Evgeny Afineevsky: Ο «Χειμώνας στις Φλόγες» ήταν μια έκκληση για ειρήνη. Τον Φεβρουάριο του 2022, ένιωσα την επιτακτική ανάγκη ως σκηνοθέτης να επιστρέψω στην ιστορία αυτή και να δείξω τη συνέχεια με τον σημερινό πόλεμο. Επομένως, δεν θα μπορούσα να πω ότι η «Ελευθερία στις Φλόγες» είναι σίκουελ. Αυτό που κάνει είναι να ενώνει τις τελείες, ξεκινώντας από το Μαϊντάν και φτάνοντας ως το σήμερα. Βλέπετε, ο πόλεμος αυτός μαίνεται εδώ και οκτώ χρόνια. Είναι ένας αγώνας για την αξιοπρέπεια, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τι σας ώθησε να γυρίσετε την πρώτη ταινία για την Ουκρανία;

Θα έλεγα ότι ήταν το Μαϊντάν και το ότι ανακάλυψα τη γενναιότητα του ουκρανικού λαού. Ύψωσαν το ανάστημά τους για τα δικαιώματά τους, τις πεποιθήσεις τους. Τάχθηκαν υπέρ ενός ανεξάρτητου μέλλοντος για την Ουκρανία ως ενωμένη χώρα που ανήκει στην οικογένεια των ελεύθερων ευρωπαϊκών εθνών. Αυτό διαπίστωσα και αυτό με ώθησε να ξανασχοληθώ με την ιστορία πέρυσι, συνεχίζοντας την αφήγηση.

Υπάρχει κάποια ιδιαίτερα αξιομνημόνευτη ιστορία από την εμπειρία σας με τους Ουκρανούς επιτόπου που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Τόσες πολλές! Υπάρχει όμως μία που διηγούμαι όταν ακούω να λένε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε την ιστορία. Όταν ήμουν στο Μαϊντάν, τον ψυχρό χειμώνα 2013-2014, υπήρχε αφίσα με μεγάλη σταγόνα νερού, που έλεγε: «Καθένας από εμάς είναι μια σταγόνα νερού, μαζί είμαστε ωκεανός» Είδα τον ουκρανικό λαό ενωμένο, να δείχνει στην κυβέρνηση ότι έχει τη φωνή, τη δύναμη και τη βούληση να αλλάξει την ιστορία του ως έθνος –και όντως να το κάνει. Μέσα σε 93 ημέρες, άνθρωποι από διάφορες κοινωνικές ομάδες, πλούσιοι και φτωχοί, νέοι και γέροι, πέτυχαν τους στόχους τους ενεργώντας από κοινού και με αμοιβαίο σεβασμό. Νομίζω ότι το σημαντικό στις μέρες μας είναι να είμαστε ενωμένοι.

Τι περιμένετε από την ΕΕ, τις ευρωπαϊκές χώρες και την κοινωνία των πολιτών προκειμένου να βοηθήσουν τους Ουκρανούς σε αυτόν τον πόλεμο;

Η ΕΕ σημαίνει ενότητα, ενοποίηση. Πιστεύω ότι τώρα είναι η ώρα να εμποδίσουμε το ξέσπασμα ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Όσο νωρίτερα το παραδεχθούμε, τόσο νωρίτερα θα ενωθεί ο κόσμος. Οι Ουκρανοί δεν ζητούν από τους λαούς των άλλων χωρών να έρθουν και να πολεμήσουν, αλλά να τους βοηθήσουν να κερδίσουν αυτόν τον πόλεμο. Και είναι κάτι όμορφο – ο κόσμος, όλοι μας να ενώνουμε τις δυνάμεις μας με την Ουκρανία για να σταματήσουμε αυτόν τον πόλεμο.

Αφιερώσατε την ταινία στους δημοσιογράφους που «διακινδυνεύουν σήμερα τις ζωές τους». Πόσο σημαντικοί είναι οι δημοσιογράφοι και οι ακτιβιστές σε καιρούς πολέμου;

Έκανα αυτή τη δήλωση στην πρώτη μου ταινία και την επαναλαμβάνω συνεχώς, καθώς συνεργάζομαι με δημοσιογράφους επιτόπου και ορισμένοι από αυτούς δεν είναι πλέον μαζί μας. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι δημοσιογράφοι, Ουκρανοί σκηνοθέτες και ρεπόρτερ έπεσαν νεκροί τους πρώτους μήνες του πολέμου, που ήταν οι σκληρότεροι. Ωστόσο, ο πόλεμος αυτός δεν διεξάγεται μόνο στο πεδίο μάχης, αλλά και στα μέσα ενημέρωσης. Η προπαγάνδα είναι το κύριο όπλο: «επαναλάβετε ξανά και ξανά ένα ψέμα για να καταλήξει να γίνει αποδεκτό σαν αλήθεια», επιστρέφοντας στις πρακτικές του Γκέμπελς.

