EOKE info

Δεν δυσκολεύτηκα ιδιαίτερα να μείνω στο σπίτι κλεισμένη. Υπήρχαν πολλά πράγματα που
είχα αφήσει σε εκκρεμότητα για χρόνια. Βρήκα την ευκαιρία να ασχοληθώ μ’ αυτά και το
χάρηκα γιατί τα τακτοποίησα. Οι ανακατεμένες οικογενειακές φωτογραφίες-κειμήλια που είχα μαζέψει από τα σπίτια των γονιών μας, που έχουν αναπαυτεί, τακτοποιήθηκαν. Η τακτοποίηση αυτή γέννησε συναισθήματα έντονα. Ασχολήθηκα και με πράγματα που μου λείπουν όπως οι χειροτεχνίες, η ζαχαροπλαστική, η μαγειρική, έφτιαξα ελληνικά παραδοσιακά λικέρ, μαρμελάδες και γλυκά κουταλιού, πράγματα δηλαδή που δεν προλαβαίνω να κάνω όταν ακολουθώ τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, ήταν πολύ έντονη η έλλειψη των παιδιών‧ επειδή δεν μένουν μαζί μας. Ο μικρός γιος μας περνούσαν κάτω από το μπαλκόνι και βλεπόμασταν εξ αποστάσεως και αυτό ήταν μια μεγάλη έλλειψη και δυσκολία. Με το γιο μου που είναι στην Αγγλία επικοινωνούσαμε ηλεκτρονικά. Αλλά υπήρξε η ανάγκη έστω και ηλεκτρονικά να επικοινωνούμε πιο συχνά από πριν.

Έχω την αίσθηση ότι ξαναθυμηθήκαμε κάποιες αξίες που τις είχαμε ξεχάσει όπως το να
είμαστε αλληλέγγυοι, να λέμε καλημέρα με ανθρώπους με τους οποίους μένουμε δίπλα και
με τους οποίους ξεχάσαμε να λέμε καλημέρα, να χαμογελάμε από το μπαλκόνι σε κάποιον
που περνάει κάτω από το δρόμο. Με την πανδημία αναδύθηκαν συναισθήματα που
πραγματικά τα είχαμε ξεχάσει. Είχαμε ξεχάσει την ευγνωμοσύνη. Θεωρούσαμε την υγεία
δεδομένη. Το 2020 δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι ένας ιός θα έκανε τόσο μεγάλη ζημιά, ότι θα μας στερούσε τους ανθρώπους που αγαπάμε, ότι σε διπλανή χώρα θα υπήρχε τόσο μεγάλη θνησιμότητα και απώλεια ανθρώπινων ζωών. Όλο αυτό σε βάζει να σκεφτείς κάπως διαφορετικά, να επανεξετάσεις τις αξίες με βάση τις οποίες ζεις.

Χάρη στην πανδημία συνειδητοποιήσαμε επίσης πόσο κυρίαρχο λόγο πρέπει να έχει η επιστήμη στη ζωή μας. Θα πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση για να δούμε ποιες χώρες
 χτυπήθηκαν περισσότερο και γιατί, και να εξετάσουμε το ρόλο που παίζει ο λαϊκισμός και οι θεωρίες συνωμοσίας ακόμα και το αντί-εμβολιαστικό κίνημα σʼ αυτές τις χώρες. Η αποδοχή και η εμπιστοσύνη των πολιτικών και των πολιτών στην επιστήμη προστάτευσε κάποιες χώρες όπως η Ελλάδα. Συζήτηση θεωρώ ότι πρέπει επίσης να ανοίξει για τον ρόλο της εκκλησίας, το ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και το ρόλο των επωνύμων προσώπων  κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Είναι πολύ σημαντικό ότι σ' όλα τα κράτη αναδείχθηκε η αξία των εθνικών συστημάτων
 υγείας διότι τον τελευταίο καιρό με την παγκοσμιοποίηση και τη στροφή των κοινωνιών
 προς μεθόδους πλουτισμού συνειδητοποιούμε ότι κάποιες υπηρεσίες δεν σηκώνει να μπουν στη λογική του κέρδους. Είχαμε παραμελήσει τα εθνικά συστήματα υγείας και καταλάβαμε πώς πρέπει να λειτουργούν, όχι μόνο σε περίπτωση πανδημίας, αλλά πάντοτε.
Οφείλουμε ένα πολύ μεγάλο «ευχαριστώ» σε όσους βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή παρʼ όλες τις δυσκολίες των εθνικών συστημάτων υγείας,

Θα ήθελα να προσθέσω μία παράγραφο για τους καταναλωτές. Δυστυχώς, λόγω της πανδημίας σε πολλά κράτη μέλη υποβαθμίστηκε η προστασία των καταναλωτών και κυρίως των επιβατών / ταξιδιωτών. Ενώ ο αρμόδιος Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκανε σύσταση στα κράτη μέλη να μην προχωρήσουν σε αναστολή νομοθεσίας που προστατεύει τους καταναλωτές για τις αεροπορικές πτήσεις και για τα οργανωμένα ταξίδια και για τις
 μεταφορές, δυστυχώς πολλά κράτη μέλη προέβησαν σʼ αυτή την αναστολή. Έτσι, αντί να
 μπορούμε να πάρουμε πίσω τα χρήματά μας όταν ακυρώνουμε κάποιο εισιτήριο, μας
 δίνουν ένα κουπόνι, που δεν είναι καν εγγυημένο σε περίπτωση που πτωχεύσει η εταιρία
 με την οποία θα ταξιδεύαμε, και το οποίο έχει ισχύ 12 έως 18 μηνών. Εάν δεν το
 χρησιμοποιήσουμε μέσα σʼ αυτό το χρονικό διάστημα, τότε θα μπορέσουμε να πάρουμε τα χρήματά μας πίσω. Αυτό είναι άτοκος δανεισμός των ταξιδιωτικών εταιρειών από την
 τσέπη των καταναλωτών, οι οποίοι επίσης έχουν πληγεί από αυτήν την πανδημία. Ξέρω
 περιπτώσεις ανθρώπων που δε χρειάζονται το κουπόνι καθότι είναι σίγουρο ότι δεν θα το
 χρησιμοποιήσουν τους επομένους 12 ή 18 μήνες (π.χ. η σχολική εκδρομή ενός παιδιού
 που τελειώνει εφέτος το Λύκειο). Άρα για 12 ή 18 μήνες, ο γονιός αυτού του παιδιού θα έχει δώσει ένα άτοκο δάνειο σε οποιονδήποτε ανέλαβε την οργάνωση αυτής της εκδρομής. Είναι απαράδεκτο να περιορίζονται τα δικαιώματα των καταναλωτών.

Επίσης, καθότι ζούμε με μια ψηφιακή εποχή και επειδή όλοι δουλέψαμε από το σπίτι και
 χρησιμοποιήσαμε πολύ περισσότερο το διαδίκτυο, υπήρξαν πολύ περισσότερες απάτες
 μέσω διαδικτύου, καθώς και πολύ μεγαλύτερη διασπορά ψευδών ειδήσεων, μεταξύ άλλων, περί συνωμοσιών.

Από την άλλη πλευρά πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι διατηρούνται τα κεκτημένα δικαιώματα των εργαζομένων όταν αυτοί τηλε-εργάζονται, Ένα θέμα προς διερεύνηση είναι το πώς υπολογίζεται η απόδοση ενός τηλε-εργαζομένου, πώς μπορεί να γίνει η αξιολόγησή του και, πάντως, θα πρέπει να επανεξεταστούν οι εργασιακές σχέσεις στην τηλεργασία.

