KESE info

F’Marzu 2020, bdejna nintebħu li l-pandemija tal-COVID-19 ma kinitx biss kriżi tas-saħħa; imma kienet se tinfluwenza ħafna aspetti ta’ ħajjitna. Għall-assoċjazzjonijiet u l-attivisti deher ċar ukoll li konna se nħabbtu wiċċna ma’ sfidi ġodda fil-ħidma tagħna tas-soltu. U kif żvolġew l-affarijiet, is-sitwazzjoni kienet agħar milli konna qed nistennew.

F’Mejju 2020, organizzajna “xarba virtwali”. Wara xahrejn ta’ lockdown u ħidma online, qtajniha li niltaqgħu u niddiskutu l-ħsibijiet tal-bidu tagħna dwar dan il-perjodu.

Qattajna ftit sigħat f’dibattitu mqanqal flimkien mal-kollegi mill-Forum Ċiviku Ewropew, network transnazzjonali li jlaqqa’ flimkien aktar minn 100 assoċjazzjoni u NGO minn 27 pajjiż fl-Ewropa, li jwettqu ħidma attiva dwar kwistjonijiet bħall-edukazzjoni ċivika, id-difiża tad-drittijiet tal-bniedem u l-konsulenza dwar id-demokrazija. Kulħadd kellu l-perspettiva nazzjonali tiegħu jew tagħha, imma l-konklużjonijiet kienu jixtiebhu.

Abbażi ta’ dawn id-diskussjonijiet, abbozzajna t-tagħlimiet li ġejjin…
L-ewwel tagħlima: Is-sigurtà tagħna tiddependi fuq is-sigurtà ta’ persuni oħrajn
Għandna bżonn saħħa u protezzjoni soċjali universali għal kulħadd fis-soċjetà tagħna u madwar id-dinja kollha.

It-tieni tagħlima: Ilkoll kemm aħna vulnerabbli u d-destini tagħna jinsabu f’nisġa waħda.
Is-solidarjetà, l-ugwaljanza, id-drittijiet u l-kura jridu jkunu l-bażi tar-relazzjonijiet internazzjonali u tar-realtà ta’ kuljum tan-nies.

It-tielet tagħlima: Il-ġid komuni jeżisti
L-istituzzjonijiet pubbliċi jridu jipprovdu, jipproteġu u jimplimentaw l-ġid komuni, u mhux l-interessi speċifiċi.

Ir-raba’ tagħlima: Id-demokrazija hija l-vaċċin li lkoll neħtieġu kontra l-virus
Is-sensibilizzazzjoni taċ-ċittadini, il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini, l-informazzjoni affidabbli, ir-riċerka pubblika u l-edukazzjoni u istituzzjonijiet trasparenti lkoll jiżguraw il-ġid komuni.

Il-ħames tagħlima: Is-sistema tas-suq globali falliet
Jeħtieġ nirrilokaw il-produzzjoni, nimplimentaw l-ekonomija ċirkolari u jkollna introjtu bażiku universali għal kulħadd.

Is-sitt tagħlima: Aħna l-kustodji tad-dinja u mhux is-sidien tagħha
In-natura qed tinqeda bil-lockdown biex tirkupra mill-ħsara li għamilna. Jeħtieġ li nirrestawraw l-ġustizzja ambjentali fid-dinja.

Is-seba’ tagħlima: Il-ħaddiema essenzjali huma tassew eroj. In-nisa jinsabu fuq il-front
Il-kontribut tan-nisa jeħtieġ jiġi rikonoxxut fil-ġerarkija soċjali, dawk li ma jidhrux irid ikollhom il-kapaċità li jaċċessaw drittijiethom bis-sħiħ.

It-tmien tagħlima: Il-ħin jeħtieġ jgħaddi aktar bil-mod
Il-lockdown ġiegħelna nagħtu l-importanza mistħoqqa għar-relazzjonijiet soċjali, il-paċenzja u l-ħniena: jeħtieġ li dan jissokta fit-tul.

Id-disa’ tagħlima: Għandna bżonn sigurtà umana, soċjali u ekoloġika
Jeħtieġ li nimpenjaw ruħna favur irkupru ġust u tranżizzjoni ġusta f’pajjiżna, fl-Ewropa u madwar id-dinja kollha.

L-għaxar tagħlima: Il-ġejjieni jrid ikun differenti mill-passat
Hemm bżonn nieħdu dawn it-tagħlimiet u naġixxu flimkien.

Hemm opportunità li nitgħallmu aktar wara l-kriżi? Kapaċi li nsarrfu l-kriżi f’opportunità ġdida?
Ninsab konvinta li l-ġejjieni jrid ikun differenti mill-passat.

Kollox huwa ġdid, din hija l-ewwel pandemija li għext personalment. Fit-tiftixa fuq l-internet sibt lista bl-agħar għaxar pandemiji fl-istorja u tgħallimt li l-aħħar waħda li laqtet l-Ewropa qabel il-COVID-19 kienet l-influwenza Spanjola fl-1920. U jien għandi ż-żmien - imma mhux daqshekk xiħ.

Is-sieħba tiegħi tista’ taqbadha l-marda faċilment minħabba li għandha reżistenza baxxa għall-mard, u jekk taqbadha xi ħaġa tkun vulnerabbli immens għal mard tal-pulmun respiratorju u kroniku. Għalhekk insibuha diffiċli ħafna li jkollna kuntatti ma’ oħrajn. Dan iġib esperjenzi ġodda għalina t-tnejn. Kważi għażlet minn rajha li toqgħod f’iżolament biex tevita li tiġi nfettata. U jkolli nagħmel l-affarijiet li kienet tagħmel qabel hi, bħax-xiri ta’ prodotti tal-merċa. Qabel il-kriżi, tajt sehmi nimbotta l-karru tax-xiri metru ’l bogħod warajha waqt li kienet timlih bil-merċa. Imma issa mhux l-istess.

