom mhumiex qed jagħtu r-riżultati mixtieqa, peress li f’ċerti pajjiżi l-ġlieda kontra l-kulturi politiċi u d-diżinformazzjoni għadha sfida. Madankollu, li ma tivvotax ma jfissirx li m’għandekx opinjoni, jew kwistjonijiet li tixtieqhom jiġu indirizzati. Biex inħeġġu ċ-ċittadinanza attiva, iż-żgħażagħ ma jeħtiġux biss esperjenzi pożittivi ta’ azzjoni demokratika iżda riżultati tanġibbli – mingħajr youthwashing, tokeniżmu jew selettività. Nibqa’ nittama li l-Istati Membri tal-UE se jkunu jistgħu joħolqu dawn l-ispazji u forsi jmorru lil hinn minn sitwazzjoni fejn iż-żgħażagħ ikollhom jistennew l-opportunità ta’ involviment u kokreazzjoni b’mod sinifikanti. Imma għal dan m’għandniex għalfejn nistennew tliet, ħames jew għaxar snin. Il-bidla għandha ssir minnufih biex nevitaw li d-distakki tas-soċjetà jkomplu jikbru.

F’L-Ewropa Tiegħek, Leħnek 2025, kelli l-pjaċir nipparteċipa fl-abbozzar ta’ rakkomandazzjoni waħda relatata b’mod partikolari mat-tibdil fil-klima peress li personalment nemmen li l-kriżi planetarja tripla hija waħda mill-akbar sfidi għall-umanità. L-iżvilupp ta’ strateġija koerenti dwar it-tibdil fil-klima għall-UE kienet waħda mill-ħames rakkomandazzjonijiet ta’ L-Ewropa Tiegħek, Leħnek, flimkien mal-ġlieda kontra l-korruzzjoni permezz tat-trasparenza u l-parteċipazzjoni taż-żgħażagħ, iċ-ċittadinanza attiva, l-ugwaljanza u l-idea li “ż-żgħażagħ jistħoqqilhom ikunu rappreżentati.” Peress li tinsab fil-lista tal-aktar rakkomandazzjonijiet kondiviżi, huwa ċar li l-parteċipanti ta’ L-Ewropa Tiegħek, Leħnek iqisuha bħala sfida kruċjali li għandha tiġi indirizzata. Madankollu, dan jirrifletti l-perspettiva ta’ grupp ta’ żgħażagħ li diġà għandu xi ftit setgħa u ma jistax jitqies bħala rappreżentattiv tal-Istati Membri kollha tal-UE. Xi wħud setgħu ħasbu li din ir-rakkomandazzjoni partikolari tkun l-aktar importanti għall-parteċipanti ta’ L-Ewropa Tiegħek, Leħnek 2025, iżda kklassifikat l-aħħar fil-votazzjoni finali. Dan għandu jservi ta’ tagħlima li ma hemm l-ebda suġġett li jista’ jissejjaħ “is-suġġett taż-żgħażagħ”. Huwa minnu li ż-żgħażagħ jinsabu mħassba dwar il-kwistjonijiet attwali kollha, u l-aġenda għaż-żgħażagħ hija intrinsikament wiesgħa u transsettorjali.

Ċerti żgħażagħ jirrikonoxxu l-importanza tal-protezzjoni ambjentali u s-sostenibbiltà, waqt li oħrajn ma jistgħux jaffordjaw li jipprijoritizzawha peress li għadhom diffikultajiet biex ilaħħqu mal-ħtiġijiet bażiċi tagħhom. Semmejt il-kriżi planetarja tripla bħala waħda mill-isfidi ewlenin tal-umanità, iżda jekk inqisu l-ħtieġa li nindirizzaw il-problemi ewlenin kollha f’daqqa sabiex insibu soluzzjonijiet effettivi, l-istampa tinbidel. Il-kuntest ġeopolitiku attwali u l-ġlieda tal-UE għall-kompetittività globali qed jiddevjaw l-attenzjoni mill-proċessi ta’ tranżizzjoni u qed inaqqsu r-ritmu tagħhom. Iżda fl-aħħar mill-aħħar, aħna m’għandniex pjaneta B biex insolvu dawn il-kwistjonijiet fuqha, u ma naffordjawx li nkomplu naqbżu l-limiti planetarji – u dan jgħodd ukoll għall-ġenerazzjonijiet futuri.

Waqt li nerġgħu nħarsu lejn ir-riskji, iż-żgħażagħ fid-diversità kollha tagħhom xorta għandhom ikunu jistgħu jħaddnu ż-żgħożija bil-privileġġi, l-isfidi u s-sbuħija kollha tagħha. Madankollu, rapport reċenti tan-NU juri tnaqqis ċar fis-sodisfazzjon u l-kuntentizza tal-ħajja fost l-adulti żgħażagħ fl-aħħar għaxar snin. Minkejja l-isfidi serji li qed niffaċċjaw, nemmen bis-sħiħ li jekk nistgħu nkunu sors ta’ ispirazzjoni għaż-żgħażagħ permezz ta’ riżultati tanġibbli mill-azzjonijiet tagħhom, għandna ċans tajjeb li nindirizzaw l-aktar problemi urġenti u ntejbu l-kwalità tal-ħajja għal kulħadd.

Kristýna Bulvasová hija membru tan-Network Ewropew taż-Żgħażagħ għall-Iżvilupp Sostenibbli. Kienet delegata għaż-żgħażagħ fil-Kungress tal-Awtoritajiet Lokali u Reġjonali tal-Kunsill tal-Ewropa u delegata għaż-żgħażagħ Ċeki fin-Nazzjonijiet Uniti. Eks kelliema tal-Forum taż-Żgħażagħ Ċek-Ġermaniż, u għadha impenjata b’mod attiv fit-tisħiħ tal-kooperazzjoni bejn iż-żewġ pajjiżi. Kristýna hija attivista taż-żgħażagħ b’interess partikolari fuq l-edukazzjoni u s-sostenibbiltà orjentati lejn il-futur, u bħalissa tmexxi l-NGO Ċeka “MOB – Young Citizens” waqt li qed tlesti l-istudji tagħha fl-Università Charles fi Praga u l-Università ta’ Regensburg. Minbarra li ħadet sehem b’mod attiv f’L-Ewropa Tiegħek, Leħnek, Kristýna kien ukoll kelliema fil-Ġimgħa tas-Soċjetà Ċivili tal-KESE matul is-sessjoni dwar il-Prospettiva għal tranżizzjoni ġusta inklużiva u tkabbir ekoloġiku u blu.