Μία άλλη πολύ σημαντική παράμετρος που η ΕΟΚΕ έχει ξεκινήσει να προσεγγίζει —και στην οποία ο πρόεδρός της κ. Luca Jahier έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξή του και μέσω του Twitter— είναι η πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού για κοινή προμήθεια των κρατών μελών σε εμβόλια, θεραπευτικά μέσα, φάρμακα και διαγνωστικά τεστ για τον κορωνοϊό, έτσι ώστε να μην μείνει κανένα κράτος μέλος χωρίς αυτά τα σημαντικότατα για την ανθρώπινη ζωή εφόδια.

Είναι μια πρωτοβουλία που θα πρέπει να αναλάβουμε συνολικά ως ΕΟΚΕ μέσω γνωμοδότησης πρωτοβουλίας, έτσι ώστε να πιέσουμε να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη μέλη θα έχουν ίση πρόσβαση σε εμβόλια θεραπευτικά μέσα και διαγνωστικά τεστ. Πρέπει να δηλώσω ότι ήταν ιδιαίτερη χαρά για μένα όταν παρουσίασα αυτήν την πρόταση τόσο στον πρόεδρό μας κ. Luca Jahier, όσο και στη BEUC- Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών και αποδέχτηκαν να τη στηρίξουν.

Ήταν η 80ή επέτειος της λήξης του Χειμερινού Πολέμου μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Φινλανδίας. Ο εθνικός εορτασμός ακυρώθηκε λόγω του κορονοϊού, αλλά οι καμπάνες χτυπούσαν στις 11 το πρωί σε όλες τις λουθηρανικές, ορθόδοξες και καθολικές εκκλησίες ολόκληρης της χώρας. Βγήκα έξω για να ακούσω καλύτερα τις καμπανοκρουσίες και είδα το Ελσίνκι σχεδόν ερημωμένο.

Ο Χειμερινός Πόλεμος διήρκεσε 105 μέρες, ακριβώς όσο και η αυτοαπομόνωσή μου, η οποία ξεκίνησε ανήμερα της επετείου του. Παρότι απολαμβάνω την παρέα με τον εαυτό μου, ορισμένες φορές η απομόνωση ήταν δυσβάσταχτη. Μετά όμως σκέφτηκα ότι οι γονείς μου αντιμετώπισαν τις φρικτές συνθήκες του πολέμου, καθώς ο πατέρας μου πολεμούσε στο μέτωπο σε θερμοκρασία 30 βαθμών υπό το μηδέν και η μητέρα μου ήταν μόνη στο σπίτι με ένα νεογέννητο μωρό, και αναρωτήθηκα για ποιο λόγο παραπονιόμουν.

Στην πραγματικότητα υπήρξα τυχερή διότι είχα τη δυνατότητα να βγαίνω έξω ανά πάσα στιγμή. Και εκμεταλλεύτηκα αυτή την ευκαιρία περπατώντας εκατοντάδες χιλιόμετρα, κυρίως κατά μήκος της ακτής.

Η οργάνωσή μου παρακολουθούσε από κοντά την κατάσταση που επικρατούσε στις επιχειρήσεις και υπέβαλε προτάσεις στην κυβέρνηση σχετικά με τρόπους διάσωσης των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας. Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές είναι ζοφερές και το μέλλον παραμένει αβέβαιο. Αλλά όταν οι διευθυντές επιχειρήσεων άρχισαν να σχεδιάζουν τα απαραίτητα μέτρα για μια υπεύθυνη έξοδο από την κρίση, μια νέα ελπίδα άρχισε να διαφαίνεται στον ορίζοντα.

Μαζί με άλλους συναδέλφους, συνέβαλα στην προετοιμασία των προτάσεων της Ομάδας των Εργοδοτών της ΕΟΚΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού: πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να επιβιώσουν και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας και πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την ανάκαμψη της οικονομίας της ΕΕ. Χάρη στα ψηφιακά εργαλεία, το έργο μου στην ΕΟΚΕ συνεχίστηκε σχεδόν φυσιολογικά, παρά τις εξαιρετικές περιστάσεις. Διαπίστωσα με ευχαρίστηση ότι η βιβλιοθήκη του σπιτιού μου έγινε γρήγορα ένα από τα σημεία συνάντησης των συναδέλφων μου από ολόκληρη την ΕΕ.

Ο κατ’ οίκον περιορισμός μου πρόσφερε επίσης κάτι καινούριο σε προσωπικό επίπεδο. Είχα την τιμή να γίνω μούσα εξ αποστάσεως και να λαμβάνω ποιήματα, το καθένα πιο απολαυστικό από το προηγούμενο. Θα ήθελα να μοιραστώ ένα από αυτά τα ποιήματα μαζί σας για να αναδείξω το πνεύμα ενθάρρυνσης και υποστήριξης που ελπίζω ότι μπορούμε όλοι μας να προσφέρουμε ο ένας στον άλλον:

Δεν προσφέρω μια οποιαδήποτε μέρα, προσφέρω την Κυριακή.

Δεν προσφέρω τις καθημερινές αγγαρείες, βαριές και κουραστικές.

Προσφέρω την Κυριακή, με τον καθαρό ουρανό της που συνοδεύει κάθε μέρα της ζωής μας.

(ελεύθερη μετάφραση από τα φινλανδικά στα ελληνικά)

Εργάζομαι για την Ομοσπονδία Σουηδών Γεωργών (LRF), και στην αρχή της πανδημίας προσπαθήσαμε άοκνα να εξασφαλίσουμε την προμήθεια τροφίμων.

Στην LRF διαθέτουμε ένα σύστημα για τους γεωργούς που έχουν ανάγκη βοήθειας. Εάν ένας γεωργός αρρωστήσει, υπάρχουν ομάδες που μπορούν να τον βοηθήσουν αναλαμβάνοντας τη φροντίδα των ζώων ή την αντιμετώπιση άλλων πρακτικών πτυχών κατά τη διάρκεια της ασθένειάς του. Το σύστημα αυτό διαμορφώθηκε εσπευσμένα τον Μάρτιο.

Η LRF παρέχει επίσης βοήθεια φέρνοντας σε επαφή επιχειρήσεις με άτομα που αναζητούν εργασία και γεωργούς που αντιμετωπίζουν έλλειψη εργατικού δυναμικού: παραδείγματος χάρη, ένας παραγωγός λαχανικών προσφέρθηκε να προσλάβει εργαζόμενους ενός κοντινού ξενοδοχείου που έκλεισε και πολλά άλλα σχετικά παραδείγματα. Χάρη σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και στην παροχή δυνατότητας μετάβασης στη Σουηδία σε πολλούς εποχικούς εργαζόμενους, οι τομείς της γεωργίας και της δασοκομίας, που εμφάνιζαν αρχικά έλλειψη εργατικού δυναμικού, έχουν πλέον εξασφαλίσει τους εργαζόμενους που τους χρειάζονται.