Kien ħafif nimbotta; sempliċiment insegwi u nhewden kif nista’ noħloq dinja aħjar hija u timla l-karru. Mindu rrid nimla l-karru jien stess, ninsab ipparalizzat bl-istress tal-għażla fuq kull xkaffa. Il-lista tax-xiri ssemmi l-kafè, u fuq l-ixkaffa hemm għexieren ta’ ditti differenti li kollha jidhru l-istess. U liema toilet paper għandna bżonn - b’saff 1, 2, 3 jew 4 saffi? Marti taf liema prodotti trid u fejn qegħdin, nidħlu u noħorġu f’temp ta’ minuti. Għalija l-ħwienet huma labirinti: fit-taqsima tal-birra biss ma jkollix l-iskumdità tal-għażla, il-bqija kollox jeħodli s-sigħat - mitluf f’dilemmi li jitilfuk minn sensik.

Inħsadt bir-rispons tan-Netherlandiżi fil-bidu fir-rigward tal-pandemija. Ir-reazzjoni tagħhom kienet unanima u ta’ solidarjetà. Sfortunatament grupp żgħir ta’ individwi żammew l-attenzjoni umana tagħhom għal perjodu ta’ żmien pjuttost qasir, grupp deplorabbli li tilef is-sens ta’ solidarjetà fi żmien ftit ġimgħat. In-nies waqfu jirrispettaw ir-regoli, waħħlu fil-gvern talli dgħajjef id-drittijiet fundamentali tagħhom u llimita l-erba’ libertajiet tagħhom. Allura, biex jeżerċitaw id-dritt inaljenabbli tagħhom li jixxalaw, fetħu kawżi legali kontra l-istat - mitlufin f’dagħdija ta’ ġenn.

B’xorti tajba ngħixu fl-Ewropa, fejn id-demokrazija u l-istat tad-dritt huma relattivament iggarantiti sew (f’ħafna mill-Istati Membri) u l-kura tas-saħħa hija tajba meta mqabbla ma’ partijiet oħrajn tad-dinja. Ħarsa lejn kif qed jintlaqtu l-ġenerazzjonijiet differenti huwa ċar li minħabba l-età tagħhom huma ż-żgħażagħ li qed isofru l-iktar minħabba l-virus. Ta’ dsatax tkun mistenni li tinnamra, tiskopri s-sesswalità tiegħek u biex tiskopri dik il-ħaġa li tissejjaħ imħabba. Waqt il-pandemiji kull tgħanniqa innoċenti hija tabù. Minħabba dan iż-żgħażagħ iħossu nuqqas ta’ sigurtà - b’xewqat li ma jissodisfawx.

Il-mistoqsija prinċipali hija x’se nagħmlu bl-ekonomija. Bidu mill-ġdid ibbażat fuq il-prinċipju ta’ “żamma tal-istatus quo” ladarba l-pandemija tkun taħt kontroll? Jew naħtfu l-opportunità, nitbiegħdu minn sistema maħkuma minn monopolisti kannibali u nadottaw mudell inklużiv li jinkludi inizjattivi sostenibbli u fuq skala żgħira f’koeżistenza paċifika ma’ kumpaniji kbar responsabbli? L-għażla bejn status quo jew inkella nibdlu l-imġiba tagħna tan-ngħaġ ta’ Bendu se tiddetermina l-ġejjieni tagħna u tagħżel bejn is-sopravivenza jew l-estinzjoni tagħna - mitlufin fl-abbissi tal-qerda tagħna stess.

Nixtiqilkom ilkoll żmien sabiħ, b’meditazzjoni, riflessjoni u - lil dawk ikkonċernati - indiema.

Sibna ma’ wiċċna sitwazzjoni li qatt ma konna għexna. Il-virus wasal f’daqqa waħda u kien qed jinfirex malajr ħafna, u dan wassal biex il-pajjiż kollu jitqiegħed taħt kwarantina sħiħa. Peress li din kienet l-ewwel darba li kellna sitwazzjoni bħal din, ma kellna l-ebda esperjenza ta’ kif nindirizzawha bl-aktar mod effiċjenti. X”se jiġri issa, bdejna nistaqsu lilna nfusna. Fil-bidu konna mbeżżgħin u ma nafux x’se nagħmlu. Fin-negozju, il-pjani kollha għas-sena attwali (2020) twarrbu prattikament f’ħakka t’għajn, u minħabba l-inċertezza tas-sitwazzjoni, il-pjani futuri kollha huma wkoll maħkumin minn livell għoli ta’ inċertezza.

Konna qed nistaqsu lkoll l-istess mistoqsija: xi jmiss? Kif se naġixxu f’din is-sitwazzjoni: il-kwarantina, iżolament sħiħ u mingħajr idea meta se jgħaddi kollox? L-akbar biżgħat u tħassib huma dejjem ikkawżati min-nuqqas ta’ kapaċità li wieħed ibassar x’se jiġri wara. Fil-bidu n-negozji wkoll irreaġixxew bl-istess mod. Kollha kemm huma xtaquna ngħidulhom kemm se ddum għaddejja aktar is-sitwazzjoni, x’se jkun ir-rispons tal-gvern u x’tip ta’ għajnuna setgħu jistennew. Diġà minn stadju bikri ħafna, beda joħroġ ċar li mhux ilkoll kemm aħna konna fl-istess pożizzjoni: il-kriżi ħarbtet ċerti setturi ekonomiċi, bħat-turiżmu u l-loġistika, filwaqt li ġabet magħha opportunitajiet u sfidi ġodda għal setturi oħrajn bħall-IT u l-industrija tal-ikel.

Konna xxurtjati li l-gvern, minkejja li kien għadu kif ġie kostitwit, irreaġixxa malajr u sew, u b’hekk fassalna flimkien programmi ta’ azzjoni, appoġġ u inċentivi, eċċ. Għal dan il-għan, żammejna kuntatt dirett u kontinwu ma’ għadd kbir tal-membri tagħna minn setturi differenti, sabiex inkunu infurmati tajjeb kemm jista’ jkun dwar il-qagħda fis-setturi differenti, niġbru l-akbar numru ta’ ideat dwar liema tip ta’ għajnuna tkun l-iktar effiċjenti, u nipprovdu informazzjoni lir-rappreżentanti tal-gvern.

