EESC info

Scholieren uit heel Europa hebben aan Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie, concrete voorstellen voor klimaatactie overhandigd, het resultaat van een virtuele jongerentop over klimaatverandering die op 18 en 19 maart 2021 heeft plaatsgevonden bij het Europees Economisch en Sociaal Comité.

“Europese jongeren hebben inspraak in de toekomst van de EU: zonder jullie oproepen tot actie zou de Europese Green deal er niet gekomen zijn”, zei de heer Timmermans bij de opening van het evenement Your Europe your say 2021. “Ik ben echt onder de indruk van de manier waarop jullie het probleem van klimaatverandering doorgronden en van de manier waarop jullie je voorstellen aan mij hebben gepresenteerd. Zo moeten we leven, met begrip voor elkaar, want als je iemand begrijpt, dan zul je die persoon niet snel haten”, aldus Timmermans.

Na twee dagen van levendige virtuele debatten hebben de meer dan 234 uit 28 landen afkomstige scholieren (16-18 jaar) in 45 parallelle virtuele onderhandelingskamers concrete aanbevelingen uitgewerkt, die ze tijdens een plenaire slotzitting hebben gepresenteerd.

De scholieren moesten zich in een simulatie van de klimaatconferentie van de VN (COP) voordoen als een groep belanghebbenden en met andere groepen samen een plan uitwerken om de opwarming van de aarde tegen het einde van deze eeuw te beperken tot een veilig niveau van ruim onder de 1,5º C. De groepen vertegenwoordigden echte sectoren en industrietakken die middels hun activiteiten en belangenbehartiging invloed hebben op de opwarming van de aarde.

De voorstellen omvatten:

• Bomen planten in steden en verticale tuinen aanleggen
• Een “ecologisch Manhattan-project” voor de EU, waarbij grote bedragen worden geïnvesteerd in nieuwe technologie
• Investeren in meer publieksvoorlichting
• Uitvoeren van op maat gesneden beleidsmaatregelen die inspelen op de specifieke omstandigheden van elk land
• Steun voor bebossing als een van de meest efficiënte oplossingen voor koolstofverwijdering op lange termijn
• Overschakelen op waterstof en biogas en geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen
• De kloof tussen ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden dichten

Met het plan van de Europese jongeren, dat werd gepresenteerd door acht scholieren, zou de temperatuur tegen het jaar 2100 uiteindelijk met 1,4°C stijgen; hiermee was het doel van de exercitie bereikt.

Cillian Lohan, vicevoorzitter van het EESC en belast met communicatie, sloot het evenement af met de volgende woorden: “Ik hoop dat jullie, door de ervaring die jullie tijdens deze YEYS hebben opgedaan, zin hebben gekregen om actieve burgers te worden; we hebben jullie betrokkenheid immers hard nodig voor een sterke democratie. De jongerenbeweging heeft laten zien dat verandering in gang kan worden gezet op straat. Vandaag zorgen we ervoor dat die roep om meer actie weerklinkt in de wandelgangen van de macht.”

Nadere details over YEYS 2021 zijn te vinden op de officiële website van het evenement. (ks)

Op 20 maart heeft het EESC in het kader van Jouw Europa, jouw mening! (YEYS) een evenement op touw gezet dat in het teken stond van Designing Systemic Change; verschillende deskundigen, activisten en influencers deelden bij deze gelegenheid hun kennis en expertise op het gebied van klimaatverandering, bezien door de bril van systemische veranderingen.

Het evenement werd voorgezeten door EESC-vicevoorzitter voor communicatie Cillian Lohan, die de volgende inleidende woorden sprak: “De klimaatverandering is een steeds nijpender probleem, maar als individu zijn onze handen gebonden; wat we nodig hebben zijn ingrijpende veranderingen op het vlak van cultuur, gedrag en waarden”.

Vier panels bogen zich over de systemische veranderingen die nodig zijn om de klimaatverandering een halt toe te roepen.

