KESE Info: Għidilna dwar l-inċident li wassal għall-arrest u l-priġunerija tiegħek
Boško Savković: Fl-4 ta’ Ġunju 2023, ġiet organizzata dimostrazzjoni enormi f’Belgrad b’segwitu għal żewġ massakri fejn inqatlu 18-il persuna, nofshom tfal. In-nies ħasbu li din kienet dimostrazzjoni politika. Għall-kuntrarju, kienet dimostrazzjoni paċifika u waħda mill-akbar li qatt saru. In-nies kienu qed jitolbu li l-ministru inkarigat mill-pulizija u l-membri tal-Awtorità Regolatorja tal-Midja Elettronika jiġu sostitwiti.
Kont qed inġorr kartellun, li fuq naħa kellu “PINK STINK” (PINK huwa l-akbar grupp tal-midja favur il-gvern fis-Serbja) u fuq in-naħa l-oħra “l-avultuni u l-jeni jimxu id f’id għal Serbja sigura”, b’riferiment għall-motto “l-avultuni u l-jeni għas-sigurtà” użat minn ċerti membri tal-gvern fil-parlament. Xi ħadd ġie u rabat pupazz mal-kartellun li deher qisu s-Sur Vučić mgħallaq. Il-pupazz ma damx ma tneħħa, iżda r-ritratti diġà kienu ttellgħu fuq il-midja soċjali u xterrdu b’mod virali.
Għalkemm jien ma ġejtx nidher fir-ritratti, ġejt akkużat b’dan l-aġir u mixli li ppruvajt nhedded l-ordni kostituzzjonali fis-Serbja, reat li jġorr piena ta’ 30 sena ħabs. Erba’ pulizija ġew biex jarrestawni. “Għaliex erbgħa?”, staqsejthom. “Tnejn għalik u tnejn għall-pupazz”, qaluli. Iżda la sabu l-kartellun, li kien tħalla fil-karozza tal-ħabib tiegħi, u lanqas il-pupazz.
Id-detenzjoni tiegħek immobilizzat għadd kbir ta’ nies fis-Serbja u fi Brussell. Peress li inti l-kopresident tal-Kumitat Konsultattiv Konġunt UE-Serbja tal-KESE, il-KESE bagħat tweet fejn talab il-ħelsien immedjat tiegħek li laħaq 27 elf viżwalizzazzjoni. Kif tħossok dwar dan?
Kont il-ħabs, ma kelli l-ebda idea x’kien qed jiġri. L-unika ħaġa li naf hi li marti kkuntattjat lill-President tal-KESE, is-Sur Plosceanu, u l-KESE rreaġixxa immedjatament, u l-istess għamlu l-midja, is-soċjetà ċivili u l-NGOs f’pajjiżi. Fis-Serbja n-nies jafuni u kollha rreaġixxew, billi organizzaw dimostrazzjonijiet barra l-Palazz tal-Ġustizzja. Iżda dak iż-żmien, ma kontx konxju b’dak kollu li kien qed iseħħ. Meta ngħatajt 30 ġurnata ħabs, bdejt naħseb dwar l-affarijiet kollha li setgħu jiġruli u s-snin li kont se nqatta’ l-ħabs. F’mumenti bħal dawk ma tistax taħseb b’mod ċar, għalkemm ippruvajt nisfrutta l-għarfien tiegħi ta’ avukat biex naħseb b’mod razzjonali.
Naħseb li n-nies fehmu li ma kontx ħati, permezz tal-pressjoni mill-istituzzjonijiet tal-UE, mill-NGOs u min-nies, u għalhekk tkellmu mal-awtoritajiet Serbi u r-riżultat kien li sentenza fuq talba tal-partijiet tiġi ffirmata mal-prosekuzzjoni bi skambju għal sentenza kundizzjonali ta’ sitt xhur, bl-ammissjoni ġenerali ta’ ħtija min-naħa tiegħi.
Jien m’iniex Che Guevara, jien sempliċement wieħed miċ-ċittadini li kienu qed jipprotestaw fit-toroq u jitolbu pajjiż sigur. Xejn aktar. Jien kittieb, ġurnalist u produttur tal-films. Iżda ninsabu f’sitwazzjoni fejn il-membri tal-gvern jitkellmu kontra l-atturi, in-nies tal-midja, il-ġurnlisti u ċ-ċittadini, u n-nies niżlu fit-toroq għax ma jridux jisimgħu aktar diskors ta’ mibgħeda fil-parlament.
Taħseb li dan l-inċident jista’ jħalli impatt fuq is-soċjetà Serba?
Jista’ jħalli impatt, iżda neħtieġu midja ħielsa u indipendenti. F’Belgrad ftit huma l-mezzi tal-midja indipendenti. Barra l-belt kapitali, fi bliet u rħula oħrajn, in-nies ma jafux x’inhu jiġri. Din hija battalja dwar l-informazzjoni u battalja kontra l-aħbarijiet foloz mill-gvern, li jippreżenta stampa għalkollox falza tad-dimostrazzjonijiet u ta’ dak li qed jitolbu n-nies.
