Podczas pierwszego Dnia Rolnictwa Ekologicznego EKES podkreśla znaczenie bardziej zrównoważonych, sprawiedliwych i inkluzywnych systemów żywnościowych

Organic Food

Europa powoli wraca do normalności po kryzysie związanym z COVID-19, jest zatem najwyższy czas przejść od słów do czynów i wdrożyć strategię „od pola do stołu”. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) zdecydowanie opowiada się za wspieraniem transformacji europejskich systemów żywnościowych, tak aby były one bardziej zrównoważone pod względem środowiskowym, gospodarczym i społecznym, i zauważa, że konsumenci mają tu do odegrania kluczową rolę. Odnotowuje także, że współpraca (a nie konkurencja) między podmiotami w łańcuchu żywnościowym ma zasadnicze znaczenie dla propagowania bardziej odpornego i inkluzywnego systemu żywnościowego zapewniającego sprawiedliwy udział podmiotów w korzyściach.

23 września 2021 r. Unia Europejska obchodzi swój pierwszy Dzień Rolnictwa Ekologicznego, a w Nowym Jorku odbywa się szczyt ONZ w sprawie systemów żywnościowych. EKES przyjął niedawno opinie w sprawie planu działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej w UE oraz sprawiedliwego łańcucha dostaw żywności.

Przed decydentami pojawiają się jeszcze liczne dalsze okazje do przeprowadzenia niezbędnych przemian, w tym konferencja klimatyczna ONZ (COP26), konferencja ONZ w sprawie różnorodności biologicznej (COP15) oraz posiedzenie Komitetu ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego (CFS 49). Doszliśmy do kluczowego momentu w realizacji kompleksowej polityki żywnościowej.

25% gruntów rolnych w UE objętych rolnictwem ekologicznym: ambitny cel

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu w strategii „od pola do stołu” oraz strategii na rzecz bioróżnorodności Komisja Europejska wytyczyła ambitny cel dla produkcji ekologicznej: do 2030 r. co najmniej 25 % gruntów rolnych powinno zostać przeznaczonych na uprawy ekologiczne. 25 marca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała ponadto plan działania na rzecz produkcji ekologicznej, który powinien wspierać państwa członkowskie w dążeniu do tego celu.

Rolnictwo ekologiczne ma do odegrania istotną rolę w realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu. Kluczowe znaczenie dla dalszego zwiększania popytu konsumentów na produkty ekologiczne i ich zaufania do nich będzie miało podejście rynkowe. Każdy z nas może wzmacniać zrównoważone metody produkcji, podejmując w codziennym życiu bardziej zrównoważone decyzje dotyczące konsumpcji – zauważył Andreas Thurner, sprawozdawca opinii EKES-u w sprawie produkcji ekologicznej.

Zdaniem EKES-u plan działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej stanowi solidną podstawę zrównoważonej ekspansji tego sektora w kierunku bardzo ambitnego celu zajęcia 25% gruntów.

Podnoszenie świadomości na temat produkcji ekologicznej, promowanie wymiany doświadczeń między państwami członkowskimi i rolnikami, opracowywanie krajowych/regionalnych planów działania na rzecz produkcji ekologicznej oraz wykorzystywanie możliwości dostępnych w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) to niektóre zalecenia dotyczące osiągnięcia tego celu. W tym kontekście organizacja unijnego Dnia Rolnictwa Ekologicznego to bardzo pozytywne działanie.

EKES podkreśla jednak, że potrzebne są wystarczające środki finansowe pozwalające zapewnić, by wszyscy obywatele UE mogli odnieść korzyści z tej istotnej transformacji w kierunku rolnictwa ekologicznego. Ponieważ produkty ekologiczne są zazwyczaj droższe niż produkty nieekologiczne, EKES apeluje o wprowadzenie środków zapewniających dostępność tych produktów dla grup znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej oraz wzywa, by w zamówieniach publicznych przewidziano większe wykorzystanie regionalnych ekologicznych produktów spożywczych (np. w stołówkach). Komitet zauważa ponadto, że krótsze, lokalne i uwzględniające również aspekt sezonowości łańcuchy produkcji i wprowadzania do obrotu produktów ekologicznych mogą być obiecującym sposobem tworzenia większej wartości dodanej w całym łańcuchu dostaw żywności, a przy tym mogą stworzyć miejsca pracy na obszarach wiejskich.

Wspieranie bardziej inkluzywnych i sprawiedliwszych zrównoważonych systemów żywnościowych z myślą o gospodarce dobrobytu po COVID-19

UE musi skupić się na skorygowaniu aktualnych zakłóceń w funkcjonowaniu rynków żywności i rynków rolnych oraz na zmianie sposobu, w jaki produkuje, konsumuje i postrzega żywność. Europa i świat muszą poprawić funkcjonowanie systemów żywnościowych, jeśli chcemy osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju do 2030 r.

Brak równowagi w układzie sił gospodarczych i nierównowaga siły przetargowej w europejskich (ale także globalnych) systemach żywnościowych wywiera presję na słabsze podmioty i pracowników. Bardziej zrównoważone, sprawiedliwe i inkluzywne systemy żywnościowe mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia gospodarki dobrobytu, która służy ludziom i planecie i nie pozostawia nikogo w tyle – stwierdził Peter Schmidt, współsprawozdawca opinii EKES-u w sprawie sprawiedliwego łańcucha dostaw żywności i przewodniczący Sekcji Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego w EKES-ie.

W opinii rozpoznawczej „W kierunku sprawiedliwego łańcucha dostaw żywności”, sporządzanej na wniosek prezydencji słoweńskiej w Radzie UE, EKES przyjął zatem z zadowoleniem decyzję Komisji o opracowaniu przepisów dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych jako krok w kierunku rozwiązania problemu nierównowagi sił w całym łańcuchu dostaw.

W opinii EKES podkreśla również, że państwa członkowskie podejmują już działania wychodzące poza minimalne wymogi i zajmują się kwestiami takimi jak zakup poniżej kosztów produkcji, aukcje dwustronne (ang. double-race auctions) czy ochrona wszystkich podmiotów w łańcuchu dostaw niezależnie od ich wielkości lub miejsca w łańcuchu żywnościowym. Komitet wezwał państwa członkowskie do jak najszybszego transponowania i wdrożenia dyrektywy w tej sprawie dzięki ambitnym aktom prawnym.

Rolnicy otrzymują mniejszy i stale malejący odsetek ceny końcowej. Trzeba w końcu zacząć im płacić uczciwą i sprawiedliwą cenę! Państwa członkowskie powinny zwalczać nieuczciwe praktyki handlowe za pomocą ambitnych przepisów, zapewniając rolnikom dochody odpowiednie do inwestycji, innowacji i zrównoważoności produkcji – stwierdził Branko Ravnik, sprawozdawca opinii EKES-u w sprawie łańcucha dostaw żywności.

Downloads

On the first EU "organic day", the EESC stresses the importance of more sustainable, fairer and more inclusive food systems