Virginijus Sinkevičius, Europees commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij, opende de eerste paneldiscussie met een videoboodschap waarin hij pleitte voor een brede benadering: “Problemen als de klimaatverandering, verontreiniging en het verlies van biodiversiteit en hulpbronnen zijn onderling nauw verbonden en moeten dus ook samen worden aangepakt. De Europese Commissie is in antwoord hierop met de Green Deal gekomen, maar ook de burgers moeten een rol spelen: wat we nodig hebben is een nieuwe, systemische kijk”.

Josephine Becker, klimaatactivist, stond stil bij klimaatrechtvaardigheid: “Aangezien Europa mee verantwoordelijk is voor deze klimaatcrisis is het onze plicht om actie te ondernemen”.

Corina Angheloiu, senior design strategist bij het Forum for the Future, gaf tijdens de tweede paneldiscussie aan wat volgens haar de beste manier is om systemische verandering teweeg te brengen: “Cruciaal is dat wordt uitgegaan van waarden. Het huidige economische bestel is gericht op efficiëntie; als we rechtvaardigheid centraal stellen, komt alles meteen in een heel ander licht te staan”.

Nisreen Elsaim, voorzitter van de Youth Advisory Group on Climate Change van de Verenigde Naties, gaf de volgende boodschap mee: “Het huidige economische en politieke bestel druist in tegen onze doelstellingen en brengt het milieu schade toe. Resultaatgericht beheer werkt niet”.

Lewis Akenji, algemeen directeur van het Hot or Cool Institute, legde tijdens de derde paneldiscussie uit hoe de huidige systemen van invloed zijn op de levensstijl van mensen en hun keuzes op het gebied van vervoer, werk, voedsel, enz.: “We blijven de ongelijkheid vergroten en we consumeren te veel; het huidige economische en politieke bestel maakt ons niet gelukkig”.

Saoi O'Connor, klimaatactivist, besprak de rol van beleidsmakers: “Leiders en politici hebben het over cijfers en beleidsmaatregelen, maar ze lijken geen rekening te houden met de dagelijkse praktijk”.

Het laatste panel gaf specifieke voorbeelden van initiatieven om systeemverandering in gang te zetten. Christian Kroll, CEO en oprichter van zoekmachine Ecosia, legde uit dat alle winst van het bedrijf wordt gebruikt om verschillende soorten bomen te planten, wat meerwaarde oplevert voor de lokale gemeenschappen overal ter wereld.

Voorvechter van slow fashion en influencer Juliet Bonhomme onderstreepte dat consumenten macht kunnen uitoefenen door bepaalde keuzes te maken: "Ons geld is onze macht".

Het evenement werd op Facebook gevolgd door meer dan 100 mensen uit heel Europa, die meteen na afloop ook de kans kregen om inzicht te verwerven in systemische verandering via de kunstwerken van Sophie Ong en Tibor Miklos, die zich lieten inspireren door de debatten. (dgf)

Het Europees Economisch en Sociaal Comité is gevraagd plaats te nemen in het belangrijkste orgaan van de conferentie die de koers van de toekomstige ontwikkeling van de EU moet uitstippelen.

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, riep bij haar aantreden in juli 2019 op tot een Conferentie over de toekomst van Europa (CoFoE) om de burgers inspraak te geven in de toekomstige ontwikkeling van de EU.

Daarop voortbouwend hebben de voorzitters van de drie belangrijkste instellingen van de EU (het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad van de EU) op 10 maart 2021 een gezamenlijke verklaring over de CoFoE ondertekend waarin zij de precieze reikwijdte (betrokkenheid van de burgers), de inhoud (verwezenlijking van de groene en digitale transitie en versterking van de veerkracht, het concurrentievermogen en de solidariteit van Europa) en het tijdschema (de conclusies zouden in het voorjaar van 2022 beschikbaar moeten zijn) hebben vastgelegd.

De governance van de CoFoE berust bij de raad van bestuur, die toezicht houdt op de werkzaamheden van de conferentie en rechtstreeks verslag uitbrengt aan de plenaire vergadering van de conferentie.

Het EESC is, als huis van het Europees maatschappelijk middenveld en brug tussen de Europese instellingen en maatschappelijke organisaties, uitgenodigd om plaats te nemen in de raad van bestuur.

