minn Karel Lannoo

Illum il-ġurnata hija moda li ngħidu li l-Ewropa mhijiex kompetittiva u li tintalab kampanja ta’ deregolamentazzjoni massiva fil-livell tal-UE. Iżda l-punt sa fejn is-sitwazzjoni ekonomika hija problematika jiddependi fuq id-definizzjoni tal-kompetittività, id-denominatur użat u l-punt ta’ riferiment, kif ukoll iċ-ċirkostanzi.

Barra minn hekk, il-kompetittività hija meqjusa l-istess bħad-deregolamentazzjoni, li mhijiex korretta, daqslikieku se tkun is-soluzzjoni kampanja ta’ simplifikazzjoni massiva. Għalhekk, huwa importanti li l-parametrili jikkontrollaw id-diskors ikun t-tajbin, għax altrimenti jista’ jintilef il-kontroll tagħhom u jispiċċaw fil-kamp Ewroxettiku.

Il-kompetittività bħala objettiv ta’ politika reġgħet lura, minkejja li qatt ma telqet – huwa importanti li wieħed ifakkar f’dawn il-preċedenti. Bl-istrateġija ta’ Liżbona, adottata formalment mill-Kunsill Ewropew ta’ Liżbona f’Marzu 2000, l-UE riedet issir l-ekonomija bbażata fuq l-għarfien l-aktar kompetittiva u dinamika fid-dinja, kapaċi għal tkabbir ekonomiku sostenibbli b’aktar impjiegi u impjiegi aħjar u koeżjoni soċjali akbar. Diġà matul is-snin Delors, il-kompetittività kienet ta’ tħassib għall-Kummissjoni Ewropea – kemm taqra l-artiklu famuż tal-1994 ta’ Paul Krugman, li sejħilha “ossessjoni perikoluża”. Is-Sur Delors dak iż-żmien kien imħasseb dwar iż-żieda fil-qgħad Ewropew, fl-isfond tal-kompetizzjoni mill-Istati Uniti u l-Ġappun, u ppropona, bħala soluzzjoni, programm ta’ investiment fl-infrastruttura u t-teknoloġija avvanzata. Mhux l-ewwel darba li smajna dan kollu.

Is-simplifikazzjoni leġiżlattiva ilha fuq l-aġenda għal żmien twil ukoll. L-eżerċizzji Leġiżlazzjoni Aktar Sempliċi għas-Suq Intern (SLIM) bdew mill-1996, meta l-UE kellha 15-il Stat Membru. Il-Kummissarju Charles McCreevy (2004-2009) iffavorixxa “pawżi” regolatorji fl-2005-06, sakemm faqqgħet il-kriżi finanzjarja. Il-Viċi President Frans Timmermans ingħata l-kompitu ta’ programm ta’ regolamentazzjoni aħjar taħt il-Kummissjoni Juncker. Waqt li dawn il-pjani kollha kienu ta’ min ifaħħarhom, ikun aħjar li jiġu indirizzati l-kawżi ewlenin tal-kumplessità regolatorja – il-proċess tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-infurzar dgħajjef – aktar milli sempliċiment jiġu ttrattati s-sintomi. Iżda b’27 Stat Membru, dan huwa aktar faċli li jingħad milli jitwettaq.

Il-kompetittività, talanqas kif definita mir-rapport ta’ Draghi, hija aktar dwar il-produttività u t-tkabbir tal-PDG, li jistgħu jagħtu riżultati ferm differenti skont id-denominatur. Iżda hemm ukoll modi oħra biex titkejjel il-kompetittività. Wieħed jista’ jħares lejn il-kompetittività interna kontra dik esterna. Internament, l-UE tidher dgħajfa, bi tnaqqis fil-produttività meta mqabbla mal-Istati Uniti. Esternament, madankollu, l-UE għandha surplus kummerċjali u fil-kont kurrenti, waqt li l-Istati Uniti qed jiffaċċjaw defiċit kbir fil-kummerċ u fil-kont kurrenti – iżda dan ma jidhirx li huwa problema (ħlief għal President Trump).

L-UE għandha wkoll pożizzjoni fiskali ħafna aħjar mill-Istati Uniti jew saħansitra mill-Ġappun, għalkemm m’għandniex data preċiża għal tqabbil eżatt maċ-Ċina. Id-defiċit tal-baġit tal-UE kien ta’ madwar 3.5% tal-PDG fl-2024, waqt li kien kważi d-doppju ta’ dak fl-Istati Uniti (6.4%). L-Istati Uniti jistgħu jiffinanzjaw dan fis-swieq internazzjonali minħabba l-pożizzjoni globali tad-dollaru, għalkemm ir-rati tal-imgħax fuq terminu medju fl-UE u fl-Istati Uniti huma diverġenti, u dan jindika tħassib tas-suq dwar l-ekonomija tal-Istati Uniti. Illum, ir-rata ta’ self tas-suq ta’ sitt xhur għall-USD hija ta’ 4.8%, waqt li fiż-żona tal-euro, hija ta’ 2.5% (Euribor).

Barra minn hekk, il-prezzijiet tal-enerġija fl-UE kienu ħafna ogħla milli fl-Istati Uniti minn nofs l-2021, meta Putin beda jimmanipula l-prezzijiet, li hija problema ta’ kompetittività għall-industrija tal-manifattura, u b’mod partikolari għall-Ġermanja. Illum, l-ispiża tal-enerġija fl-UE hija mill-inqas 50% ogħla milli fl-Istati Uniti.

Il-politika tal-enerġija hija eżempju tajjeb ieħor għad-dibattitu regolatorju: il-problema hija li hemm wisq regolamentazzjoni? Għall-kuntrarju, l-UE għandha suq uniku tal-enerġija għad-distribuzzjoni iżda mhux għall-produzzjoni, li jibqa’ taħt il-kontroll tal-Istati Membri. Dan joħloq problemi f’pajjiżi bi produzzjoni żejda, peress li jgħolli l-prezzijiet minħabba nuqqas ta’ enerġija f’pajjiżi oħra, kif inhu l-każ bejn l-Iżvezja u l-Ġermanja.

Barra minn hekk, fis-settur diġitali, wieħed jista’ jistaqsi huwiex aħjar li ma jkun hemm l-ebda regolamentazzjoni. Irridu l-libertà tal-espressjoni fuq stil Amerikan u l-ebda moderazzjoni tal-kontenut? Irridu suq oligopolistiku kif għandna llum?

Din ir-riflessjoni qasira tenfasizza li kwalunkwe dibattitu dwar il-kompetittività u d-deregolamentazzjoni għandu jiġi indirizzat bl-akbar attenzjoni biex jiġi evitat li jiddeġenera f’diskussjoni abjad u iswed, li jista’ jkollha impatt negattiv fuq it-tfassil ta’ politika ekonomika soda.