Huma l-komunikazzjoni wiċċ imb wiċċ u l-kuntatti li l-aktar inħoss in-nuqqas tagħhom. Il-fatt huwa li matul dan il-perjodu, il-komunikazzjoni bdiet issir kemm jista’ jkun online, filwaqt li l-komunikazzjoni wiċċ imb wiċċ kważi għebet għal kollox. Il-qabża enormi tad-diġitalizzazzjoni fil-komunikazzjoni elettronika fi ħdan in-negozji u bejn l-Istat u n-negozji kif ukoll mal-pubbliku u mal-utenti, tista’ titqies bħala waħda mill-akbar benefiċċji tal-COVID-19.

Ir-riżultati wrew li l-aktar importanti huma organizzazzjoni tajba u dixxiplina min-naħa taċ-ċittadini kollha meta jaċċettaw u jirrispettaw l-istruzzjonijiet u l-miżuri, għax hekk biss jistgħu jinstabu soluzzjonijiet tajbin.

Il-fatt hu li l-COVID-19 se ġġib ħafna bidliet f’diversi oqsma. Madankollu, lanqas biss nafu kemm se ttul aktar l-epidemija tal-COVID-19; u lanqas jekk, wara li tkun għaddiet, hux se nibdew ngħoddu l-ġranet bejn l-ewwel mewġa tal-COVID-19 u l-mewġa li jmiss, peress li mhux se nkunu nistgħu neħilsu mill-virus darba għal dejjem. Il-kriżi feġġet fl-oqsma kollha, mill-edukazzjoni u s-saħħa sas-setturi finanzjarji u ekonomiċi, fost oħrajn. Ma nafux kif se tkun is-sitwazzjoni ladarba tgħaddi l-kriżi jew kemm se tkun intlaqtet ħażin l-ekonomija.

Se jkun hemm diversi bidliet li għad ma nafux bihom; għalhekk ikun żbaljat li nistaqsu liema impjiegi se jintilfu. Irridu nagħmlu kull sforz biex niżguraw li meta l-kriżi tispiċċa, in-negozji tagħna u b’hekk l-impjiegi tagħna jkunu kemm jista’ jkun kompetittivi. Se jirnexxielna nagħmlu dan mhux biss bl-għajnuna mill-Istat imma anke permezz ta’ edukazzjoni kontinwa fil-livelli kollha.

Il-fatt hu li dak il-perjodu ta’ iżolament uriena biċ-ċar li l-komunikazzjoni diġitali waħidha ma tistax tieħu post il-kuntatt wiċċ imb wiċċ, sew fl-iskejjel, kif ukoll fin-negozju jew f’attivitajiet oħrajn. Għalhekk, l-għan tagħna huwa naturalment li terġa’ tiġi stabbilita komunikazzjoni wiċċ imb wiċċ, kemm fi ħdan l-assoċjazzjoni tagħna kif ukoll ma’ dawk kollha li bħalissa qegħdin nikkomunikaw magħhom biss permezz tal-għodod online.

Hekk kif Frar ġie fi tmiemu u dħalna f’Marzu, filwaqt li kienu qed isiru studji u dibattiti, ħadna sehem fiċ-ċelebrazzjonijiet ferrieħa ta’ Martenitsa tal-ħbieb Bulgari tagħna, proprju kif nagħmlu ta’ kull sena għal dil-ħabta. Ilbisna brazzuletti rqaq magħmula minn spag aħmar u abjad immaljat u ngħataw pupi taċ-ċarruta bħala simbolu ta’ xorti tajba. L-ottimiżmu tar-rebbiegħa li ġejja kien tanġibbli. Awgurajna suċċess lil xulxin għall-aħħar parti tal-mandat ta’ ħames snin fil-KESE.

Istintivament, bqajna ’l bogħod mit-theddida għall-ħajja ordnata tagħna fil-qalba tal-UE rrappreżentata mill-virus li kien qed jinfirex fl-Asja. Huwa minnu li diġà kienu qed jaslulna sinjali u twissijiet serji min-Nofsinhar tal-Ewropa, iżda kellna nipproteġu l-proċeduri tal-istituzzjonijiet Ewropej mill-pandemija. U barra minn hekk, kif iċċajtaw il-kollegi tagħna ta’ lil hinn mid-Danubju, qatra mediċina mill-ispiżerija tad-dar – i.e. Martenitsa rakia – żgur ma setgħetx tagħmel ħsara. Tabilħaqq, it-talbiet għad-diżinfettant fil-kmamar tal-laqgħat ġew injorati, iżda ġejna assigurati li r-riskju kien qed jiġi segwit bir-reqqa, u għalhekk il-biżgħat tagħna dwar il-virus ittaffew.

Sa nhar l-Erbgħa 11 ta’ Marzu kont għadni qed niddiskuti r-rakkomnadazzjonijiet dwar il-Pjan ta' Investiment għal Ewropa Sostenibbli fil-grupp ta’ studju ECO/505. Fis-sezzjonijiet, fassalna pjani ta’ azzjoni u bbukkjajna l-vjaġġi li jmiss tagħna, u mbagħad f’daqqa waħda, ġimgħa wara, il-ħajja waqfet ħesrem. Lockdown! Metaforikament nista’ nikkumpara din is-sitwazzjoni ma’ ferrovija li tieqaf ħesrem, bl-isparks itiru minn taħt ir-roti.