Christa Schweng, voorzitter van het EESC, heeft deelgenomen aan alle vergaderingen van de raad van bestuur.

Ondertussen werkt het EESC aan zijn bijdrage aan de CoFoE, waarbij het op tenminste drie belangrijke troeven kan rekenen:

• zijn 329 leden, afkomstig uit alle geledingen van de samenleving (werkgevers, vakbonden en het maatschappelijk middenveld in ruime zin) en uit de 27 lidstaten;
• zijn netwerk met de nationale sociaal-economische raden;
• zijn verbindingsgroep, een netwerk van maatschappelijke organisaties die weliswaar niet rechtstreeks in het EESC vertegenwoordigd zijn, maar er wel nauwe banden mee onderhouden, waardoor het EESC een nog groter bereik heeft.

Het EESC is er meer dan ooit van overtuigd dat het via specifieke en concrete bijdragen aan de CoFoE het verschil kan maken en ervoor kan zorgen dat de stem van het Europees maatschappelijk middenveld luid en duidelijk wordt gehoord. (sm)

Tijdens de eerste COVID-19-lockdowns schoot het aantal telewerkers onder de beroepsbevolking van de EU omhoog van 5 % tot 40 %. Een jaar later is telewerken niet meer weg te denken, maar het valt nog altijd niet mee om een goed beeld te krijgen van het effect ervan op werkgevers, werknemers en de samenleving als geheel. Om de voordelen van deze vorm van werk te benutten en de risico’s ervan te beperken is meer onderzoek nodig en moet voor een langetermijnperspectief worden gezorgd.

Ondanks de duidelijke voordelen die thuiswerken heeft voor zowel werknemers als werkgevers, zoals een hogere productiviteit, flexibelere werkregelingen en meer autonomie, kan het werk- en privéleven er nog steeds onder lijden. Tijdens de pandemie is de grens hiertussen soms vervaagd, met als gevolg een veel te hoge werklast, langere werktijden en onvoldoende rust.

In een cultuur die "altijd aan" staat en waarin veel werknemers het moeilijk vinden om onbereikbaar te zijn, kan dit vervolgens zijn weerslag hebben op de geestelijke en lichamelijke gezondheid en het welzijn van mensen. Omdat zij vaker vanuit huis werken en dat proberen te combineren met huishoudelijke taken, ervaren vooral vrouwen de keerzijden van telewerken, aldus het EESC in twee adviezen over dit onderwerp die in maart zijn goedgekeurd.

Volgens een studie van Eurofound werkt 30 % van de "regelmatige" telewerkers nu dagelijks of enkele keren per week door in hun vrije tijd en maakt zo’n 20 % weken van meer dan 48 uur. Ongeveer 40 % van de "gewone" telewerkers komt niet aan 11 uur rust per dag toe.

Om de risico's van telewerken na de pandemie tot een minimum te beperken en de voordelen ervan uit te bouwen roept het EESC de sociale partners in de lidstaten dan ook op om via de sociale dialoog en de collectieve onderhandelingen speciale regels op te stellen voor elk afzonderlijk land, elke afzonderlijke sector en elke afzonderlijke onderneming

Thuiswerken moet goed worden geregeld. Werknemers moeten er niet aan vast zitten als de COVID-crisis eenmaal voorbij is en het dient vrijwillig te blijven. Thuiswerkers moeten dezelfde individuele en collectieve rechten hebben en evenveel werk krijgen als hun collega's op kantoor. Telewerkregelingen moeten schriftelijk worden vastgelegd en ervoor zorgen dat thuiswerkers gelijk behandeld worden en in even gezonde en veilige omstandigheden kunnen werken als op kantoor.

"Thuiswerken zal een vast onderdeel worden van de arbeidsmarkt, maar we moeten er wel voor zorgen dat dit niet leidt tot sociale achteruitgang en isolement van werknemers. Het kan mensen helpen om werk en privéleven te combineren, maar degenen die thuis werken mogen niet anders behandeld of gediscrimineerd worden ten opzichte van collega’s die naar kantoor gaan", aldus Carlos Manuel Trindade, rapporteur van het advies over de uitdagingen van telewerken.