Taħseb li dan l-avveniment se jħalli marka dejjiema fuqek?
Irrid inħalli dan l-inċidenti warajja għax il-ħabs mhux post in-nies deċenti. Ma rridx nibża’ għax mument ta’ biża’ uniku jista’ jikkanċella għaxar mumenti mill-ħajja. Iżda l-biża’ hija istint komuni tagħna lkoll. M’iniex rivoluzzjonarju, jien sempliċement raġel li jrid ikollu d-dritt li jitkellem. Qed nitlob wisq? Dawn huma biss uħud mill-valuri bażiċi tal-Komunità Ewropea: ġustizzja ħielsa, libertà tal-kelma u d-dritt għall-ħsieb liberu.
X’tip ta’ appoġġ qed tistenna mill-Kumitat u mill-UE?
Huwa biżżejjed li wieħed isegwi s-sitwazzjoni fis-Serbja u jimmonitorja l-iżviluppi li jseħħu ta’ kuljum. Huwa importanti wkoll li l-istituzzjonijiet tal-UE jsegwu l-midja u l-aħbarijiet fis-Serbja. L-appoġġ fi kwalunkwe livell huwa tabilħaqq utli għalina. Pereżempju, bħalissa hemm żewġ ġurnalisti l-ħabs, għalhekk ikun ta’ għajnuna jekk jintbagħtu messaġġi politiċi u diplomatiċi lill-gvern tagħna. L-idea tiegħi hija l-Ewropa, it-triq Ewropea għas-Serbja.
Tista’ tgħidilna ftit aktar dwar is-sitwazzjoni tal-midja fis-Serbja?
Hawnhekk għandna xi mezzi tal-midja indipendenti, iżda mhumiex numerużi biżżejjed u ma jilħqux lill-pajjiż kollu. Nemmen ukoll li m’hemmx biżżejjed mezzi tal-midja biex jippromovu l-UE, u għalhekk l-idea tal-Ewropa mhijiex popolari fis-Serbja. Darba, il-filosfu Grieg Archimedes qal “tuni lok sod u nċaqlaq id-dinja”. Jien se ngħid: “tuni l-midja għal xahrejn u nbiddel il-pajjiż”. M’hemm l-ebda dubju li Serbja b’midja ħielsa ġġib il-bidla. Issa għandna ċerti gruppi għall-protezzjoni tal-ġurnalisti, iżda ma rridux nipproteġu l-ġurnalisti daqslikieku dawn xi speċi ta’ annimali mhedda.
U xi tgħidilna dwar il-ġenerazzjoni l-ġdida ta’ ġurnalisti?
Dawn qed jagħmlu xogħolhom b’passjoni u dedikazzjoni kbira. Jemmnu li huma biss l-informazzjoni imparzjali u l-aħbarijiet mhux partiġġjani li jservu ta’ ġid għall-pajjiż u s-soċjetà tiegħu. Naf li jirrifjutaw offerti ta’ xogħol minn stazzjonijiet televiżivi li jħallsu tajjeb, fejn kulma jkollhom jagħmlu huwa li jsegwu l-linja editorjali. Iżda hemm ċerti affarijiet li ma jinxtrawx bil-flus, bħad-dinjità. Din il-ġenerazzjoni żagħżugħa għandha d-dinjità. Qed jippruvaw jibnu karriera b’tali mod li meta jqumu filgħodu jistgħu jħarsu lejhom infushom fil-mera mingħajr mistħija.
Kif tara l-futur tas-Serbja?
Il-futur tas-Serbja jinsab fl-UE. Binti għandha 23 sena. Ninsab ċert li xi darba binti se tkun qed tgħix fl-Unjoni Ewropea, iżda ma nħossx l-istess għalija nnifsi. Ma nafx kemm-il sena se jkunu meħtieġa biex is-Serbja biex tissodisfa l-istandards tal-UE, jew jekk l-UE hijiex se tistabbilixxi regoli ġodda għas-Serbja. Iżda nemmen li s-Serbja triq waħda għandha quddiemha.
Għoxrin sena ilu attendejt konferenza Thessaloniki, fejn il-parteċipanti qalu li jeħtieġu lis-Serbja fl-UE għax is-Serbja hija l-uniku pajjiż li tista’ tgħaqqad lill-Balkani tal-Punent mal-UE. U huwa minnu, għaliex tista’ tivvjaġġa bil-vapur, bil-ferrovija jew bl-ajruplan u issa hemm konnessjoni mill-Bulgarija u r-Rumanija. Għalhekk, id-destin tal-Balkani tal-Punent huwa totalment marbut mad-destin tas-Serbja. F’ċertu mod, l-ebda pajjiż ieħor fir-reġjun ma jista’ jkun parti mill-UE waħdu.
Inqas