Ħadd ma stenna l-miżuri ta’ konteniment li kienu qed isiru aktar stretti ġurnata wara oħra. Laqtu s-sisien ta’ ħajjitna. Kien tsunami psikoloġiku, partikolari, dieqa li taħkem ir-ruħ, kif kieku kien jgħid il-poeta Ildefons Gałczyński. Konna sorpriżi bil-ħtieġa li wieħed jibqa’ d-dar u l-biża’ ta’ kuljum. Staqsejna dwar kif wieħed jista’ jikseb għajnuna u prodotti essenzjali, kellna bżonn naħsbu mill-ġdid dwar id-drawwiet tagħna.

Qatt ma għaddieli minn moħħi li kelli nistenna sa Ġunju biex nirritorna Brussell, u nivvjaġġa bil-karozza tul awtostradi vojta għaliex it-titjiriet kienu għadhom ma bdewx jaħdmu. Niftakarni nistampa l-“permess” biex nivvjaġġa li rċevejt b’email mis-Segretarju Ġenerali - il-laissez-passer COVID-19, li nħareġ fid-29 ta’ Mejju 2020 f’erba’ lingwi u mżejjen b’timbru tond imponenti. Dan kellu jiggarantixxi li ma ninżamx fi kwarantina.

Biex inkun ċert, ikkonfermajt dan kollu billi ċempilt lill-uffiċċji tal-Awtorità tas-Saħħa Ġermaniża (Gesundheitsamt) tar-reġjuni li kelli nivvjaġġa minnhom. Fit-8 ta’ Ġunju, fi Brussell ħadt sehem fl-ewwel laqgħa ibrida tal-grupp ta’ studju ECO/510 u mbagħad fis-sessjoni plenarja tal-10 u l-11 ta’ Ġunju.

Il-midja pubblika u soċjali kienet mifqugħa b’kummenti u suspetti dwar il-ħallieqa reali mistħajla tal-virus. Ħasra li, għall-inqas għalissa, dawn ma wasslux għal kapulavur kontemporanju fil-vina ta’ Decameron ta’ Giovanni Boccaccio tas-Seklu 14 jew Il-Pesta, ir-rumanz ta’ Albert Camus tal-1947, li verament juru n-nuqqasijiet tan-natura umana u l-ġlieda tal-umanità kontra l-mard.

Fid-dawl tal-esperjenza tal-lockdown madwar id-dinja u t-twissijiet ta’ attakk ieħor tas-SARS-CoV-2, did-darba flimkien mal-influwenza staġjonali li biha kull sena jmutu ħafna nies f’ħafna pajjiżi – saħansitra aktar mill-COVID-19 attwalment, irriflettejt dwar it-tifsira ta’ “servizzi ta’ interess ġenerali”, li ġew traskurati għal bosta deċennji.

Il-pandemija tal-COVID-19 fl-aħħar ħarġet fid-dieher il-funzjoni importanti immens u ta’ stabilizzazzjoni tal-provvedituri lokali, reġjonali u Ewropej ta’ dawn is-servizzi. Il-qasam soċjali fl-aħħar beda jemmen li għandhom rwol essenzjali, li huwa s-sinsla tal-mudell soċjali Ewropew u potenzjalment ta’ rkupru pożittiv tal-ekonomija fil-qafas tal-istrumenti Next Generation EU u l-Patt Ekoloġiku Ewropew.

Is-servizzi tal-enerġija u l-ilma, it-trattament tal-iskart u t-trasport pubbliku fi żminijiet ta’ kriżi ekonomika żguraw il-kontinwità tal-kurrenti tal-ħajja fil-komunitajiet tagħna u provdew sigurtà. Wara kollox, mingħajr investimenti preċedenti f’dawn is-setturi, ma kienx ikun possibbli li nwettqu azzjonijiet li nagħmlu ta’ kuljum, bħal li ninħaslu filgħodu f’darna, li nagħmlu belgħa kafè, jew li nidħlu għax-xogħol jew naslu l-isptar fil-ħin. Dan japplika wkoll għal kwistjonijiet ta’ kura tas-saħħa, kura għal persuni b’diżabbiltà u persuni anzjani. Dawn ma jistgħux jiffunzjonaw mingħajr proċeduri għall-ġestjoni tal-kriżijiet, jew jekk ma jkunx hemm fehim politiku dwar is-servizzi ta’ interess ġenerali u appoġġ pubbliku għalihom.

Bl-istess mod, irridu nħarsu lejn il-qasam importanti immens tal-edukazzjoni, ir-riċerka u l-kunċett ġenerali tal-kultura, u huwa biss wara li nagħmlu dan li nkunu nistgħu nilmentaw dwar dak li esperjenzajna matul il-kriżi.

11 ta’ Marzu, lura d-dar, Ruma. Klima tqila u ta’dwejjaq; fit-Tramuntana tal-Italja l-mejtin diġà qegħdin jingħaddu. It-tifla tiegħi Ilaria reġgħet lura minn Milan, fejn tistudja, u Miriam, il-kbira, tgħix u taħdem f’Barċellona, u hija mħassba ħafna dwar dan.

Filgħaxija, il-Prim Ministru Conte jiddikjara l-kwarantina għat-territorju nazzjonali kollu. Fiż-żoni "ħomor" tat-Tramuntana, l-imblokk huwa diġà attiv u jipprevedi l-iżolament taċ-ċittadini ta 'dawk iż-żoni.

L-iskejjel jingħalqu, il-kampjonat tal-futbol u l-attivitajiet rikreattivi u sportivi jiġu sospiżi, u ż-żjarat lill-morda fil-faċilitajiet tas-saħħa huma pprojbiti. Ma nistgħux nivvjaġġaw bit-trasport pubbliku jew privat, u attivitajiet ta’ produzzjoni bla bżonn jiġu interrotti.

L-Italja tinħakem minn atmosfera ta’ irrealtà. Diżorjentament, biża': il-virus jidher li qed jespandi bla kontroll u huwa impossibbli li jitwaqqaf.