Gezien de snelle opmars van deze vorm van werken en op basis van de lering die uit de pandemie is getrokken, moeten de EU-afspraken inzake telewerken tegen het licht worden gehouden om ervoor te zorgen dat zij ook in de nieuwe omstandigheden nog steeds doelmatig zijn, aldus het EESC.

Van groot belang in dit verband zijn de kaderovereenkomsten inzake telewerk en digitalisering van respectievelijk 2002 en 2020, die door de sociale partners op EU-niveau zijn ondertekend. Bij het opstellen van nationale kaders voor ondernemingen en werknemers die van thuiswerken gebruikmaken, moeten de lidstaten en de sociale partners goed naar deze overeenkomsten kijken.

In overeenstemming met de bepalingen van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie zou op Europees en/of op nationaal niveau een initiatief kunnen worden opgestart ter bescherming en handhaving van het recht van werknemers om offline te zijn.

De EU en de lidstaten moeten ook gebruikmaken van bestaande wetgeving, zoals de arbeidstijdenrichtlijn en de richtlijn inzake het evenwicht tussen werk en privéleven, die volledig van toepassing is op telewerken. Deze richtlijnen moeten worden omgezet in nationale wetgeving en worden uitgevoerd, aangezien dit "ongetwijfeld [zal] bijdragen tot een verbetering van de omstandigheden van telewerkers”.

Het EESC vestigde ook de aandacht op het risico dat telewerken wordt gebruikt om zowel betaald als onbetaald werk te kunnen verrichten. Huishoudelijk werk is nog steeds niet gelijkelijk verdeeld tussen vrouwen en mannen: het wordt vooral door vrouwen gedaan. Daardoor hebben zij minder kans om productief te zijn in hun baan, wat weer gevolgen kan hebben voor hun carrièreperspectieven.

De samenleving als geheel en het bedrijfsleven moeten alles doen wat mogelijk is om deze genderstereotypen te doorbreken en moeten vrouwen erkennen als volwaardige werknemers, naast de vele andere rollen en kwaliteiten die ze hebben. “De desbetreffende vooroordelen gaan voor de samenleving gepaard met hoge economische en sociale kosten”, aldus Milena Angelova, rapporteur van het advies

In dit verband pleitte het EESC ook voor een “Care Deal for Europe”, waarbij het benadrukte dat ook beschikbare, toegankelijke en betaalbare zorginfrastructuur en -diensten voor kinderen, mensen met speciale behoeften en ouderen een cruciale voorwaarde zijn voor gendergelijk thuiswerken.

Op 24 maart heeft het EESC met Europees commissaris voor Gelijkheid Helena Dalli een debat gehouden over de nieuwe strategie voor de rechten van personen met een handicap, die de Europese Commissie onlangs heeft gelanceerd.

De nieuwe strategie voor de periode 2021-2030 moet ervoor zorgen dat het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (CRPD) in de EU volledig wordt uitgevoerd. Dit baanbrekende verdrag zorgt voor een omwenteling in de perceptie van handicaps, door in te zetten op een mensenrechtenaanpak. Het geeft ook de samenleving de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat mensen met een handicap ten volle kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven.

“Wij zijn blij met de nieuwe EU-strategie voor personen met een handicap. Zo’n 87 miljoen EU-burgers hebben te kampen met een handicap en meer dan de helft voelt zich gediscrimineerd”, zei EESC-voorzitter Christa Schweng in haar openingswoord.

Zij wees erop dat het EESC in 2019 als eerste instelling met een initiatiefadvies kwam waarin ertoe werd opgeroepen een nieuwe agenda inzake de rechten van personen met een handicap uit te werken, die volledig in overeenstemming zou zijn met het VN-Verdrag. “Ik ben zeer verheugd te zien dat veel van onze aanbevelingen van toen zijn opgenomen in de nieuwe strategie die de EU enkele weken geleden heeft voorgesteld.”