Η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας μαίνεται κυριολεκτικά στο κατώφλι της Ευρώπης, με σοβαρό αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές χώρες. Τι συμβαίνει με τις ΗΠΑ; Πώς αντέδρασαν οι άνθρωποι εκεί; Υπάρχει κινητοποίηση από ΜΚΟ και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών;

Η αμερικανική κυβέρνηση βοηθά όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά εδώ, στο Χόλυγουντ, δεν γίνεται λόγος για την Ουκρανία. Ορισμένα δίκτυα εξακολουθούν να καλύπτουν τον πόλεμο, αλλά όχι τα κύρια μέσα ενημέρωσης. Οι ΜΚΟ βρίσκονται από την αρχή επιτόπου βοηθώντας τους ανθρώπους, αλλά η κοινωνία στο σύνολό της βρίσκεται σε διαφορετικό μήκος κύματος και αυτή είναι η πραγματικότητα του πολέμου. Εστιάζουμε σε πολλά άλλα πράγματα και, για μένα, ως σκηνοθέτη, είναι οδυνηρό να διαπιστώνω ότι υπάρχει έλλειψη πολιτικών ταινιών. Φαίνεται ότι το Χόλυγουντ προσπαθεί να μείνει μακριά από πολιτικά ζητήματα. Εν τέλει, ωστόσο, αν χτυπηθεί ένας πυρηνικός σταθμός στην Ουκρανία, όλοι θα πληρώσουμε το τίμημα.

Σκηνοθετήσατε επίσης την ταινία «Cries from Syria» (Κραυγές από τη Συρία) το 2017, άλλη μία ταινία για πολέμους και συγκρούσεις. Τι σας ώθησε να γυρίσετε αυτό το ντοκιμαντέρ; Καταφέρατε να επιστήσετε την προσοχή σε αυτήν την τραγωδία;

Με το «Cries from Syria», προσπάθησα να αναδείξω, μέσω της αφήγησής μου, τι συνέβη στη Συρία από την αρχή έως την τεράστια προσφυγική κρίση. Πολλοί από τους ανθρώπους που εμφανίζονται στην ταινία είναι πλέον νεκροί. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ταινίες για την Ουκρανία. Προσπάθησα να εξηγήσω στον κόσμο ότι δεν επρόκειτο για τοπική σύγκρουση, αλλά για πόλεμο. Προσπάθησα επίσης να συνδέσω ακτιβιστές και εθελοντές, αλλά το σημαντικότερο, προσπάθησα να συνδέσω δημοσιογράφους με τον δημοσιογράφο που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία. Στην τελευταία μου ταινία, έδειξα το σημαντικότερο πράγμα –τον πόλεμο στα μέσα ενημέρωσης– καθώς πέρασα πολύ χρόνο στις πόλεις και στη σφαίρα των μέσων ενημέρωσης παρουσιάζοντας τι είναι η προπαγάνδα. Υποθέτω ότι θέλω να αφηγηθώ τις σημαντικές ιστορίες της εποχής μας και να δώσω τη δυνατότητα σε όσους τις βιώνουν να ακουστούν δυνατά και καθαρά, να ενημερώσουν τον κόσμο και να απευθύνουν έκκληση για ανάληψη δράσης. Για μένα, κάθε ταινία εξυπηρετεί τρεις λειτουργίες: την υπεράσπιση, τον ακτιβισμό και τη δράση.

Πιστεύετε ότι έχετε επιτύχει τους στόχους σας με τις ταινίες σας;

Ναι, το πιστεύω! Νομίζω ότι αυτό είναι που με ωθεί να συνεχίζω. Έχω δει τη διαφορά που έκαναν οι ταινίες μου, εμπνέοντας πολιτική δράση. Είδα πώς άλλαξαν οι άνθρωποι όταν είδαν τις ταινίες μου για τη Συρία και την Ουκρανία. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών ερωταπαντήσεων, οι άνθρωποι ρωτούν πάντα: «Πείτε μας, πώς μπορούμε να βοηθήσουμε; Τι μπορούμε να κάνουμε;» Αυτή την ερώτηση την ακούω σχεδόν κάθε φορά. Είναι όντως ελπιδοφόρο και με κάνει να αισθάνομαι υπέροχα.

Ποιο είναι το επόμενο εγχείρημά σας; Έχετε κάτι υπόψη σας;

Όχι, όχι επί του παρόντος. Πρώτα πρέπει να σταματήσουμε αυτόν τον πόλεμο. Επειδή εάν αύριο ο πόλεμος αυτός επεκταθεί, δεν θα υπάρχει πλέον ανάγκη για σκηνοθέτες, δεν θα υπάρχει πλέον Χόλυγουντ. Μόνο ενωμένοι μπορούμε να κερδίσουμε αυτόν τον υβριδικό πόλεμο, στα πεδία μάχης στην Ουκρανία και στα μέσα ενημέρωσης, διότι η προπαγάνδα και τα ψέματα μπορούν εύκολα να διασχίσουν τα σύνορα της ΕΕ ή των ΗΠΑ, δεν χρειάζονται διαβατήριο. Ταξιδεύουν ελεύθερα και αυτό το ξεχνούν στο Χόλυγουντ, στην Αμερική, σε όλον τον κόσμο.

Τρέιλερ της ταινίας «Ελευθερία στις φλόγες».
Περισσότερα για την ταινία εδώ.