Wnioski i zalecenia

Wolontariusze: niezbędne podmioty w społeczeństwach europejskich

• Pandemia COVID-19 wyzwoliła bezprecedensową energię społeczną, która przełożyła się na eksplozję nieformalnych i formalnych działań wolontariackich w społeczeństwach europejskich.
• Podobne ogromne nakłady energii poświęca się obecnie na pomoc uchodźcom ukraińskim, a fundamentalny wkład społeczny wolontariatu jest nie do przecenienia.
• Nawet w okresach bez kryzysu wolontariat odgrywa kluczową rolę poza świadczeniem usług i pojawiają się nowe rodzaje wolontariatu, np. wolontariat korporacyjny i wolontariat obywatelski.
• Wszystkie rodzaje wolontariatu odgrywają kluczową rolę w budowaniu kapitału społecznego, włączenia społecznego i spójności społecznej, zachęcając do współpracy międzypokoleniowej i łącząc osoby z różnych środowisk społeczno-ekonomicznych.
• Wolontariat jest również ważnym źródłem samorozwoju, poprawiającym kluczowe i możliwe do wykorzystania przez całe życie umiejętności oraz przyczyniającym się do zmniejszenia przepaści cyfrowej.
• Dzięki kreatywnym i innowacyjnym działaniom wolontariusze zapewniają pomoc uzupełniającą i dodatkową, z własnej woli, nieodpłatnie i w celu służenia wspólnemu dobru.
• W rzeczywistości wolontariat jest najbardziej oczywistym przykładem zaangażowania obywatelskiego i aktywnego obywatelstwa per se.

Jak wzmocnić wolontariat w całej UE?

• Pomimo trudności ze zrozumieniem, uznaniem i pomiarem wartości dodanej wolontariatu konieczne jest zwiększenie świadomości społecznej na temat jego kluczowego wkładu w społeczeństwa europejskie.
• Pierwszym krokiem w tym kierunku musi być dostępność i wymiana wiarygodnych modeli i danych mierzących wkład gospodarczy wolontariatu, który w wielu krajach stanowi obecnie ponad 2 % PKB.
• Aby w pełni uznać wartość wolontariatu dla społeczeństwa, mierzenie jego wkładu w PKB powinno stać się obowiązkowe.
• Polska i miasto Gdańsk, które jest Europejską Stolicą Wolontariatu 2022, stanowią pozytywne przykłady środowisk sprzyjających skutecznemu rozwojowi wolontariatu i mierzeniu jego wkładu gospodarczego.
• W tym kontekście dobre praktyki krajowe w zakresie gromadzenia danych powinny być udostępniane Eurostatowi w celu ujednolicenia metod w całej UE.
• Konieczne są jednak również dodatkowe dane na temat wkładu wolontariatu wykraczającego poza PKB, aby wykazać jego całościowy wkład w europejskie społeczeństwa. Chodzi tu na przykład o wpływ wolontariatu na poprawę dobrostanu, spójności społecznej, zdrowia, ochrony środowiska itp.
• Co istotne, aby sektor wolontariatu mógł prosperować i rozwijać się na szczeblu lokalnym i krajowym, konieczne będzie również wprowadzenie sprzyjających ram politycznych i/lub regulacyjnych i prawnych. Decyzje te powinny być podejmowane w zależności od kraju i w drodze bezpośrednich konsultacji z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.
• Ponadto konieczne jest prowadzenie regularnego i skutecznego dialogu, wzajemnego uczenia się i partnerstwa między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, władzami krajowymi i lokalnymi.
• Zasadnicze znaczenie mają również ustrukturyzowane i trwałe finansowanie w celu utrzymania niezależnych i wysokiej jakości usług, a także bezpieczne i dobre poziomy wsparcia i infrastruktury wolontariatu (np. ośrodki wolontariatu, szkolenia, wsparcie psychologiczne).
• Wreszcie, w ramach uznania pracy wykonywanej przez wolontariuszy, zwłaszcza młodych ludzi, należy uznać i poświadczyć zdobyte umiejętności, dodając je tym samym do rejestru kwalifikacji i umiejętności na szczeblu krajowym i europejskim.

Przywrócenie wolontariatu do europejskiej agendy politycznej

• W latach następujących po Europejskim Roku Wolontariatu 2011 temat wolontariatu wypadł z agendy politycznej UE. Niemniej jednak Konferencja w sprawie przyszłości Europy wyraźnie umieściła obywateli w sferze politycznej. W tym kontekście działania następcze po konferencji stanowią okazję do wykorzystania przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, w tym sektor wolontariatu.
• W szczególności obywatele jako wolontariusze powinni znaleźć się w centrum przyszłej agendy UE. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego muszą odgrywać kluczową rolę we współtworzeniu i wspólnym wdrażaniu polityki krajowej i europejskiej poprzez owocny zorganizowany dialog i partnerstwo.
• Konstruktywne uczestnictwo i położenie nacisku na ludzi, co określa charakter sektora wolontariatu, sprawią, że polityka UE stanie się bardziej akceptowalna dla ogółu społeczeństwa, a tym samym skuteczniejsza.
• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES), a w szczególności Grupa Organizacji Społeczeństwa Obywatelskiego, na przestrzeni lat dążyli do utrzymania wolontariatu w programie politycznym UE jako jednego z głównych instrumentów służących osiągnięciu wielowymiarowych celów zrównoważonego rozwoju ONZ.
• W tym kontekście UE powinna opracować i aktywnie wspierać bardziej kompleksowy ogólnoeuropejski program wolontariatu. W oparciu o Europejski Korpus Solidarności należy rozszerzyć zakres programu w celu objęcia nim wszystkich grup wiekowych i większej liczby sektorów polityki.
• UE powinna również stworzyć ogólnounijną stronę internetową dotyczącą wolontariatu zawierającą informacje na temat możliwości wolontariatu we wszystkich regionach i krajach UE.
• Ponadto wzywa się UE do ogłoszenia 2025 r. „Europejskim Rokiem Wolontariuszy”.