Het EESC riep op tot de volledige uitvoering van het verdrag, zowel in zijn adviezen als via de werkzaamheden van zijn thematische studiegroep inzake de rechten van personen met een handicap. Deze studiegroep werd opgericht om toezicht te houden op de wijze waarop het verdrag in de lidstaten wordt uitgevoerd.

Naast het advies Vormgeving van de EU-agenda voor de rechten van gehandicapten 2020-2030 publiceerde het EESC ook een informatief rapport en een advies over het recht van personen met een handicap om te stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. Het EESC zal de nieuwe strategie analyseren in een advies dat op zijn zitting in juli zal worden gepresenteerd.

“Tien jaar geleden ratificeerde de EU het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Het is inmiddels dringend tijd dat de Europese inspanningen voor het gehandicaptenbeleid worden opgevoerd. Wij willen de situatie voor mensen met een handicap in de EU en daarbuiten voelbaar verbeteren en ervoor zorgen dat iedereen dezelfde kansen krijgt om aan de samenleving deel te nemen”, verklaarde commissaris Dalli.

De leden van het EESC hebben zich positief uitgesproken over de nieuwe strategie, maar verwezen ook naar de verwoestende gevolgen van de pandemie voor personen met een handicap. Zij benadrukten dat in het bijzonder op het gebied van werkgelegenheid en onderwijs de bestaande ongelijkheid toeneemt en dat de EU en de lidstaten bij de uitvoering van de strategie hiermee terdege rekening zullen moeten houden. (ll)

Hoewel er in de loop van 25 jaar liberalisering veel is gebeurd op het gebied van de openstelling van markten en technische harmonisatie, moet er nog veel worden gedaan op het vlak van politiek en regelgeving en op cultureel niveau. Dat is de belangrijkste boodschap van het advies over de gemeenschappelijke Europese spoorwegruimte dat tijdens de EESC-zitting van maart is goedgekeurd.

Er dient een onbevooroordeelde analyse van de gemeenschappelijke Europese spoorwegruimte te worden gemaakt, en het Europees Jaar van de spoorwegen (2021) biedt een uitstekende gelegenheid om de balans op te maken van de ontwikkelingen tot nu toe en doelen voor de toekomst vast te stellen, benadrukt het EESC.

Sprekend tot de voltallige vergadering zei Stefan Back, rapporteur van het advies: “Het is tijd voor een cultuuromslag in het spoorvervoer en voor een veel klantgerichtere aanpak, zowel in het passagiers- als in het goederenvervoer. Het Europees Jaar van de spoorwegen (2021) moet worden aangegrepen om deze andere aanpak te bevorderen en om een vlottere samenwerking tussen exploitanten en klanten tot stand te brengen, en de kansen die digitalisering biedt optimaal te benutten.”

De COVID-19-pandemie heeft projecten vertraagd of tot stilstand gebracht, die nu een inhaalslag moeten maken. Staatssteun blijft van cruciaal belang om ook na de crisis essentiële diensten te waarborgen, en openbaredienstcontracten kunnen zorgen voor toegankelijke, betaalbare en inclusieve personenvervoersdiensten voor iedereen. Het EESC beschouwt dit als een van de meest doeltreffende en efficiënte maatregelen om het personenvervoer per spoor te bevorderen. (mp)

Om de energie- en klimaatdoelstellingen van de EU voor 2050 te halen, moet het tempo van de overgang naar de energie-unie aanzienlijk worden opgevoerd, maar het zou wel eens gevaarlijk kunnen zijn om de sociaal-economische situatie in de afzonderlijke lidstaten over het hoofd te zien, aldus het EESC in een recent advies.

Als geen rekening wordt gehouden met de sociaal-economische omstandigheden in de verschillende lidstaten, kan het maatschappelijk draagvlak voor investeringen en hervormingen die de energietransitie moeten versnellen, in gevaar komen, zo benadrukt het EESC.

In het door Lutz Ribbe opgestelde advies, dat werd goedgekeurd tijdens de plenaire zitting van maart, zet het EESC zijn standpunt over de verslagen uit 2020 inzake de toestand van de energie-unie en de beoordeling van de nationale energie- en klimaatplannen uiteen en stelt het dat de energie- en klimaatdoelstellingen voor 2020 weliswaar grotendeels zijn verwezenlijkt, maar dat het niet het moment is om achterover te leunen.