Πολλές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ιδίως εκείνες που ασχολούνται με την παραγωγή λαχανικών, αναγκάστηκαν φέτος να αλλάξουν είδος καλλιέργειας και οι παραγωγοί δασικών προϊόντων υποχρεώθηκαν να αναβάλουν ορισμένες από τις δραστηριότητές τους. Ωστόσο, ο γεωργικός τομέας στο σύνολό του (συμπεριλαμβανομένης της καλλιέργειας κηπευτικών προϊόντων) φαίνεται να έχει επηρεαστεί λιγότερο στη Σουηδία από ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Όμως, η οργάνωσή μας θεωρεί ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη επέκτασης της αλληλεγγύης μας πέραν του γεωργικού κλάδου και μια πολύ πρακτική κίνηση που μπορέσαμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε ήταν η δωρεά των πλαστικών φύλλων που χρησιμοποιούμε στους οπισθοπροβολείς του γραφείου μας στη Στοκχόλμη για την κατασκευή προστατευτικών προσωπίδων για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.

Προσωπικά, αισθάνομαι εξαιρετικά τυχερή. Κανένα κοντινό μου πρόσωπο δεν αρρώστησε από τη νόσο COVID-19.

Μπορώ να εργάζομαι από το σπίτι τόσο καλά όσο και από το γραφείο. Τυχαίνει να ακούω ορισμένους γείτονες να διαπληκτίζονται στο κτίριό μου και αυτό με κάνει να σκέφτομαι εκείνους που είναι λιγότερο τυχεροί κατά τη διάρκεια αυτού του κατ’ οίκον περιορισμού: τα άτομα που έχασαν τη δουλειά τους, τα παιδιά που δεν πηγαίνουν πια στο σχολείο και έχουν πολύ καιρό να γευματίσουν στη σχολική καντίνα τους, τις οικογένειες που ζουν σε μικρά διαμερίσματα χωρίς σχεδόν καθόλου χώρο για εργασία ή σχολική μελέτη.

Αλλά μου λείπει η οικογένειά μου, ιδιαίτερα οι γονείς μου που είναι ηλικιωμένοι. Μου λείπουν συνηθισμένα πράγματα όπως να συναντώ πολλά άτομα ταυτόχρονα. Και, φυσικά, μου λείπει το γραφείο και οι συνάδελφοί μου.

Παρά τον πόνο, την απώλεια και την αναστάτωση που προκαλεί, πιστεύω ότι η νόσος COVID-19 μας διδάσκει ορισμένα μαθήματα. Πάνω απ’ όλα, πιστεύω ότι μας διδάσκει να συμβιβαζόμαστε με την αβεβαιότητα. Έχουμε συνηθίσει να σχεδιάζουμε τη ζωή μας, αλλά η πανδημία, ειδικά στην αρχή, μας ανάγκασε να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Αναπτύξαμε πλέον νέες συνήθειες, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει αυτή η περίοδος αβεβαιότητας.

Όταν θα τελειώσει, το πρώτο πράγμα που θέλω να κάνω είναι να συναντηθώ με τους γονείς και τα πεθερικά μου. Συνάντησα τους γονείς μου για ένα κοινωνικά αποστασιοποιημένο πικνίκ σε ένα πάρκο, αλλά ανυπομονώ να περάσω χρόνο μαζί τους υπό κανονικές συνθήκες, όπως τον παλιό καλό καιρό.

Καθώς γράφω αυτή τη μαρτυρία, οι πύλες του αποκλεισμού ανοίγουν δειλά δειλά και αρχίζουν να εγείρονται ερωτήματα: Προς τι είδους κόσμο οδεύουμε; Τι σημάδια ή ουλές θα αφήσει αυτή η επιδημία στις οικονομίες, τις κοινωνίες και τις ζωές μας; Διδαχθήκαμε κάτι; Σκοπεύουμε να διαφοροποιήσουμε τον τρόπο δράσης μας;

Ως Ελληνίδα, η είσοδος της χώρας μου σε μια νέα κρίση ακριβώς όταν η Ελλάδα άρχιζε να συνέρχεται από έναν δεκαετή εφιάλτη, μου προκάλεσε στενοχώρια και μια αίσθηση αδικίας. Χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε αυτή τη νέα πανδημία με ένα αποδυναμωμένο σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και μια εξασθενημένη οικονομία λόγω της προηγούμενης κρίσης. Σήμερα μπορώ να δηλώσω με περηφάνια ότι η Ελλάδα χειρίστηκε το πρώτο στάδιο με ταχύτητα, ρεαλισμό και επιτυχία. Παντού υπήρχε αλληλεγγύη και μια αίσθηση κοινού σκοπού.

Ως εκπρόσωποι των επιχειρήσεων, πρώτιστο μέλημά μας ήταν να σώσουμε ζωές. Οι επιχειρήσεις κινητοποιήθηκαν αστραπιαία και έκαναν σημαντικές δωρεές για την αγορά ιατρικού και νοσοκομειακού εξοπλισμού. Παράλληλα, χρειάστηκε να οργανώσουμε την εργασία εξ αποστάσεως, να κρατήσουμε τους εργαζόμενους ασφαλείς στο χώρο εργασίας, να εξετάσουμε μέτρα για τη διάσωση των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας, να διευκολύνουμε τη ρευστότητα, να διατηρήσουμε ανέπαφες τις αλυσίδες αξίας και να προετοιμαστούμε για το επόμενο στάδιο.

Οι αποφάσεις λαμβάνονταν από την κυβέρνησή μας, αλλά γνωρίζαμε ότι κανείς δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μόνος του αυτόν τον ασύμμετρο κλυδωνισμό. Η Ευρώπη ήταν πιο σημαντική από ποτέ άλλοτε! Η Ευρώπη ανταποκρίθηκε ―«με κάποια καθυστέρηση», κατά τη γνώμη ορισμένων―, αλλά όντως ανταποκρίθηκε και μπορούμε να είμαστε περήφανοι ως Ευρωπαίοι. Νομίζω ότι, για μια ακόμη φορά, αυτό είναι το πρώτο μάθημα που πρέπει να διδαχθούμε από αυτήν την κρίση: το μέλλον μας είναι αλληλένδετο.

Το δεύτερο μάθημα, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειές μας όταν θα έχουμε αφήσει πίσω μας την απειλή του κορονοϊού, αλλά ότι οφείλουμε να συνεχίσουμε την πορεία μας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ιδίως δεδομένων των εξελίξεων μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ. Οφείλουμε να συνεχίσουμε την πορεία που σχεδιάσαμε και χαράξαμε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κρίσης, με στόχο την υλοποίηση μιας βαθύτερης οικονομικής, χρηματοπιστωτικής, δημοσιονομικής, οικολογικής, κοινωνικής και πολιτικής Ευρώπης. Είμαι βέβαιη ότι αυτή τη φορά θα εμμείνουμε στις προσπάθειές μας.

Τρίτον, πριν από αυτήν την πανδημία, έμενα πάντα έκπληκτη από τον βαθμό στον οποίο οι κοινωνίες μας υποτιμούσαν, απαξίωναν και υποχρηματοδοτούσαν δύο βασικές εκφάνσεις της ζωής μας: την υγεία και την εκπαίδευση. Τώρα υφιστάμεθα τις συνέπειες αυτής της στάσης: οι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους και ο λαϊκισμός βρίσκεται σε έξαρση. Επομένως, η δημιουργία μιας ισχυρότερης Ευρώπης όσον αφορά την υγεία και την εκπαίδευση έχει σήμερα ακόμη μεγαλύτερη σημασία.

