Door Cláudia Pinto, Europees Jeugdforum 

Het Europees Jeugdforum, het grootste platform van jongerenorganisaties in Europa, dat zich de afgelopen 10 jaar sterk heeft gemaakt voor hoogwaardige stages, schaart zich achter de oproep van het EESC om onbetaalde stages te verbieden. Onze speciale gast, Cláudia Pinto van het Jeugdforum, analyseert voor ons het meest recente voorstel van de Commissie om de kwaliteit van stages in de EU te verbeteren. Ze somt alle tekortkomingen ervan op, maar noemt het ook een belangrijke stap in de goede richting.

Bij het zoeken van een baan zijn jongeren tegenwoordig vaak aangewezen op de ene onbetaalde stage na de andere. Wat wordt hen beloofd? Dat onbetaalde stages de deur openen naar de arbeidsmarkt: ze verschaffen jongeren toegang tot netwerken en bieden hun nieuwe kansen om ervaring op te doen. 

Maar het is duidelijk dat een onbetaalde stage geen financiële onafhankelijkheid biedt. Hoe koop je eten en betaal je de huur en al die rekeningen die zich opstapelen wanneer je gratis werkt? 

Onbetaalde stages zijn een vorm van uitbuiting van jongeren op de arbeidsmarkt. Zij versterken de sociale uitsluiting, omdat gratis werken alleen is weggelegd voor wie het zich kan veroorloven. Jongeren uit kansarme milieus hebben dus van meet af aan al geen schijn van kans. Daar komt nog bij dat deze stages de plaats innemen van startersbanen, waardoor de arbeidsmarkt er alleen maar onzekerder op wordt. 

Het Europees Jeugdforum heeft zich de afgelopen tien jaar sterk gemaakt voor hoogwaardige stages. De laatste twee jaar hebben we met de campagne "Can you afford to work for free?" actief aangedrongen op een richtlijn om onbetaalde stages op de arbeidsmarkt in alle EU-lidstaten te verbieden. 

In maart publiceerde de Europese Commissie eindelijk haar voorstel om de kwaliteit van stages in de Europese Unie te verbeteren, met inderdaad een voorstel voor een richtlijn! Dit is een belangrijke stap in de goede richting, die het resultaat is van de onvermoeibare campagnevoering door jongeren op het hele continent. Helaas staat de richtlijn desondanks niet duidelijk garant voor betaalde stages op de arbeidsmarkt. 

Voor het Europees Jeugdforum is het grootste probleem van de voorgestelde tekst dat daarin slechts één kant van het probleem wordt aangepakt. In plaats van te kijken naar alle stagiairs op de arbeidsmarkt gaat het alleen over schijnstages — echte banen die als stages worden verhuld zodat met de arbeidsomstandigheden kan worden geschipperd, met name wat de vergoeding betreft. Wat de Europese Commissie voorstelt, is een handhavingsrichtlijn. Daarmee legt zij grote druk op arbeidsinspecties, die toch al te weinig geld krijgen en overwerkt zijn. 

Het Europees Jeugdforum maakt zich dan ook grote zorgen over de praktische uitvoering van de richtlijn en over de vraag hoe de rechten van jongeren in de praktijk geëerbiedigd kunnen worden. In een notendop: het voorstel kent geen rechten toe aan stagiairs, maar omschrijft waarvoor stages niet mogen worden gebruikt. Het bevat het beginsel dat stagiairs niet gediscrimineerd mogen worden. Het Europees Jeugdforum vraagt zich echter bezorgd af hoe de lidstaten dit in nationale wetgeving zullen omzetten en vreest dat werkgevers mogelijk nog altijd jongeren zullen kunnen uitbuiten. 

Samen met een voorstel voor een richtlijn heeft de Europese Commissie ook een herziening van een aanbeveling van de Raad voorgesteld. Daarmee moet het kwaliteitskader voor stages zodanig geactualiseerd worden dat het voortaan op alle soorten stages van toepassing is en ook beginselen inzake beloning en sociale bescherming omvat. Het is geweldig dat deze beginselen in het voorstel zijn opgenomen, al is de aanbeveling van de Raad helaas niet bindend. 

Het Europees Jeugdforum zal blijven opkomen voor de rechten van jongeren en zich blijven inzetten voor eerlijke arbeidsomstandigheden. Wij roepen de Europese Raad en het Europees Parlement op om de tekst aan te scherpen en de mazen te dichten waardoor de uitbuiting van jongeren gewoon zou kunnen doorgaan. Lees voor een volledige analyse van dit voorstel ons artikel Two Steps Forward One Step Back.

Cláudia Pinto geeft op het Europees Jeugdforum leiding aan de belangenbehartiging van jongeren bij de overgang van onderwijs naar de arbeidsmarkt, waarbij ze zich vooral inzet voor beleid ter verbetering van de kwaliteit van stages in Europa. Ze bezit ruime ervaring op het gebied van Europees sociaal en werkgelegenheidsbeleid en heeft eerder gewerkt bij de Europese Confederatie van onafhankelijke vakbonden.