De doelstellingen voor de komende dertig jaar, te beginnen met de jaren 2020, moeten veel ambitieuzer zijn en de burgers in Europa echt centraal stellen in de energie-unie.

De heer Ribbe zei: “De energietransitie komt in gevaar als de politiek belooft grote delen van de samenleving erbij te betrekken maar deze belofte in werkelijkheid niet serieus neemt en niet nakomt.” (mp)

Het EESC is ingenomen met het nieuwe actieplan van de Europese Commissie inzake niet-renderende leningen, maar meent dat er geen nieuwe voorstellen in staan die op het COVID-19-tijdperk zijn afgestemd . Hierdoor moet Europa een buitengewone tijd het hoofd bieden met regels die voor gewone tijden zijn geschreven.

In een tijdens de zitting van 25 maart goedgekeurd advies heeft het EESC zich gebogen over de strategie voor niet-renderende leningen (NPL’s – non-performing loans). Daarin zet de Europese Commissie haar voornaamste punten van zorg uiteen met betrekking tot specifieke sectoren van de economie zoals banken, kredietkopers en kredietservicers. Het EESC echter brengt in zijn advies het standpunt van de bredere Europese samenleving naar voren.

“Het EESC acht de stabiliteit van de banksector zeer belangrijk”, zei de rapporteur van het advies, Kęstutis Kupšys. “Maar we maken ons ook zorgen om bedrijven die schulden hebben die zij niet meer kunnen afbetalen, en om levensvatbare bedrijven die extra geld van de bank nodig kunnen hebben. We denken ook aan kwetsbare burgers die schulden hebben en het doelwit kunnen worden van “aasgierfondsen”. Ten slotte hebben we ook de belastingbetaler voor ogen: wanneer – of beter gezegd indien – overheidsgeld wordt gebruikt om NPL-portefeuilles te kopen, zijn zij degenen die betalen om banken te redden van oninbare vorderingen”.

Het EESC beveelt aan om eerst en vooral de diepere oorzaken van niet-renderende leningen aan te pakken en zo te voorkomen dat deze zich in de toekomst ophopen. De beste manier om dit te doen, is door voortdurend te streven naar een beter concurrentievermogen, de nadruk te leggen op bedrijfscontinuïteit en economisch herstel, voor solide socialezekerheidsstelsels te zorgen, armoede, overmatige schuldenlast en werkloosheid te bestrijden, toereikende lonen te garanderen en anticyclische economische beleidsmaatregelen te nemen in tijden van crisis.

Gezien de impact van het coronavirus op de EU-economie zal de hoeveelheid niet-renderende leningen naar verwachting in de hele EU toenemen. Om de negatieve gevolgen te ondervangen, pleit het EESC ervoor dat steun aan kredietinstellingen hand in hand gaat met steunmaatregelen voor kredietnemers die alleen als gevolg van de pandemie in moeilijkheden zijn geraakt.

Terwijl de Europese Commissie voorstelt om de secundaire markten voor noodlijdende activa verder te ontwikkelen, meent het EESC dat de behoefte aan een pan-Europese, grensoverschrijdende markt voor niet-renderende leningen minder groot is dan wordt beweerd. Het is gevaarlijk om een voor de hele EU geldend “paspoort” te verstrekken aan incassobureaus zonder passend toezicht door zowel hun “herkomstlanden” als “gastlanden”. Dit is alleen te rechtvaardigen als er een reeks tegenmaatregelen wordt getroffen om noodlijdende kredietnemers te beschermen: een EU-brede norm voor consumentenbescherming tegen incassobureaus.

Bovendien is het zeer de vraag of de grensoverschrijdende operaties van kredietkopers tastbare economische voordelen opleveren voor het economisch stelsel als geheel, en niet alleen voor banken, kredietkopers en kredietservicers.