Σε πιο προσωπικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης είχα τον χρόνο να διαβάσω κάποια φιλοσοφικά έργα και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα ωραίο ιδεώδες. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν σε έναν «κόσμο διαπνεόμενο από αρμονία», και εδραζόμενο σε δύο θεμελιώδεις αξίες: στην αιδώ, ως έκφραση του σεβασμού προς τους άλλους και προς όλες τις συνιστώσες ―φυτική, ζωική και ανθρώπινη― του κόσμου μας, και στη δίκη, ως έκφραση σεβασμού προς τη δικαιοσύνη. Ας εμπνευστούμε λοιπόν από αυτό το ιδεώδες για τη δημιουργία του δικού μας «κόσμου»!

Η Tatjana Babrauskienė είναι μέλος της ΕΟΚΕ από τη Λιθουανία, καθώς και μέλος της Ένωσης Παιδείας και Επιστημών της Λιθουανίας. Το EESC Info της ζήτησε να μοιραστεί τις σκέψεις της σχετικά με τη νόσο COVID-19 από τη σκοπιά της πατρίδας της.

Εσείς πώς βιώσατε τα περιοριστικά μέτρα;

Ήταν μια μοναδική εμπειρία η οποία χαρακτηρίστηκε από έντονο άγχος και κύματα πανικού, καθώς τα πρωτοσέλιδα έκαναν λόγο για έναν ιό ο οποίος μεταδιδόταν ραγδαία σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Ταυτόχρονα, αισθανόμασταν ότι ζούσαμε σε αργή κίνηση σε έναν κόσμο όπου όλα είχαν αλλάξει εν μία νυκτί, οδηγώντας μας σε μια νέα ομαλότητα.

Η οργάνωση που εκπροσωπώ κατακλύστηκε με μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τα μέλη και τους εκπαιδευτικούς που αισθάνονταν χαμένοι και χρειάζονταν υποστήριξη. Δημιουργήσαμε μια ενημερωτική ιστοσελίδα για την COVID-19 με συστάσεις, νομικές συμβουλές και άλλες χρήσιμες πληροφορίες, καθώς και μια διαδικτυακή σελίδα με «Ιδέες για την εξ αποστάσεως μάθηση», η οποία περιείχε συμβουλές και εργαλεία για την ηλεκτρονική εκπαίδευση και την ηλεκτρονική μάθηση.

Όλες αυτές οι ενέργειες μας κράτησαν δραστήριους διότι γνωρίζαμε ότι πολλοί άνθρωποι βασίζονταν και εξαρτώνταν από εμάς.

Τι είναι αυτό που σας έλειψε περισσότερο σε αυτή τη δύσκολη περίοδο;

Οι συναντήσεις με φίλους και συναδέλφους και, πάνω απ’ όλα, με τα αγαπημένα μου πρόσωπα.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το Πάσχα. Παραδοσιακά, γιορτάζουμε το Πάσχα με την ευρύτερη οικογένειά μας. Φέτος βάψαμε αυγά και μαγειρέψαμε παραδοσιακά γεύματα ως συνήθως, χωρίς όμως την παραμικρή εορταστική διάθεση.

Ευτυχώς, επιτρεπόταν να βγούμε από το σπίτι για περίπατο ή σωματική άσκηση, μόνοι ή με μέλη της οικογένειάς μας, και, προσωπικά, αξιοποίησα στο έπακρο αυτή τη δυνατότητα. 

Ποια διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε από την περίοδο των περιοριστικών μέτρων;

Κατά τη διάρκεια της καραντίνας θέσαμε σε εφαρμογή νέες πρακτικές καθώς περνούσαμε ατελείωτο χρόνο στο διαδίκτυο. Θα δούμε κατά πόσο οι πρακτικές αυτές θα αποτελέσουν τον κανονικό τρόπο εργασίας και επικοινωνίας και εάν η συχνότητα και η διάρκεια των συναντήσεών μας με συναδέλφους και φίλους θα αλλάξει.

Τα μέτρα περιορισμού ήταν επίσης ένα εκπαιδευτικό πείραμα στο οποίο δοκιμάστηκαν οι επιδόσεις των μαθητών στη διαδικτυακή εκπαίδευση αντί των μαθημάτων πρόσωπο με πρόσωπο. Δυστυχώς, αυξήθηκαν επίσης οι ανισότητες και απομένει να διαπιστώσουμε κατά πόσον τα σχολεία θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην πρότερη κατάσταση μετά την τρέχουσα κρίση.

Καταδείχθηκε ότι η ψηφιακή μετάβαση ενέχει κίνδυνο διακρίσεων λόγω ηλικίας, διάδοσης θεωριών συνωμοσίας αλλά και πολλαπλασιασμού των ψευδών ειδήσεων καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν απαντήσεις σε ζωτικά ερωτήματα, όπως: τι συμβαίνει εδώ πέρα, ποιος είναι υπεύθυνος και που οφείλεται αυτό που μας συμβαίνει; Από την άλλη πλευρά, η τεχνολογία επιτρέπει σήμερα την παρακολούθηση των πάντων ανά πάσα στιγμή. Πώς θα μπορούσε να επηρεάσει αυτό την προσωπική μας ζωή; Δεν θα πρέπει να τεθούμε ενώπιον μιας αναγκαστικής επιλογής μεταξύ ιδιωτικότητας και υγείας.

Το καλό νέο των περιοριστικών μέτρων είναι ότι η αναστολή της ανθρώπινης δραστηριότητας κάνει τη διαφορά στην κλιματική αλλαγή και ότι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η αλλαγή της στάσης των ανθρώπων έχει περισσότερες πιθανότητες να καταστεί πραγματικότητα.

Ποια ελπίδα διαφαίνεται για εκείνους των οποίων οι θέσεις εργασίας απειλούνται;

Οι εργαζόμενοι επλήγησαν άνισα από την επιβολή των περιοριστικών μέτρων. Τα άτομα των οποίων οι θέσεις εργασίας χαρακτηρίστηκαν ως μη ζωτικής σημασίας και/ή τα εργασιακά τους καθήκοντα δεν μπορούσαν να εκτελούνται από το σπίτι αντιμετώπισαν τις μεγαλύτερες απώλειες εισοδήματος και, στους συγκεκριμένους κλάδους, χάθηκε ο μεγαλύτερες αριθμός θέσεων εργασίας.

Η εργασιακή ανασφάλεια και οι αμοιβές συσχετίζονται με τα επίπεδα εκπαίδευσης· συνεπώς, οφείλουμε να ενδυναμώσουμε τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισής μας και να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη αναβάθμιση δεξιοτήτων και επανεκπαίδευση σε όλους όσους τις έχουν ανάγκη. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι θα βγούμε από αυτή την κρίση ισχυρότεροι και καλύτερα προετοιμασμένοι για το μέλλον, οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό.

Υπάρχουν άνθρωποι που θα θέλατε να δείτε αλλά δεν μπορέσατε να το κάνετε ακόμη;

Οι φίλοι και οι συνάδελφοί μου στο εξωτερικό. Αδημονώ να τους συναντήσω και να συνεργαστώ μαζί τους χωρίς να ανησυχώ για μάσκες, κοινωνική αποστασιοποίηση και αντισηπτικά χεριών.

Η Λιθουανία έκανε καταπληκτική δουλειά κατορθώνοντας όχι μόνο την επιπέδωση της καμπύλης αλλά και την καθοδική «σύνθλιψή» της. Η κοινωνική μας ζωή επανήλθε (σχεδόν) στην ομαλότητα. Ωστόσο, σε ορισμένες χώρες, η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι τόσο σταθερή. Ευελπιστώ ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν σύντομα και σε αυτές.

