Afirmować i doceniać wolontariat z myślą o zrównoważonej przyszłości

EKES stwierdza, że aby propagować wolontariat, UE powinna ogłosić 2025 r. Europejskim Rokiem Wolontariuszy, nawiązać kontakt ze starszymi wolontariuszami i zebrać dane na temat wolontariatu, który ma cenną wartość dla przyszłości Europy.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) wezwał UE i państwa członkowskie do systematycznego i przemyślanego wspierania wolontariatu. Byłby to wyraz uznania dla jego przemożnego wpływu na rozwój społeczny Europy i dla jego kluczowej roli w realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ i wspieraniu włączenia społecznego.

W przyjętej na grudniowej sesji plenarnej opinii z inicjatywy własnej w sprawie wolontariatu EKES zaproponował, by UE ogłosiła rok 2025 Europejskim Rokiem Wolontariuszy, rozbudowała programy skierowane do wolontariuszy, objęła finansowaniem osoby starsze oraz opracowała ogólnounijną metodę gromadzenia danych dotyczących wolontariatu, którymi państwa i organizacje mogłyby się dzielić.

Sprawozdawca opinii Krzysztof Pater powiedział: Przyszłości Europy nie zbudują decydenci, politycy czy organizacje społeczeństwa obywatelskiego, lecz aktywni obywatele i wolontariusze, którzy poświęcają wolny czas dla dobra społeczeństwa.

Co roku angażuje się w wolontariat co piąta osoba w Europie. Niedawne badanie pokazało, że każdego roku 25% młodych Europejczyków uczestniczy w zorganizowanym wolontariacie. Każdego dnia wolontariusze w każdym wieku i z różnych kręgów społecznych poświęcają czas na działania na rzecz innych ludzi lub środowiska, umacniając społeczeństwo i zrównoważoną przyszłość.

Potrzebne jest systematyczne i pełne wsparcie na szczeblu unijnym i krajowym, ponieważ wpływ wolontariatu przewyższa wielokrotnie jego potencjalne koszty – stwierdził Krzysztof Pater.

Według dostępnych danych działalność wolontariuszy ma rzeczywistą wartość gospodarczą, która w wielu krajach wynosi ponad 2% PKB.

Od czasu ostatniego Europejskiego Roku Wolontariatu w 2011 r. wolontariat stopniowo znika z programu europejskiego. Pojawia się jedynie sporadycznie: UE stworzyła Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej i Europejski Korpus Solidarności i postawiła wolontariat na pierwszym miejscu w swym programie „Europa dla Obywateli”. 5 grudnia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Wolontariusza, który jest na całym świecie wyrazem podziwu dla tej pracy o istotnym znaczeniu społecznym.

Zdaniem EKES-u wkład wolontariuszy, a także dobrostan i poczucie więzi, które czerpią oni z wolontariatu, zasługują na szersze uznanie.

Zgodnie z propozycją EKES-u Europejski Rok Wolontariuszy w 2025 r. zwiększyłby świadomość na temat wolontariatu i płynących z niego korzyści w czasie, gdy społeczności po pandemii nadal będą potrzebowały wsparcia w przywróceniu więzi i odbudowie.

Obchody Roku byłyby przede wszystkim hołdem dla milionów europejskich wolontariuszy i zachęcałyby ich nowe zastępy do uczestnictwa. Dla krajów byłaby to również okazja do wymiany wiedzy fachowej, a dla UE – do stworzenia i rozbudowania programów dla wolontariuszy, a także do poinformowania o nich obywateli.

Zwykły apel o ogłoszenie 2025 Europejskim Rokiem Wolontariatu jest najlepszą metodą osiągnięcia postępów w państwach członkowskich i na szczeblu UE – podkreślił Krzysztof Pater. Byłby to odpowiedni wyraz uznania dla wysiłków i wpływu wszystkich wolontariuszy podczas kryzysu związanego z COVID-19, uwidaczniający ich znaczenie dla odbudowy i przyszłości Europy opartej na solidarności, szacunku, równości i wspólnych wartościach.

Rozszerzenie dostępu i harmonizacja danych

Inny kluczowy postulat zawarty w opinii EKES-u dotyczy zapewnienia szerszego dostępu do programów, zwiększenia solidarności między pokoleniami i społecznościami, a zwłaszcza umożliwienia osobom starszym zachowania aktywności obywatelskiej dzięki wolontariatowi.

EKES wnosi o rozszerzenie Europejskiego Korpusu Solidarności i innych programów finansowanych przez UE na osoby w wieku powyżej 30 lat lub do opracowania podobnego programu dla starszych wolontariuszy. Z zadowoleniem przyjął niedawny wniosek Rady Unii Europejskiej w sprawie utworzenia pod kierunkiem Komisji platformy cyfrowej dotyczącej wolontariatu po zakończeniu aktywności zawodowej, która wspierałaby zarówno potencjalnych wolontariuszy, jak i organizacje.

Należy usunąć inne przeszkody ekonomiczne i praktyczne w wolontariacie. EKES stwierdził, że ludzie powinni mieć na przykład możliwość zaangażowania się w wolontariat bez utraty świadczeń i że należy ujednolicić ubezpieczenia i kontrole bezpieczeństwa w celu wspierania pracy transgranicznej.

Kolejnym utrudnieniem jest to, że w państwach członkowskich przeprowadzono jedynie znikomą liczbę badań nad wolontariatem. Aby kreować politykę etycznego wolontariatu zgodnie z potrzebami i dyspozycyjnością zainteresowanych osób, decydenci muszą również dysponować porównywalnymi danymi na temat działalności wolontariackiej we wszystkich państwach członkowskich. Dane te mogą dotyczyć wpływu społecznego i gospodarczego, ilości poświęconego czasu czy też szczegółowych informacji o sposobach angażowania się różnych grup społecznych.

EKES zaproponował, by podstawą dla wszystkich organizacji do rozwinięcia wolontariatu w całej UE był podręcznik MOP-u dotyczący mierzalnej oceny pracy wolontariuszy.

Taki koordynowany przez Komisję Europejską pakiet środków zachęcałby państwa członkowskie do kompleksowego wspierania wolontariatu i gwarantowałby, że kwestia ta będzie stałym, a nie sporadycznym elementem polityki europejskiej.