L-attivista żagħżugħa dwar il-klima u d-drittijiet tal-bniedem u kofundatriċi ta’ Youth for Climate Belgium, Adélaïde Charlier, telenka dak kollu li hemm ħażin bil-patt dwar il-klima tal-COP29 li għadu kif ġie nnegozjat fil-kapitali tal-Ażerbajġan ta’ Baku. Meqjusa minn ħafna bħala simbolu ta’ fiduċja li ntilfet u inugwaljanza klimatika, il-COP29 ħalliet in-nazzjonijiet vulnerabbli u s-soċjetà ċivili diżappuntati għall-aħħar.

Il-COP29 dwar il-klima li saret dan l-aħħar f’Baku ħalliet id-dinja maqsuma, b’nazzjonijiet vulnerabbli u s-soċjetà ċivili jesprimu frustrazzjoni profonda dwar dak li jitqies bħala ingann tal-fiduċja. Għalkemm sar patt - fejn ġew imwiegħda USD 300 biljun fis-sena biex jgħinu lill-pajjiżi li qed jiżviluppaw jadattaw għat-tibdil fil-klima sal-2035 - dan l-ammont huwa drastikament inqas mill-ħtiġijiet urġenti ta’ dawk li jinsabu l-aktar esposti għall-effetti tal-kriżi klimatika.

“Ebda patt huwa aħjar minn patt ħażin”

Harjeet Singh, Direttur tal-Impenn Globali għall-inizjattiva tat-Trattat dwar in-Nonproliferazzjoni tal-Fjuwils Fossili, antiċipa s-sentiment li kien qed jinħass 24 siegħa qabel ma ntlaħaq il-patt finali; “Ebda patt huwa aħjar minn patt ħażin”. Id-dikjarazzjoni tiegħu kienet tirrifletti t-tensjoni dejjem tikber bejn il-pajjiżi affetwati, is-soċjetà ċivili u n-nazzjonijiet aktar sinjuri. Sal-Ħadd, il-konferenza ppreżentat realtà xotta b’mira finanzjarja waħda biss: il-wegħda ta’ “USD 300 biljun fis-sena sal-2035”. Dan l-għan huwa ridikoluż peress li huwa ferm inqas minn dak li n-nazzjonijiet vulnerabbli kienu talbu bejniethom (USD 1,3 triljun biex ikopru l-ħtiġijiet tagħhom f’termini ta’ adattament, mitigazzjoni u indirizzar tat-telf u l-ħsara).

Dan il-patt huwa marbut mal-Għan Kollettiv Ġdid Kwantifikat dwar il-Finanzjament għall-Klima, li huwa maħsub biex jiffinanzja t-tranżizzjoni klimatika fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw. Għalkemm huwa tliet darbiet ogħla mill-mira ta’ USD 100 biljun stabbilita fl-2009, li ntlaħqet biss sentejn ilu fl-2022, għadu ’l bogħod milli biżżejjed. Meta titqies l-inflazzjoni, l-impenn tal-2009 ta’ USD 100 biljun jammonta għal USD 258 biljun sal-2035, li jirrappreżenta żieda reali ta’ USD 42 biljun biss fi sforz reali. It-talba min-nazzjonijiet vulnerabbli kienet ċara: “Triljuni, mhux biljuni”.

L-istruttura tal-objettiv finanzjarju propost hija diżappuntanti daqs l-ammont innifsu. Hija nieqsa minn kwalunkwe impenn speċifiku għal mekkaniżmi ta’ finanzjament pubbliku, bħal għotjiet jew sussidji, li huma meħtieġa b’mod kritiku mill-pajjiżi fin-Nofsinhar Globali.

Barra minn hekk, ma hemm l-ebda sottomiri biex jiġu ffinanzjati b’mod adegwat il-mitigazzjoni, l-adattament, u l-indirizzar tat-telf u l-ħsara. In-nuqqas ta’ enfasi ċara fuq l-adattament, flimkien ma’ enfasi sproporzjonata fuq il-mitigazzjoni - primarjament iffinanzjata minn banek multilaterali tal-iżvilupp u s-settur privat - juri nuqqas persistenti ta’ tagħlim mill-2009, fejn l-adattament ma kienx iffinanzjat biżżejjed b’mod sinifikanti, aggravat min-nuqqas ta’ responsabbiltà u finanzjament iddedikat għat-telf u l-ħsara.