Η σπουδαιότερη συμβολή αυτής της καραντίνας είναι ότι έδωσε στους ανθρώπους τον χρόνο να ξαναγεμίσουν τις μπαταρίες τους και να αναλογιστούν πόσο σημαντικές είναι οι ανθρώπινες σχέσεις.

Όταν ξέσπασε η κρίση στα μέσα Μαρτίου, η όλη κατάσταση ήταν πραγματικά πρωτοφανής και απίστευτη. Σχεδόν τα πάντα ήταν κλειστά ανά την Ευρώπη και κανείς δεν γνώριζε τότε αν τα περιοριστικά μέτρα θα αποδεικνύονταν χρήσιμα ή όχι. Ύψιστη προτεραιότητα ήταν η διάσωση ανθρώπινων ζωών και η οικονομία χρειάστηκε να θυσιαστεί.

Οι τέσσερις ευρωπαϊκές ελευθερίες εξανεμίστηκαν εν μία νυκτί. Η ενιαία αγορά σχεδόν εξαφανίστηκε. Είδαμε ένα κράτος μέλος να παρεμποδίζει την παράδοση αγαθών σε κάποιο άλλο και τους αγοραστές να κάνουν κυριολεκτικά ουρά έξω από τα εργοστάσια που κατασκευάζουν μάσκες στην Κίνα για να πλειοδοτήσουν ο ένας εις βάρος του άλλου.

Στη χώρα μου, την Εσθονία, η κατάσταση δεν ήταν και τόσο άσχημη. Το σύστημα υγείας κατάφερε να αντεπεξέλθει και ο αριθμός των θυμάτων εξαιτίας της νόσου COVID-19 ήταν σχετικά περιορισμένος (69 συνολικά). Αρχικά, παρατηρήθηκε έλλειψη από μάσκες και άλλα μέσα ατομικής προστασίας, αλλά το πρόβλημα αυτό τελικά διευθετήθηκε. Η ταχύτητα με την οποία ορισμένες επιχειρήσεις διαφοροποίησαν την παραγωγή τους και άρχισαν να κατασκευάζουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ενώ άλλες βοηθούσαν στις παραδόσεις ήταν μια ευχάριστη διαπίστωση.

Η οικογένειά μου και εγώ ο ίδιος αντιμετωπίσαμε αρκετά καλά την κατάσταση. Η παραμονή μας στο σπίτι μας, το οποίο διαθέτει κήπο και βρίσκεται σε μια ζώνη πρασίνου, δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Φυσικά σχεδόν τα πάντα ―εμπορικά κέντρα, σχολεία, κινηματογράφοι, θέατρα και αθλητικές εγκαταστάσεις― ήταν κλειστά, αλλά οι περίπατοι εκτός σπιτιού (με τήρηση της δέουσας απόστασης!) ήταν όχι μόνο επιτρεπόμενοι, αλλά και συνιστώμενοι.

Αξιοσημείωτο φαινόμενο υπήρξε η χρήση του διαδικτύου για την κάλυψη σχεδόν κάθε ανάγκης, από τα ψώνια και τα σεμινάρια έως την επικοινωνία. Ξαφνικά τα πάντα γίνονταν μέσω διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένης της σχολικής φοίτησης. Εν μία νυκτί, η διδασκαλία και η μάθηση άρχισαν να πραγματοποιούνται διαδικτυακά. Και οι δάσκαλοι και τα παιδιά τα κατάφεραν μία χαρά. Οι πάντες έμαθαν πολλά κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης και ήταν εξαιρετικά συγκινητικό το πόσο πολύ η κόρη μου νοσταλγούσε το πραγματικό σχολείο.

Στη δουλειά, η νομική ομάδα της οργάνωσής μου, του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Εσθονίας, πραγματοποίησε πρωτοφανή αριθμό διαβουλεύσεων σε αυτό το διάστημα. Η αναγνώριση της ανωτέρας βίας άγγιξε δυσθεώρητα ύψη. Η οικονομική κατάσταση βελτιώνεται σιγά-σιγά, αλλά ορισμένοι τομείς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες. Φοβάμαι ότι αυτό μπορεί να είναι μόνο η αρχή και ότι το φθινόπωρο η κατάσταση ενδέχεται να χειροτερέψει. Προς το παρόν, τα κυβερνητικά μέτρα βοηθούν πολύ κόσμο, αλλά τι θα συμβεί εάν τυχόν αυτά καταργηθούν;

Σε χαλεπούς καιρούς σαν τους σημερινούς, αναλογίζεται και εκτιμά κανείς τον τρόπο ζωής μας και την ελευθερία που διαθέτουμε τόσο στην Ευρώπη όσο και εδώ στην ΕΟΚΕ. Αποτελεί όντως πραγματική πολυτέλεια να έχει κανείς τη δυνατότητα να ταξιδέψει, να μεταβεί στις Βρυξέλλες και να συμμετάσχει στις συζητήσεις μας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να συνεχίσουμε να επιτελούμε το έργο μας για τη διατήρηση άρρηκτων δεσμών μεταξύ των διαφόρων ανθρώπων σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ, με ή χωρίς κρίσεις.

Ο Γερμανός συνδικαλιστής Peter Schmidt μας δίνει μια εικόνα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στη χώρα του εν μέσω, αφενός, μερικής ανεργίας και απολύσεων και, αφετέρου, εργαζομένων σε θέσεις κρίσιμης σημασίας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή διακινδυνεύοντας την προσωπική τους ασφάλεια.

Πώς βιώνετε εσείς αυτήν την κρίση λόγω του κορονοϊού;

Αισθάνομαι ότι ζούμε σε σουρεαλιστικούς καιρούς και ανακαλύπτουμε πόσο ευάλωτες είναι οι κοινωνίες και οι οικονομίες μας.

Τι σημαίνει αυτή η κρίση για εσάς και την οργάνωσή σας;

Εγώ, ως συνδικαλιστής, θεωρώ σημαντικό να συνερχόμαστε και να επικοινωνούμε μεταξύ μας. Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της δημοκρατίας μας. Διαπιστώνουμε πόσο σημαντικό είναι αυτό το δικαίωμα και συνειδητοποιούμε ότι θα πρέπει να αγωνιστούμε για να το διαφυλάξουμε στο μέλλον.

Σε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες είχαμε εξαιρετικές σχέσεις με τους εργοδότες, βρήκαμε τρόπους να διατηρήσουμε ζωντανό τον κοινωνικό διάλογο και επιτύχαμε μερικές πολύ καλές συμφωνίες, επωφελείς για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις, τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι επιχειρήσεις υπέστησαν απώλειες λόγω της κρίσης.

Πώς βιώσατε εσείς την περίοδο των περιοριστικών μέτρων;

Για μένα, το πιο εντυπωσιακό στοιχείο ήταν η εκτεταμένη κοινωνική αλληλεγγύη που έβλεπα να εκδηλώνεται μεταξύ γειτόνων και φίλων. Εντυπωσιάστηκα επίσης από το πόσο επιβραδύνθηκε ο ρυθμός λειτουργίας της κοινωνίας μας.

Τι σας έλειψε περισσότερο κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου;

Οι συναντήσεις με τους φίλους και την οικογένειά μου, οι έξοδοι στα εστιατόρια.