Żewġ immaġini jissimbolizzaw ir-realtà ħarxa: il-kolonna twila ta’ vetturi militari f'Bergamo li qed jittrasportaw l-iġsma barra mir-reġjun, minħabba li m'hemmx aktar spazju fiċ-ċimiterji, u l-immaġni b'saħħitha u li ma titħassarx tal-Papa Franġisku titolbu fil-Pjazza vojta ta' San Pietru, fit-28 ta 'Marzu, f’xandira dinjija fuq it-TV.

It-trade union Taljana tieħu azzjoni immedjatament mal-gvern għas-sikurezza tal-attivitajiet ta' produzzjoni essenzjali, biex dawn jinżammu miftuħin biex jiggarantixxu liċ-ċittadini l-provvisti meħtieġa fis-supermarkets jew mediċini fl-ispiżeriji. L-unjoni qatt ma waqqfet l-attività b'appoġġ għal dawk li qed jitilfu l-impjieg tagħhom, jew biex tfittex ftehim ma’ intraprendituri biex tibda xogħol mill-bogħod, jew biex tiggarantixxi appoġġ għad-dħul, li m'għadux assigurat.

Is-sitwazzjoni fl-isptarijiet hija barra mill-kontroll: ma fadalx sodod vojta, il-kura intensiva waslet fil-limitu tagħha, kif ukoll il-ħaddiema tas-saħħa: l-infermiera, it-tobba, l-attendenti, li huma mġiegħla jibqgħu 'l bogħod mid-dar fil-kwarantina, jaħdmu bla heda, bil-piż psikoloġiku enormi li jassistu lin-nies li qed imutu mingħajr il-wens tal-maħbubin tagħhom.

F'dak l-istadju lkoll għedna lilna nfusna li "qatt ma aħna se ninsew dak li ġara". Illum qed nippruvaw nimxu 'l quddiem, iżda l-virus mhux megħlub: tifqigħat żgħar jew kbar qed jinbtu fid-diversi pajjiżi tal-Unjoni, u kull wieħed qed jirreaġixxi bil-mod tiegħu, bil-miżuri tiegħu stess. Huwa proprju issa li l-Unjoni Ewropea, bis-saħħa tal-isforz ekonomiku enormi li stabbiliet għall-pajjiżi kollha, għandha taġixxi b’mod kumpatt billi tikkoordina l-isforzi tal-Istati individwali, peress li dan għadu diffiċli. Iżda din il-gwerra ma tistax tintrebaħ waħedha.

Il-vuċi tat-trade union fl-aħħar xhur kienet aktar b'saħħitha minn qatt qabel. It-trade union mhijiex kunċett astratt: huma ħaddiema rġiel u nisa li jindikaw lill-pajjiż it-talbiet it-tajba għall-ugwaljanza soċjali, id-dinjità u r-rispett. Dawk li esperjenzaw ir-realtà tal-isptarijiet, id-djar tal-anzjani, il-kummerċ, it-tindif, it-trasport, in-negozji fejn id-drittijiet bażiċi dwar is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol qed jiġu miksura, jistgħu juruna kif nistgħu nibdlu mudell ekonomiku u soċjali li qed jikxef il-limiti tiegħu u jhedded il-futur ta ’dawk li jiġu warajna.

Proprju hekk nixtieq għall-bniet tiegħi, għal Ilaria li tistudja Milan, u għal Miriam li taħdem Barċellona: dinja mfassla apposta għalihom, sostenibbli f'livell ekonomiku, ambjentali u soċjali.

L-impatt tal-pandemija wassal biex il-fruntieri fl-Ewropa reġgħu ġew viżibbli, kultant anke fl-istess pajjiż. Wieħed jista’ jaħseb li, b’riżultat ta’ dan, l-ambitu għal kooperazzjoni transnazzjonali fost ir-reġjuni u l-bliet naqas. Iżda fil-fatt, ġara pjuttost il-kuntrarju.

Kif kienet l-esperjenza tiegħek waqt il-lockdown fil-Bulgarija? Għal persuna bħali li tħobb ħajja dinamika u mimlija enerġija fl-arja aperta, kienet diffiċli. Kien hemm ħafna restrizzjonijiet. Kellna nibqgħu d-dar u stajna noħorġu biss waqt il-ħinijiet tal-ftuħ tal-ħwienet essenzjali biex nixtru l-ikel, il-mediċini jew prodotti tad-dar. Distakkar soċjali ta’ >1.5 m kien obbligatorju fil-ħwienet u inti u tistenna biex tidħol. Kienet ikkumplikata ħafna: kull meta kont titlaq mill-belt ta’ Sofia, kellek timla formola li tiddikjara r-raġuni u l-post fejn kont sejjer. Kellek turiha lill-pulizija kull meta jitolbuhielek.

L-aħbar pożittiva hija li l-popolazzjoni saret ħafna iżjed awtosuffiċjenti u r-residenti saru japprezzaw ħafna iktar l-ikel lokali, il-fornituri lokali u ktajjen tal-provvista tal-ikel qosra. Żdiedet id-domanda għall-ikel mill-irziezet u l-ikel li jinxtara direttament mill-produtturi. Inizjattivi fil-livell lokali qed jippromovu l-ġardinaġġ u l-produzzjoni fuq skala żgħira tal-ħxejjex u l-ħwawar.

Is-swieq fil-miftuħ baqgħu miftuħin għall-pubbliku. Dawn jirrappreżentaw post tradizzjonali għall-bejgħ tal-ikel, żrieragħ, nebbieta veġetali, frott u ħxejjex u fjuri. Li dawn inżammu miftuħin – b’miżuri ta’ sikurezza stretti li kellhom jiġu rispettati – ikkontribwixxa għall-preservazzjoni ta’ sens ta’ normalità u rutina familjari.

Fiż-żoni muntanjużi gruppi ta’ azzjoni lokali wkoll kienu attivi. Sabiex il-produtturi lokali ta’ ikel imkabbar lokalment jiġu appoġġjati aktar matul il-pandemija, bdew jiġbru u jaqsmu kuntatti utli fuq is-siti tal-internet tagħhom.