De verkoop van niet-renderende leningen aan vermogensbeheerders (in de wandeling ook wel “bad banks” genoemd) moet volgens het EESC een uitzondering blijven. De voorkeur moet uitgaan naar bilaterale saneringsovereenkomsten tussen de kredietinstelling en de kredietnemer, waarbij bedrijfscontinuïteit en economisch herstel voorop moeten staan.

Volgens rapporteur Kęstutis Kupšys wordt in het document van de Europese Commissie eng en technocratisch omgesprongen met een kwestie die concrete gevolgen heeft voor tal geledingen van de samenleving. “De boodschap die wij willen overbrengen is dat de problematiek van niet-renderende leningen niet op één hoop mag worden gegooid met kwesties die verband houden met de instandhouding van financiële stabiliteit”, merkte hij op. “Al met al dienen de banken volgens ons oplossingen te vinden voor niet-renderende leningen, en daartoe behoort niet ze gewoon op de markt te lozen zodra ze wankel beginnen te worden. Schulden mogen geen handelswaar worden!” (na)

Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft tijdens zijn plenaire zitting van maart een advies goedgekeurd waarin het voorstelt om investeringen in de exploratie en winning van kritieke grondstoffen en het gebruik van secundaire materialen uit afval te ondersteunen, aangezien dit essentieel is voor de groene transitie in de EU.

In september 2020 is de Europese Commissie met een actieplan inzake kritieke grondstoffen gekomen waarmee beoogd wordt de afhankelijkheid van primaire kritieke grondstoffen te verminderen en de interne grondstoffenvoorziening in de EU te versterken. “Het EESC staat volledig achter de groene transitie van de energiesector en beschouwt de winning van grondstoffen die nodig zijn voor de toepassing van groene technologie als een fundamentele stap”, zo is te lezen in het advies.

Het EESC dringt echter wel aan op aanvullende maatregelen om deze aanpak mogelijk te maken, want exploratie en winning zijn zeer risicovolle activiteiten. Rapporteur Dumitru Fornea benadrukte het volgende: “Het stimuleren van zowel primaire als secundaire winning is essentieel, en daarom moeten we investeringen in de winningssector ondersteunen en vaart maken met het analyseren van afval dat mogelijk waardevolle materialen bevat.”

Corapporteur Michal Pintér legde uit dat deze steun verschillende vormen kan aannemen: “We moeten investeringen stimuleren via kredietgaranties, afschrijvingsmogelijkheden en staatssteun, maar ook door een gestroomlijnde vergunningsprocedure voor mijnbouwactiviteiten te ontwikkelen,” zei hij.

In het advies wordt ook gewezen op het belang van een ruimere definitie van kritieke grondstoffen, waaronder traditioneel stoffen worden verstaan die afkomstig zijn uit mijnbouw. Deze definitie is volgens het EESC te beperkt en staat de groei van groene energiebronnen in de weg, omdat materialen op houtbasis in veel meer toepassingen efficiënt kunnen worden gebruikt dan in het verleden.

De grondstoffensector heeft een enorm economisch potentieel en is goed voor ongeveer 350 000 banen in de EU, terwijl in de verwerkende industrie verderop in de keten meer dan 30 miljoen banen afhankelijk zijn van een betrouwbare en ongehinderde toegang tot minerale grondstoffen. De OESO voorspelt dat het mondiale gebruik van grondstoffen tegen 2060 zal zijn verdubbeld, en het gebruik van metalen zal naar verwachting met 150 % toenemen. Zeer waarschijnlijk zal dit de druk op de natuurlijke hulpbronnen van de aarde verhogen en de vooruitgang op het vlak van welzijn in gevaar brengen.

Tegen deze achtergrond is het volgens het EESC-advies belangrijk dat er nieuwe dimensies worden opgenomen in de methode die wordt gebruikt om de lijst van kritieke mineralen op te stellen. Het EESC is van mening dat de Europese Commissie ook rekening moet houden met “de behoeften en belangen van de bevolking en de economieën in de landen van waaruit grondstoffen naar Europa worden geëxporteerd”. Er moeten passende criteria worden vastgesteld om na te gaan of de wereldwijde toeleveringsketens van dit soort grondstoffen volgens ethische beginselen werken. (ks)