Ποια διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε από την περίοδο επιβολής των περιοριστικών μέτρων;

Το κυριότερο δίδαγμα που μπορούμε να αντλήσουμε έγκειται στο γεγονός ότι τα σημαντικότερα στελέχη της κοινωνίας μας είναι το νοσηλευτικό προσωπικό, οι υπάλληλοι καταστημάτων, οι συλλέκτες απορριμμάτων, οι φροντιστές και ούτω καθεξής, τα οποία έχουν, εντούτοις, τους χαμηλότερους μισθούς. Ο κορονοϊός αποκάλυψε την αδυναμία της οικονομίας μας και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να στραφούμε προς μια οικονομία της ευημερίας.

Ποια ελπίδα υπάρχει για εκείνους των οποίων οι θέσεις εργασίας απειλούνται;

Το γεγονός ότι τα κράτη μέλη άντλησαν τα διδάγματά τους και θα τους στηρίξουν για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ’ ό,τι τους καλύπτουν οι εργασιακές τους συμβάσεις.

Ποιοι είναι οι πρώτοι άνθρωποι που θα θελήσετε να συναντήσετε όταν θα έχουν τελειώσει όλα αυτά;

Τη μητέρα μου. Ζει σε οίκο ευγηρίας, ο οποίος εξακολουθεί να τελεί υπό περιορισμό.

Στις 10 Μαρτίου, η συνεδρίαση της Μικτής Συμβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Σερβίας στις Βρυξέλλες πραγματοποιήθηκε σε αφύσικο και βαρύ κλίμα. Μετά το τέλος της συνεδρίασης, όλοι βιάστηκαν να αναχωρήσουν. Επέστρεψα στο σπίτι μου, γνωρίζοντας ότι η Ευρώπη βρισκόταν ενώπιον σημαντικών ανατρεπτικών εξελίξεων και έχοντας την αίσθηση ότι αυτή θα ήταν η τελευταία πτήση μου για πολύ μεγάλο διάστημα. Στην Ουγγαρία, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, επικρατούσε αβεβαιότητα και δυσπιστία μεταξύ του πληθυσμού. Για πολλούς Ούγγρους, η σοβαρότητα της κατάστασης κατέστη εμφανής όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε την ακύρωση των προγραμματισμένων εορτασμών επ’ ευκαιρία της εθνικής εορτής μας στις 15 Μαρτίου.

Όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ουγγαρία έκλεισε τα σύνορά της και υιοθέτησε διάφορα περιοριστικά μέτρα. Η διδασκαλία μεταφέρθηκε στο διαδίκτυο, όσοι μπορούσαν να επιλέξουν την τηλεργασία το έκαναν και στους δρόμους και στα συνήθως πολυσύχναστα μέρη επικρατούσε σιωπή. Παρότι η χώρα κηρύχθηκε γρήγορα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεν βίωσε ωστόσο πλήρη περιορισμό της κυκλοφορίας. Οι δημόσιοι χώροι δεν ερημώθηκαν εντελώς και δεν επιβλήθηκε καμία αυστηρή απαγόρευση μετακίνησης μακριά από τον τόπο κατοικίας. Έτσι λοιπόν, ο αγαπημένος παγωτατζής της γειτονιάς μας παρέμεινε ανοιχτός χωρίς διακοπή στη γωνία του δρόμου μας, προς μεγάλη ευχαρίστηση των παιδιών μου.

Και αυτές οι κάποιες πηγές παρηγοριάς αποδείχθηκαν απολύτως απαραίτητες για τους μικρούς μας ήρωες κατά τη διάρκεια αυτής της καραντίνας! Πράγματι, στο δικό τους επίπεδο και εντός των ορίων των δυνατοτήτων τους, τα παιδιά συνέβαλαν στην αποτελεσματική προστασία της οικογένειάς μας. Περιορισμένα ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους, προσπάθησαν να παίζουν ήσυχα, δέχθηκαν να μην κάνουν πάρτι γενεθλίων και παρέμεναν επί ώρες ολόκληρες καθισμένα μπροστά σε μία οθόνη (ενώ πριν, τα συμβουλεύαμε συνεχώς να μην περνούν τόσο πολύ χρόνο μπροστά σε οθόνες). Εκτός από τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι υποχρεώθηκαν επίσης σε μεγάλο βαθμό να παραμείνουν σε απομόνωση. Σε πολλά μέρη, οι τοπικές αρχές και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών οργανώθηκαν ικανοποιητικά ώστε να είναι σε θέση να προσφέρουν βοήθεια σε όσους παρέμεναν αποκλεισμένοι στα σπίτια τους. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις αυτόν τον ρόλο χρειάστηκε να τον αναλάβουν κάποια μέλη της οικογένειας.

Το δίδαγμα που άντλησα εγώ προσωπικά κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων είναι η τεράστια σημασία του ρόλου της οικογένειας και των συγγενικών δεσμών σε τέτοιες καταστάσεις κρίσης. Κατέστη σαφές ότι οι οικογένειες έχουν την ικανότητα να ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα της κοινωνίας, αλλά αντιληφθήκαμε επίσης πόσο ευάλωτες είναι και ότι χρειάζονται βοήθεια. Από αυτή την άποψη, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μπορούν να διαδραματίσουν πρωταρχικό ρόλο. Στη δική μας ένωση, είχε επίσης ενδιαφέρον η διαπίστωση του βαθμού στον οποίο, πέραν των μορφών πρακτικής αρωγής (όπως δωρεές, υλικοτεχνική υποστήριξη ή σχολική βοήθεια), έγινε αισθητή η ανάγκη παροχής συνδρομής στον τομέα της ψυχικής υγείας.

Θα έλεγα ότι η εμπειρία από τον κατ’ οίκον περιορισμό ήταν ανάμεικτη. Από τη μία πλευρά, η εργασία από το σπίτι μού εξασφάλισε περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μου από ό,τι είχα ποτέ στο παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, χρειάστηκε να μετατρέψω ένα δωμάτιο του σπιτιού μου σε γραφείο. Η πολύωρη παραμονή μου στο σπίτι ήταν ενίοτε απογοητευτική, οπότε προσπάθησα να περνώ χρόνο με το αγαπημένο μου χόμπι: να ακούω μουσική στο υψηλής πιστότητας στερεοφωνικό μου συγκρότημα.

Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, μου έλειψε η αλληλεπίδραση με τους φοιτητές κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Ασφαλώς, αλληλεπιδρούσαμε μέσω Zoom ή Panopto, αλλά δεν είναι το ίδιο με την παρουσία στην αίθουσα διδασκαλίας.

Από ακαδημαϊκή σκοπιά, ένα δίδαγμα που αποκόμισα είναι η ικανότητα να αλληλεπιδρώ με τους φοιτητές διαδικτυακά. Και μολονότι πιστεύω πως η φυσική παρουσία μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας αποτελεί καλύτερη εκπαιδευτική μέθοδο, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε την προοπτική της συνδυαστικής μάθησης ως μελλοντική πορεία.

Συμμετείχα επίσης σε πολλές διαδικτυακές συνεδριάσεις που ήταν, σε μεγάλο βαθμό, εξίσου αποδοτικές με τις οι δια ζώσης συνεδριάσεις. Πράγματι, μια σειρά συνεδριάσεων θα μπορούσαν να συνεχίσουν να διεξάγονται διαδικτυακά, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων συνεδριάσεων της ΕΟΚΕ.