Fil-fatt, f’konformità mad-diversi restrizzjonijiet tal-ivvjaġġar u ta’ kuntatt, fl-organizzazzjoni tiegħi kellna nħassru ħafna mil-laqgħat u l-avvenimenti fiżiċi li ssoltu jiffaċilitaw l-istabbiliment ta’ inizjattivi kooperattivi u t-tixrid tar-riżultati. Madankollu, dawn ir-restrizzjonijiet ma waqfux l-attivitajiet tagħna – xejn affattu. Qed inkomplu naħdmu flimkien b’mod effiċjenti biex ir-reġjuni muntanjużi jsiru aktar b’saħħithom u saħansitra aktar reżiljenti. F’xi każijiet, adattajna l-pjani ta’ ħidma tagħna u issa qed niżviluppaw soluzzjonijiet komuni sabiex ngħinu lir-reġjuni u l-bliet vulnerabbli tal-UE jkampaw aħjar fl-emerġenza attwali.

Bdejna “Giving a hand”, pjattaforma sabiex inrawmu s-solidarjetà fiż-żoni rurali. Din tippromovi s-solidarjetà bejn in-nies, u tgħaqqad persuni li jeħtieġu assistenza ma’ voluntiera li huma lesti li “jagħtu id” litteralment. L-attivitajiet attwali tagħha huma ffokati fuq l-għajnuna mogħtija lil persuni vulnerabbli, diżabbli u anzjani, permezz ta’ xiri jew kura fid-dar (mhux kura personali) u permezz tal-arranġament ta’ servizz ta’ babysitting għall-ġenituri li jkollhom jaħdmu u ma jistgħux isibu soluzzjoni oħra għat-tfal tagħhom.

Ħafna inizjattivi oħrajn marru tajjeb fiż-żoni rurali u muntanjużi, u dan huwa evidenza tar-reżiljenza u s-sens qawwi ta’ assistenza reċiproka li huma b’saħħithom fil-komunitajiet tagħna. Li tgħallimt matul dan iż-żmien huwa li ma nipposponix il-proġetti ta’ ħajti! Li tkun attiv isalvak fi żminijiet diffiċli.

Hekk kif tħabbar il-konfinament, it-toroq tbattlu. Dak li huwa impressjonanti huwa s-silenzju. Spiċċa l-ġiri lejn ix-xogħol, l-ivvjaġġar barra l-pajjiż għal laqgħa ta’ sagħtejn, il-ħornijiet tat-traffiku fil-belt, il-karozza tal-linja li ma tasal qatt. Bħal ħafna oħrajn ikkonformajna ma’ dan il-konfinament sfurzat, u għamilna l-almu tagħna biex ngħixu b’dan il-mod ġdid ta’ ħajja. Filwaqt li jien faċilment stajt naħdem mid-dar, żewġi ma setax jagħmel dan, għax xogħolu u l-infrastrutturi la kienu u lanqas huma lesti għal dan. Dan in-nuqqas ta’ adattament madakollu kissritlu l-iljieli bil-ħsibijiet minħabba l-ammont ta’ assentiżmu tal-impjegati tiegħu. Il-biżgħa nfirxet malajr daqs kemm infirex il-virus stess.

Issa li għaddiet l-ewwel mewġa, nistaqsi lili nnifsi: f’liema stat fiżiku, soċjali u ekonomiku se noħorġu minn din il-kriżi? Filwaqt li l-pandemija wasslet biex jiġi prijoritizzat l-essenzjali u jkun hemm sensibilizzazzjoni ekoloġika, din kienet ix-xhieda wkoll ta’ mġiba individwali fil-livell nazzjonali u globali. Ħadd fil-Lussemburgu ma emmen li l-fruntieri kienu se jerġgħu jingħalqu. Ix-xogħol transkonfinali huwa essenzjali fil-Gran Dukat u r-restrizzjoni fil-moviment liberu tal-persuni ġiegħlna nibżgħu li kien se jkun hemm nuqqas ta’ ħaddiema fil-kura tas-saħħa, fost affarijiet oħra.

Din il-kriżi hija wkoll opportunità biex inħarsu lejn il-vulnerabbiltà tagħna. Qegħdin niskopru li niddependu mhux biss mill-ħaddiema fil-kura tas-saħħa, iżda wkoll mill-imġiba ta’ ħaddieħor.

L-irkupru ekonomiku se jinkiseb flimkien. Għandna nevitaw in-nazzjonaliżmu u l-kollass tal-ekonomiji, filwaqt li xi pajjiżi jiddiskutu n-nazzjonalizzazzjoni tal-katini tal-valur, f’isem ir-reżiljenza. Fil-livell Ewropew għandha titqies aktar awtonomija fir-rigward tal-globalizzazzjoni. B’din il-kriżi nistgħu ngħidu li għandna l-opportunità nosserva mument ta’ waqfien, li għandu jgħinna nirriflettu fuqna stess.

Bħala spiżjara, waqt il-pandemija tal-coronavirus, segwejt mill-qrib it-tema tal-mediċina tal-ġeneru. B’mod partikolari, id-differenzi bejn il-ġeneri fir-rigward tal-COVID-19 fil-qasam tas-saħħa mentali huma impressjonanti.

Jidher li l-irġiel, b’mod partikolari dawk żgħażagħ, jeħtieġu kura intensiva aktar ta’ spiss u għandhom probabbiltà ogħla li jmutu.

Mil-lockdown ’il hawn, in-nisa żgħażagħ qed jimirdu aktar ta’ spiss minħabba r-rwol ġdid tagħhom: impjieg prekarju, aktar xogħol part-time, żieda fil-kuntatt man-nies, anqas telexogħol, xogħol ta’ kura.

Jeħtieġ li nikkunsidraw mill-ġdid ir-rwol tan-nisa u tal-anzjani fil-familji, għax anke l-anzjani qed ikunu ddiskriminati. Se nkompli niddiskuti din il-kwistjoni regolarment.