U, filwaqt li ssir referenza għat-telf u l-ħsara, din hija biss referenza vaga u superfiċjali, aktar milli integrazzjoni b’mod sinifikanti fil-patt. Il-qafas iħalli wkoll il-bieb miftuħ għal dipendenza qawwija fuq il-finanzjament privat, inklużi sħubijiet pubbliċi-privati, investimenti privati mingħajr riskju appoġġati minn fondi pubbliċi, u investimenti kompletament privati, li huma mħeġġa b’mod attiv.

Responsabbiltajiet storiċi minsijin

Lil hinn mill-finanzjament insuffiċjenti, il-patt ħareġ fid-dieher xquq profondi fid-diplomazija dwar il-klima. Nazzjonijiet aktar sinjuri injoraw ir-responsabbiltà divrenzjata - u parti mill-piż finanzjarju għaddewh lil pajjiżi vulnerabbli li diġà qed iġarrbu l-piż tal-impatti klimatiċi. Nazzjonijiet bħall-Indja, Kuba, il-Bolivja, u n-Niġerja esprimew ir-rabja tagħhom, u akkużaw lill-pajjiżi sinjuri li naqsu milli jħallsu għall-emissjonijiet storiċi tagħhom ta’ gassijiet serra.

Il-fiduċja marret lura minħabba dan in-nuqqas ta’ kunsiderazzjoni, u t-tensjonijiet laħqu livelli mingħajr preċedent fl-istorja tan-negozjati tal-COP. Il-wegħda attwali ta’ USD 300 biljun anqas tibda meta mqabbla mal-USD 1 triljun stmati mill-esperti tan-NU bħala l-investiment minimu meħtieġ għall-pajjiżi li qed jiżviluppaw (eskluża ċ-Ċina) sal-2035.

Patt ħażin minħabba pressjoni

In-nazzjonijiet l-aktar fqar u l-aktar vulnerabbli fid-dinja, inklużi l-45 pajjiż l-anqas żviluppati (LDCs) u 40 stat gżira żgħar, fl-aħħar mill-aħħar aċċettaw il-patt taħt pressjoni politika enormi. Kellhom iċedu minħabba l-biża’ li jintilef kwalunkwe ftehim, b’mod partikolari bil-possibbiltà li l-presidenza ta’ Trump thedded il-progress futur fil-klima. Għal ħafna, dan kien kompromess morr: li jaċċettaw inqas fondi biex jiżguraw għajnuna immedjata.

Il-prezz tad-dewmien

Dan il-“patt ħażin” mhuwiex biss daqqa ta’ ħarta għar-relazzjonijiet diplomatiċi; iżda se jkollu konsegwenzi devastanti għal miljuni ta’ ħajjiet. Nazzjonijiet vulnerabbli diġà waslu sax-xifer minħabba temp estrem, livelli tal-baħar li qed jogħlew, u skarsezza tar-riżorsi. Il-gvernijiet f’nazzjonijiet aktar sinjuri jeħtiġilhom jirrikonoxxu li l-investiment fl-azzjoni klimatika issa se jiswina ħafna inqas milli nistennew iż-żieda katastrofika tal-ispejjeż li n-Natura qed iġġegħilna nħallsu.

L-eżitu tal-COP29 huwa tfakkira ċara: l-kriżi klimatika titlob azzjoni kuraġġuża u urġenti, u ġustizzja għal dawk l-aktar affettwati. Mingħajr impenji trasformattivi, qegħdin sena wara l-oħra napprofondixxu d-distakki bejn it-Tramuntana globali u n-Nofsinhar - u nipperikolaw l-għan proprju tal-kooperazzjoni klimatika globali.

Hekk kif qed inħarsu lejn il-COP30, huwa ċar li l-ġlieda għall-ġustizzja klimatika għadha ’l bogħod milli tintemm.

Adélaïde Charlier hija attivista Ewropeja tal-ġustizzja klimatika ta’ 23 sena, magħrufa l-aktar bħala kofundatriċi ta’ Youth for Climate Belgium u issa bħala fundatriċi tal-organizzazzjoni Bridge (li tgħaqqad iż-żgħażagħ u l-politika dwar il-klima). Hija wkoll nominata għall-klassifika 30under30 ta’ Forbes.