Πέραν της προσωπικής μου εμπειρίας, η περίοδος των περιοριστικών μέτρων έφερε στο φως μια σειρά πραγματικών καταστάσεων: ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες ήταν προφανώς μη βιώσιμες, ενώ άλλες δεν ήταν τόσο ανθεκτικές όσο πιστεύαμε. Συνεπώς, η επανεξέταση των οικονομικών δραστηριοτήτων είναι, αφενός, αναγκαία και, αφετέρου, έχει ήδη καθυστερήσει πολύ, οπότε όσο γρηγορότερα την επιδιώξουμε τόσο το καλύτερο. Παρόλα αυτά, οι επιπτώσεις της νόσου COVID-19 και η μετάβαση προς μια ανθεκτικότερη και πιο βιώσιμη οικονομία ενδέχεται να είναι οδυνηρές για πολλούς.

Οφείλω να ομολογήσω ότι ήμουν ένας από τους πλέον τυχερούς διότι μπόρεσα να ξεκινήσω τη διαδικτυακή διδασκαλία και την αλληλεπίδραση με τους φοιτητές μέσω του Zoom ή του Panopto μέσα σε μία περίπου εβδομάδα. Ο φόρτος εργασίας μου πιθανόν να αυξήθηκε, καθώς δεν χρειαζόταν να ταξιδεύω όπως πριν. Συνέχισα επίσης να συναντώ διαδικτυακά συναδέλφους από το πανεπιστήμιο και από άλλα μέρη.

Γνωρίζω, ωστόσο, πολλά άτομα των οποίων η εργασιακή δραστηριότητα διακόπηκε προσωρινά ή ακόμη και οριστικά. Πολλοί εξακολουθούν να λαμβάνουν κρατική οικονομική στήριξη η οποία συρρικνώνεται καθώς πλησιάζει η ημερομηνία εκπνοής της. Πολλοί άλλοι πάλι έχασαν τις θέσεις εργασίας τους και γι’ αυτούς η αναζήτηση εργασίας θα είναι πολύ πιο δύσκολη από κάθε άλλη φορά. Η ανεργία των νέων, ιδίως μεταξύ των νέων πτυχιούχων, είναι πιθανό να αυξηθεί και θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια έως ότου οι οικονομίες επιστρέψουν περίπου στα επίπεδα του 2019.

Ως μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας, η πρώτη μου προτεραιότητα θα είναι να συμμετέχω και πάλι σε συνέδρια όπου θα μπορώ να συναντώ συναδέλφους και να συζητώ μαζί τους οικονομικά θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Η επόμενη προτεραιότητά μου θα είναι να αρχίσω να επισκέπτομαι τους λίγους «οντιόφιλους» που γνωρίζω εδώ στη Μάλτα και ν’ ανταλλάσσουμε εμπειρίες και γνώσεις για τα στερεοφωνικά συστήματα υψηλής πιστότητας.

Στo διάγγελμά του προς το έθνος, στις 15 Μαρτίου, ο Πρόεδρος της Κύπρου εξήγγειλε προληπτικά μέτρα για την αναστολή των δραστηριοτήτων σε ολόκληρη τη χώρα και σε εκτεταμένα τμήματα της οικονομίας. Το μήνυμα αφορούσε τις επικείμενες σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες και την απαιτούμενη ετοιμότητα όλων μας για την αντιμετώπιση του αναμενόμενου αντικτύπου.

Ενώπιον αυτής της άνευ προηγουμένου κρίσης, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) Κύπρου ανέστειλε όλες τις μη ουσιώδεις υπηρεσίες και επικέντρωσε τους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό της στην παροχή βοήθειας προς την κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας και της οικονομίας.

Τοποθετήσαμε την ΟΕΒ σε σχέση υπερπολλαπλασιασμού («overdrive») και την μετατρέψαμε εξ αρχής σε σημείο επαφής για τις επιχειρήσεις. Δημιουργήσαμε μια ανοικτή γραμμή επικοινωνίας που λειτουργεί από Δευτέρα έως Κυριακή για την παροχή καθοδήγησης στις επιχειρήσεις και εκδώσαμε περισσότερες από 175 εγκυκλίους σε πραγματικό χρόνο, παρέχοντας ενημέρωση και απαντήσεις σε ερωτήσεις σχετικά με τα πρωτόκολλα υγειονομικής περίθαλψης και τα συστήματα στήριξης των επιχειρήσεων που τέθηκαν σε εφαρμογή.

Πραγματοποιήσαμε επίσης 67 ραδιοφωνικές παρεμβάσεις και 192 τηλεοπτικές εμφανίσεις, εκ των οποίων οι 52 σε δελτία ειδήσεων υψηλής τηλεθέασης. Κατά την ίδια 4μηνη περίοδο, η εκτελεστική επιτροπή μας συνεδρίασε 27 φορές (ενώ συνήθως συνεδριάζει περίπου 10 φορές ετησίως) και συναντήθηκε με 11 από τους 14 υπουργούς μας.

Η επιχειρηματική κοινότητα συσπειρώθηκε γύρω από τις προσπάθειες της OEB, παρέχοντας πολύτιμη πληροφόρηση σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία. Είμαστε περήφανοι για την άμεση συμμετοχή μας στην κατάρτιση της εθνικής στρατηγικής αντίδρασης, καθώς οι προτάσεις μας αποτελούν σημαντικό τμήμα του εθνικού σχεδίου εξόδου από την κρίση της νόσου COVID-19.

Αυτή η πανδημία είναι επαχθής για όλους, με χειρότερη έκβαση την τραγική απώλεια ανθρωπίνων ζωών, και επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις, την απασχόληση και τον τρόπο άσκησης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μας. Η επίδειξη αλληλεγγύης εκ μέρους των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και η υποδειγματική συμμόρφωσή τους με τους επιβληθέντες περιορισμούς, είναι άκρως συγκινητικές.

Παρότι η νόσος COVID-19 αποτελεί δύναμη καταστροφής, μας δίδαξε ωστόσο πολλά. Μας δίδαξε ότι η κρατική μηχανή και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά σε χαλεπούς καιρούς. Μας δίδαξε ότι η ανάληψη αποφασιστικής δράσης, βάσει αδιάσειστων επιστημονικών στοιχείων, μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Μας δίδαξε επίσης να διαφοροποιήσουμε τον τρόπο σκέψης μας και να προσαρμόσουμε τις μεθόδους εργασίας μας, αναδεικνύοντας τη σημασία μιας ψηφιακής οικονομίας.

Δυστυχώς, αυτή η κρίση δεν θα αφήσει αλώβητη την οικονομία μας. Αλλά, σύμφωνα με την έως τώρα εμπειρία μας, εάν επιδείξουμε την ίδια επιμονή και αποφασιστικότητα κατά τους προσεχείς μήνες, τότε μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας αυτήν την κρίση με λιγότερες απώλειες από τις αναμενόμενες και να επανέλθουμε όσο γίνεται νωρίτερα στην ομαλότητα.

Ο κατ’ οίκον περιορισμός ήταν μια παράξενη περίοδος αυτογνωσίας. Από τη μια πλευρά, ήταν σαν όνειρο: να μένω στο σπίτι μου και να έχω αρκετό χρόνο για να κάνω όλα όσα ήθελα πάντα να κάνω χωρίς να έχω ποτέ αρκετό χρόνο στη διάθεσή μου. Από την άλλη πλευρά, η περίοδος αυτή με βοήθησε να συνειδητοποιήσω πόσο σημαντική είναι η κοινωνικοποίηση για τους ανθρώπους: να έχουν τη δυνατότητα να συναντούν, να συζητούν, να αγγίζουν άλλους ανθρώπους στην πραγματικότητα και όχι μέσω μιας οθόνης. Και πόσο δύσκολη είναι η ζωή μας χωρίς όλα αυτά.