Matul dan il-perjodu, poġġejt fuq il-bank barra l-ispiżerija tagħna u ddiskutejt dan mal-membri tal-familja, u kollha kienu sodisfatti dwar dawn id-djalogi.

Mort ukoll fit-triq quddiem id-dar tal-anjani u sellimtilhom waqt li kienu f’kamrithom, u anke kantajna lkoll flimkien.

Hemm bżonn li tingħeleb is-solitudni u li l-qraba jingħataw appoġġ. Dawk li jfasslu l-politika jridu jqisu dan meta jippromovu l-impjiegi f’dan il-qasam, iżda sakemm jinkiseb dan, kollha kemm aħna rridu nagħtu l-appoġġ tagħna.

Intervistajt ukoll lil xi ġenituri dwar l-edukazzjoni u organizzajt vidjokonferenzi mal-għalliema dwar il-litteriżmu medjatiku.

L-ewwel, il-biża’ u l-istagħġib

Biża’, dik reali. Dik li waqqfet kollox, dik li meta jitħabbar l-ammont ta’ mwiet kull filgħaxija, iġġiegħlek tibża’ għall-qraba tiegħek, għaż-żgħażagħ, għall-anzjani, għall-vulnerabbli. Biża’ li tfakkarna li d-dlam qed jitlajja’, qed jistenna.

L-istagħġib ġie minħabba li s-servizzi ċentrali tas-saħħa ta’ Franza, mill-korp mediku saċ-ċittadini, ma kienux ippreparati; kollha kienu nieqsa mill-mezzi bażiċi biex jipproteġu lilhom innifishom, biex jieħu ħsieb tagħhom stess. Stagħġib ukoll minħabba l-kapaċità tas-soċjetà ta’ pajjiż bħall-Franza, inklużi t-territorji Franċiżi extra-Ewropej, li f’mument wieħed, twaqqaf kull ħoss ta’ attività, tabbanduna l-bliet u l-iskejjel, wara xitwa b’xenqa soċjali leġittima fit-toroq.

Id-dinja, globalizzata dejjem aktar minħabba l-pandemija, tkissret mill-konfinament f’ammont limitat ta’ individwi li jgħixu fejn xulxin, iżda separatament. Il-pandemija kabbret d-disparitajiet kollha.

Ir-ritorn tal-Istat

Il-kompitu tas-servizzi pubbliċi, partikolarment tas-saħħa, huwa li l-ħajja toħroġ rebbieħa; bil-mod il-mod ingħataw il-loġistika meħtieġa, b’xi miżuri li kienu biss għall-għajn, bħat-trasferimenti ta’ xi pazjenti bil-ferrovija jew l-elikotteri, filwaqt li l-kliniċi privati, li kienu lesti jgħinu, ma ntużawx.

L-Istat għen lill-intrapriżi ta’ servizzi essenzjali fil-belt, biex ikun żgurat li l-ħajja tibqa’ għaddejja, permezz tal-provvisti, l-indafa, eċċ.

Iżda l-impjegati tagħhom kienu f’sitwazzjonijiet differenti ħafna fir-rigward tal-protezzjoni mill-virus, u ma rċevewx kumpens b’mod sistematiku.

Imbagħad, ir-reżiljenza

Din waslet permezz tar-rabta, bejn l-għalliema u l-istudenti tagħhom, permezz tan-networks, it-telefown, ir-radju, it-televiżjoni, il-midja, b’messaġġi essenzjali u allegri: imla l-ħin, immaniġġja l-ħin u aħdem. Kull filgħaxija fit-8, iċ-ċittadini, minn wara t-twieqi tagħhom, ċapċpu lill-persunal mediku; l-Istat ma rrikonoxxihomx kif kien jistħoqqilhom.

L-impjegati skoprew il-kapaċitajiet tagħhom ta’ innovazzjoni. It-telexogħol, li xi drabi ċċaħħad lil xi impjegati, infirex malajr. Il-ġenituri, speċjalment l-ommijiet, kellhom jagħmlu żewġ xogħlijiet, tagħhom u dak ta’ għalliema.

Ir-rwol tat-trade unions bħala intermedjarji bejn l-impjegati, l-impjegaturi u l-gvern reġa’ ġġustifika l-azzjoni tagħhom fil-pajjiż. Wieħed jispera li nisimgħuhom u nisimgħu minnhom.

L-Ewropa

Permezz tal-ewwel dikjarazzjonijiet tal-Kummissjoni, l-UE mmeraviljat lin-nies!

Tħabbar ħafna iktar minn Pjan Marshall. Nifs ta’ rkupru! Iżda, il-gvernijiet u l-Parlament malajr sabu raġuni biex ikarkru, bħalma jagħmlu s-soltu.

Madankollu, ħafna negozji żgħar – dawk bi ftit impjegati u ftit li xejn fondi – diġà fallew fil-pajjiż, ristoranti żgħar li nbiegħu bit-telf, żgħażagħ li kienu għadhom kemm jibdew. Il-banek ma kinux hemm għalihom. L-impjegati għandhom id-dritt li jirċievu benefiċċji parzjali tal-qgħad sa Settembru. U wara? Kumpaniji kbar, minkejja l-għajnuna li rċevew mingħand l-Istati, bħall-Air France-KLM (EUR 7 biljun riċevuti min-Netherlands u Franza), l-Airbus ... keċċew b’mod skandaluż lill-impjegati tagħhom. Dan kollu meta 700 000 żagħżugħ u żagħżugħa se jibdew ifittxu xogħol wara s-sajf.

Il-ġurnata ta’ wara?

