Door Javier GARAT PÉREZ

In reactie op het initiatief voor een Europees oceaanpact van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) belangrijke aanbevelingen gedaan voor een alomvattende en evenwichtige benadering van oceaanbeheer. De visie van het EESC is gericht op het waarborgen van gezonde en productieve oceanen, het stimuleren van de blauwe economie van de EU, het versterken van marien onderzoek en mariene innovatie en het veiligstellen van mariene ecosystemen voor toekomstige generaties.

Het potentieel van de blauwe economie ontsluiten

Het EESC onderstreept het belang van de ontwikkeling van een robuuste en concurrerende blauwe economie. Dit houdt in dat regelgevingskaders moeten worden vereenvoudigd, voor strategische autonomie moet worden gezorgd, innovatie moet worden gestimuleerd en vooruitgang moet worden geboekt op weg naar decarbonisatie.

Ten behoeve van een bloeiende maritieme industrie bepleit het EESC dringende investeringen in e-brandstoffen, hernieuwbare offshore-energie en innovatieve mariene technologieën. Daarnaast zal het opzetten van een sterke maritieme cluster met duidelijke duurzaamheidsdoelen bijdragen tot het behoud van Europa’s leidende positie in de maritieme industrie. Daartoe is het onontbeerlijk een “Industriële alliantie voor waardeketens van de blauwe economie” in het leven te roepen en de EU-strategie voor maritieme veiligheid te versterken.

Het EESC beveelt aan om bestaand beleid, zoals het gemeenschappelijk visserijbeleid, te evalueren. Duurzame visserij moet voortdurend worden ondersteund en de afhankelijkheid van ingevoerde vis en schaal- en schelpdieren moet worden verminderd. Voor deze invoer moeten dezelfde sociale en milieunormen gelden als voor EU-visserijproducten. Voorts dringt het EESC er bij de Commissie op aan om voor 2026 een EU-actieplan voor "blauw voedsel" te ontwikkelen.

Verbetering van mariene kennis, marien onderzoek en mariene innovatie

Het EESC dringt aan op meer financiering voor marien onderzoek en mariene innovatie en benadrukt de behoefte aan wereldwijde wetenschappelijke samenwerking en betere technologie in de maritieme sector. Om dit mogelijk te maken, stelt het voor om centra voor de blauwe economie en een waarnemingspost voor de oceanen op te zetten.

Stimuleren van investeringen en financiering voor duurzame oceanen

Het EESC wijst op de noodzaak om aanzienlijke publieke en private financiering te mobiliseren ter ondersteuning van SDG 14 (leven in het water). Daartoe moeten binnen EU-financieringsprogramma’s zoals Horizon Europa speciale begrotingslijnen voor oceaangerelateerde projecten worden gecreëerd. Het Europees Fonds voor maritieme zaken, visserij en aquacultuur (EFMZVA) moet ook meer middelen krijgen om concurrerende en koolstofvrije sectoren te ondersteunen.

Een sociaal inclusieve en rechtvaardige transitie

In een veerkrachtige oceaaneconomie moeten werknemers in de maritieme sector billijk worden behandeld. Het EESC pleit voor maatregelen om het tekort aan arbeidskrachten aan te pakken, generatievernieuwing te stimuleren en omscholingsmogelijkheden te bieden. Er moet in uitgebreide sociale ondersteuningssystemen worden voorzien om werknemers te beschermen, met name werknemers die door technologische veranderingen niet kunnen overstappen naar een nieuwe functie.

Zorgen voor gezonde en veerkrachtige oceanen

Onze oceanen worden op tal van manieren bedreigd, door klimaatverandering, vervuiling, plastic en menselijke druk. Het EESC roept daarom op tot meer inspanningen voor herstel, bescherming en duurzame instandhouding van mariene omgevingen, overeenkomstig mondiale verbintenissen op het gebied van biodiversiteit. Het bereiken van een “goede milieutoestand” is tegelijkertijd cruciaal voor economische stabiliteit en klimaatbestendigheid. Daarnaast moeten we dringend investeren in groene infrastructuur, het terugdringen van verontreiniging en een Europees plan voor aanpassing aan de klimaatverandering, terwijl we ook het leiderschap van de EU in de mondiale mariene governance moeten versterken.

Zorgen voor een alomvattend kader voor oceaanbeheer

Om de economische welvaart te stimuleren en tegelijkertijd de grenzen van onze planeet te respecteren, pleit het EESC voor regionale samenwerking met lokale gemeenschappen met het oog op coherent beleid. Ook dringt het aan op betere internationale overeenkomsten, sterkere EU-oceaandiplomatie en specifieke werkgroepen die zich binnen de EU-instellingen met maritieme kwesties bezighouden.

Tot slot beveelt het EESC aan om de maritieme ruimtelijke ordening te verbeteren, zodat er een evenwicht kan worden gevonden tussen uiteenlopende belangen, zoals de uitbreiding van offshore-energie enerzijds en visserij en aquacultuur anderzijds. Doel is co-existentie en duurzaamheid te bevorderen en er tegelijkertijd voor te zorgen dat traditionele vissersgemeenschappen in stand worden gehouden en bij de besluitvorming worden betrokken.