Αυτή η εμπειρία διαφοροποιεί τις αξίες μας και αλλάζει τον τρόπο σκέψης μας, αλλά διανοίγει επίσης ενώπιόν μας νέους τρόπους συνεργασίας. Μετά από αυτήν την κρίση, υπάρχει πιθανότητα να πραγματοποιούμε περισσότερες διαδικτυακές συναντήσεις, οι οποίες είναι πολύ ευκολότερες, αλλά ταυτόχρονα δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να επινοούμε νέες ιδέες από κοινού και να αναπτύσσουμε καινούριες μορφές συνεργασίας.

Υπάρχουν ήδη και θα υπάρξουν ακόμη πολλά διδάγματα για την κοινωνία μας. Δεν θα μπορούσα ούτως ή άλλως να τα απαριθμήσω όλα, οπότε θα ήταν ίσως προτιμότερο να επισημάνω μόνον ορισμένα στον τομέα που γνωρίζω καλύτερα: τα άτομα με αναπηρία.

Αυτή η κρίση κατέδειξε πόσο άσχημη είναι η κατάσταση που επικρατεί στα ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας. Μεγάλος αριθμός ατόμων με αναπηρία και ηλικιωμένων έχασαν πρόσφατα τη ζωή τους σε τέτοια ιδρύματα και ορισμένες χώρες δεν συμπεριέλαβαν καν αυτούς τους θανάτους στις στατιστικές τους για τον κορονοϊό. Πριν από μία πενταετία, η ΕΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδότηση με θέμα «Μακροχρόνια κοινωνική φροντίδα και αποϊδρυματοποίηση». Έκτοτε επήλθαν κάποιες αλλαγές, αλλά η κρίση κατέδειξε πόσα πολλά απομένουν ακόμη να γίνουν.

Ταυτόχρονα, ενώ κάναμε τόσο πολλές συζητήσεις σχετικά με τα συστήματα στήριξης των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, η κρίση κατέστησε σαφές ότι, παρά τα μέτρα στήριξης, τα άτομα με αναπηρία ήταν μία από τις πρώτες ομάδες που έχασαν τη δουλειά τους.

Μια κρίση αποτελεί πάντα φανταστική ευκαιρία για τον εντοπισμό των πιο αδύναμων κρίκων και είναι πλέον καιρός να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ισχυροποίησή τους.

Ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης είναι και θα παραμείνει εξαιρετικά σημαντικός διότι βρίσκονται πλησιέστερα σε όλα τα μέλη της κοινωνίας. Άτομα προερχόμενα από διαφορετικές ομάδες έχουν ανάγκη στήριξης και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι οι πλέον κατάλληλες για να τους την προσφέρουν.

Οι οργανώσεις αυτές βρίσκονται επίσης στην πλέον κατάλληλη θέση ώστε να γνωρίζουν ακριβώς τι είδους βοήθεια χρειάζονται τα άτομα αυτά και, ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Όπως έδειξε η εμπειρία μας στον τομέα της αναπηρίας, υπάρχουν άπειρες διαφορετικές προσεγγίσεις. Ορισμένες χώρες συμπεριλαμβάνουν οργανώσεις εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία σε κυβερνητικά όργανα λήψης αποφάσεων (Ιταλία), ενώ ορισμένες άλλες τους παρέχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο (Ισπανία), αλλά σε κάποιες άλλες οι οργανώσεις αυτές έχουν απλώς περιπέσει στη λήθη (Λετονία). Και αυτό αντικατοπτρίζει πόσο μεγάλη σημασία αποδίδουν οι κυβερνήσεις των διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών στις ποικίλες ομάδες πολιτών τους.

Πώς ήταν το δίμηνο της καραντίνας στο Βουκουρέστι; Αλλόκοτο! Η Ρουμανία έλαβε τα πρώτα μέτρα στις 15 Μαρτίου και, από τις 18 Μαρτίου, ο κατ’ οίκον περιορισμός έγινε υποχρεωτικός. Πριν από τις 15 Μαρτίου ήταν μια απλή σύσταση, την οποία ελάχιστοι ακολούθησαν, γεγονός που ενείχε υψηλούς επιδημιολογικούς κινδύνους. Αυτή η υποχρεωτική καραντίντα κράτησε μέχρι τις 15 Μαΐου, ημέρα κατά την οποία η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αντικαταστάθηκε από την κατάσταση επιφυλακής. Αλλά δεν ήταν διακοπές! Απεναντίας, δούλευα πιο σκληρά, με δραστηριότητα στο διαδίκτυο που ξεπερνούσε τις 12, ενίοτε και τις 16 ώρες την ημέρα: μαθήματα και δραστηριότητες στην πλατφόρμα της Σχολής, συμμετοχή σε τηλεοπτικές εκπομπές, συνεντεύξεις, συνεδριάσεις και διαδικτυακά σεμινάρια.

Η διάκριση ανάμεσα στη δημόσια και την ιδιωτική ζωή εξαλείφθηκε και τα όρια ανάμεσα στους δύο κόσμους απλούστατα έπαψαν να υπάρχουν. Επιπλέον, με το πέρας αυτής της δίμηνης περιόδου, τίποτα δεν ήταν απλούστερο. Η ζωή δεν ξαναβρήκε τους κανονικούς της ρυθμούς και η διαδικτυακή δραστηριότητα ήρθε απλώς να προστεθεί στις άλλες υποχρεώσεις που συνεπάγονται φυσική παρουσία. Η διαχείριση του χρόνου εξακολούθησε να αποτελεί περίπλοκο πρόβλημα.

Παρότι δεν ανήκα σε αυτούς που έμειναν συνεχώς κλεισμένοι στα σπίτια τους -είχα μια ελάχιστη ελευθερία κινήσεων στο Βουκουρέστι- οι δυνατότητες μετακίνησής μου μειώθηκαν σημαντικά. Ήταν το μεγαλύτερο πλήγμα αυτής της περιόδου. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος για τον οποίο, συμβολικά, το πρώτο πράγμα που έκανα αμέσως μετά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, στις 15 Μαΐου, ήταν να κλείσω ραντεβού για την ανανέωση του διαβατηρίου μου. Ωστόσο, κατά τα διάφορα στάδια άρσης των μέτρων περιορισμού, η ελευθερία κινήσεων δεν αποκαταστάθηκε παρά μόνο σχετικά.

Τα ταξίδια στο εξωτερικό -για παράδειγμα στις Βρυξέλλες, για τις συνεδριάσεις της ΕΟΚΕ- εξακολουθούν να είναι δύσκολα και μπορεί να εξελιχθούν σε περιπέτεια. Οι πτήσεις ακυρώνονται από τη μια μέρα στην άλλη και η δυνατότητα πρόβλεψης είναι μηδαμινή. Η ζωή έχει αλλάξει, ούτε προς το καλύτερο ούτε προς το χειρότερο, αλλά έχει γίνει διαφορετική. Και θα πρέπει να προσαρμοστούμε. Τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Και για μια ακόμα φορά, οι πιο ευάλωτοι θα είναι τα πρώτα θύματα.