Qed tidher dejjem aktar bħall-ġurnata ta’ qabel! L-ewwel nett minħabba li l-virus għadu jdur. It-tieni nett, minħabba li r-riformi li kienu bdew “qabel” ser ikomplu “wara”, waqt li d-dinja tax-xogħol fi Franza xebgħet. Il-gvern assigura liċ-ċittadini li t-taxxi mhux se jintużaw biex jiġi ffinanzjat it-tnaqqis ta’ 13 % tal-PDG; iżda l-litanija ta’ tkeċċijiet u ta’ żieda fil-prezzijiet ta’ dan is-sajf ma tieqaf qatt, kemm jekk l-enerġija, it-trasport, il-frott u l-ħaxix.

Meta jitqiesu l-lezzjonijiet misluta minn din il-kriżi, l-organizzazzjoni tax-xogħol se tinbidel. It-telexogħol, ix-xogħol fil-pjattaformi, bil-konferenzi bil-vidjo, se jeħtieġu regolamenti li għadhom ma jeżistux. Wara r-reżiljenza, hemm bżonn tal-viġilanza. Il-kriżi se turina li dawk li huma l-aktar b’saħħithom ekonomikament se jkunu l-aħjar u li dawk bl-inqas riżorsi se jkomplu jsofru? Fir-reġjun ta’ Pariġi, kien l-ifqar dipartiment li kellu l-aktar mard. Sfortunatament xejn ġdid!

Meta fil-11 ta’ Marzu faqqgħet il-kriżi tal-coronavirus fid-Danimarka, jien u l-kollegi tiegħi konna mħabbtin niżguraw li l-membri tagħna setgħu jaffrontaw il-konfinament bl-aħjar mod possibbli. Ħafna impjegati kellhom jaħdmu mid-dar, oħrajn f’sitwazzjonijiet stressanti fl-isptarijiet, fid-djar tal-kura tal-anzjani u fis-settur tas-servizzi, li baqgħu miftuħa matul il-kriżi. Tweġibiet ċari u kooperazzjoni mill-qrib mal-kollegi kienu bżonjużi. 

Bħala l-Viċi President tal-Konfederazzjoni Ewropea tat-Trade Unions, kelli bżonn ukoll naħdem ma’ kollegi f’pajjiżi oħra. Kont sodisfatta ħafna meta fl-14 ta’ Marzu l-Gvern Daniż u l-imsieħba soċjali kkonkludew ftehim tripartitiku dwar kumpens temporanju għall-pagi. Il-ftehim ikopri lill-impjegati li jaħdmu ma’ kumpaniji privati li qegħdin isofru minn diffikultajiet finanzjarji partikolari minħabba l-COVID-19.

Il-kumpaniji użaw l-iskema l-ġdida ta’ kumpens għall-pagi fejn għażlu li jirrinunċjaw il-mekkaniżmi eżistenti għat-tkeċċijiet temporanji mingħajr paga tal-ħaddiema. Ġew stabbiliti skemi ta’ appoġġ għan-negozji ż-żgħar, għall-ħaddiema li jaħdmu għal rashom u għall-ħaddiema indipendenti. Xi partijiet mill-ftehim dalwaqt jiskadu u attwalment qegħdin ninnegozjaw ftehim ġdid sabiex il-ħaddiema jibqgħu jiġu protetti.

Jien stess qed naħdem mid-dar u malajr sirt nuża’ b’mod eċċellenti l-għodod virtwali l-ġodda. Dan iż-żmien id-dar seta’ kien stressanti ħafna minħabba l-inċertezza dwar il-futur, iżda fl-aħħar mill-aħħar ippermettieli niffoka kompletament fuq xogħli u kelli aktar ħin ma’ familti. Ninsab konvinta li dawn l-aħħar xhur ippermettewli u lill-kollegi tiegħi niffukaw aktar fuq il-missjoni ewlenija tagħna u kkontribwixxew għal dixxiplina akbar fil-laqgħat. Personalment dan kien ifisser ukoll li stajt nikkonċentra fuq dak li hu essenzjali f’ħajti.

Lil hinn min-nazzjonaliżmu introspettiv u t-tentazzjoni awtoritarja, il-kooperazzjoni hija vitali fil-livell Ewropew. Huwa essenzjali li l-pajjiżi jaħdmu flimkien biex jiġġieldu l-virus ida wkoll biex jindirizzaw il-kawżi u l-konsegwenzi tiegħu, speċjalment peress li l-pandemiji tal-futur, bħat-tniġġis, it-tibdil fil-klima jew il-kriżi tal-bijodiversità, ma għandhomx fruntieri. L-Ewropa għandha lievi b’saħħithom biex tqiegħed l-interess ġenerali fil-qalba tal-iżvilupp tal-kontinent. Billi ntejbu l-Patt Ekoloġiku, il-Politika Agrikola Komuni u l-Qafas Finanzjarju Pluriennali nistgħu nwettqu bidla ewlenija fir-rigward tal-proġetti u l-finanzjamenti Ewropej u nazzjonali sabiex l-Ewropa, mexxejja dinjija, tieħu t-triq lejn dinja abitabbli.

It-triq biex nipprijoritizzaw il-kooperazzjoni minflok il-kompetizzjoni, u biexi naqsmu mil-livell individwali lejn dak internazzjonali mhijiex waħda bla xkiel. Li niddefendu l-interessi personali tagħna huwa komdu ħafna. Fid-dawl ta’ din it-tentazzjoni, irridu niftakru li din il-viżjoni fil-perjodu qasir twassalna għall-falliment: nerġgħu nsibuha ma’ wiċċna b’effett boomerang. Il-kriżijiet huma storiċi, l-isfida tidher immensa u mhux se jirnexxilna jekk naġixxu waħedna.

It-talba tiegħi hija ċara: biex noħorġu minn din il-kriżi, irridu nwarrbu l-egoiżmu u nikkooperaw għas-servizz tal-interess ġenerali. Ħu ħsieb tiegħek innifsek, tal-għeżież tiegħek, tal-persuni fil-bżonn, l-ambjent li qed ngħixu fih u ejjew nipprovaw nużaw l-enerġija tagħna biex noħorġu b’suċċess minn dawn il-kriżijiet bla preċedent.