ΕΟΚΕ info: Μιλήστε μας για το περιστατικό που οδήγησε στη σύλληψη και την κράτησή σας
Boško Savković: Στις 4 Ιουνίου 2023 διοργανώθηκε μια τεράστια διαδήλωση στο Βελιγράδι έπειτα από δύο περιστατικά σφαγών κατά τα οποία σκοτώθηκαν 18 άτομα, τα μισά από τα οποία ήταν παιδιά. Υπάρχει η άποψη ότι επρόκειτο για πολιτική διαδήλωση. Αντιθέτως, ήταν μια ειρηνική διαδήλωση και μάλιστα μία από τις πλέον μεγαλειώδεις. Οι πολίτες ζητούσαν την αντικατάσταση του υπουργού που είναι αρμόδιος για την αστυνομία και των μελών της Ρυθμιστικής Αρχής Ηλεκτρονικών Μέσων Ενημέρωσης.
Εγώ κρατούσα ένα πανό το οποίο από τη μια μεριά έγραφε «PINK STINK» («PINK» είναι η ονομασία του μεγαλύτερου φιλοκυβερνητικού ειδησεογραφικού οργανισμού στη Σερβία, ενώ «STINK» σημαίνει «δυσωδία» στα αγγλικά) και από την άλλη είχε τη φράση «Γύπες και ύαινες συνοδοιπόροι για μια ασφαλή Σερβία», η οποία παραπέμπει στο σύνθημα «Γύπες και ύαινες για την ασφάλεια» που έχει χρησιμοποιηθεί από ορισμένα μέλη της κυβέρνησης στο Κοινοβούλιο. Κάποιος ήρθε και έδεσε στο πανό ένα ομοίωμα του κ. Vučić το οποίο τον απεικόνιζε κρεμασμένο. Κατεβάσαμε γρήγορα το ομοίωμα, αλλά οι φωτογραφίες είχαν ήδη κοινοποιηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και διαδίδονταν με καταιγιστικούς ρυθμούς.
Αν κι εγώ δεν εμφανιζόμουν στις φωτογραφίες, κατηγορήθηκα για την πράξη αυτή και, συγκεκριμένα, για απόπειρα ανατροπής της συνταγματικής τάξης στη Σερβία, κατηγορία η οποία επισύρει ποινή κάθειρξης 30 ετών περίπου. Ήρθαν να με συλλάβουν τέσσερις αστυνομικοί. «Γιατί τέσσερις;» ρώτησα. «Δύο για σένα και δύο για το ομοίωμα» είπαν. Δεν βρήκαν όμως ούτε το πανό, το οποίο είχε μείνει στο αυτοκίνητο ενός φίλου μου, ούτε το ομοίωμα.
Η κράτησή σας κινητοποίησε μεγάλο αριθμό ανθρώπων στη Σερβία και στις Βρυξέλλες. Καθώς είστε συμπρόεδρος της μικτής συμβουλευτικής επιτροπής «ΕΕ-Σερβία» της ΕΟΚΕ, η τελευταία δημοσίευσε tweet ζητώντας την άμεση απελευθέρωσή σας, το οποίο συγκέντρωσε 27 000 προβολές. Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Εγώ ήμουν στη φυλακή, δεν είχα ιδέα τι γινόταν. Το μόνο που ξέρω είναι ότι η σύζυγός μου τηλεφώνησε στον Αντιπρόεδρο της ΕΟΚΕ, τον κ. Plosceanu, και η ΕΟΚΕ ανταποκρίθηκε άμεσα, όπως και τα μέσα ενημέρωσης, η κοινωνία των πολιτών και οι ΜΚΟ στη χώρα μου. Οι άνθρωποι στη Σερβία με γνωρίζουν και αντέδρασαν όλοι, διοργανώνοντας διαδηλώσεις έξω από το δικαστικό μέγαρο. Εγώ όμως δεν ήξερα τίποτα εκείνη τη στιγμή. Όταν καταδικάστηκα σε ποινή φυλάκισης 30 ετών, άρχισα να σκέφτομαι καθετί που θα μπορούσε να μου συμβεί και τα χρόνια που θα περνούσα στη φυλακή. Σε τέτοιες στιγμές είναι αδύνατο να σκεφτείς καθαρά, αν και προσπάθησα να χρησιμοποιήσω τη νομική μου κατάρτιση για να σκεφτώ λογικά.
Νομίζω ότι ο κόσμος κατάλαβε πως δεν ήμουν ένοχος. Μέσω της πίεσης που ασκήθηκε από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, από ΜΚΟ και από τους πολίτες με αποδέκτη τις σερβικές αρχές, το αποτέλεσμα ήταν να έρθω σε συμφωνία με τις εισαγγελικές αρχές και να υπογράψω μια γενική ομολογία ενοχής με αντάλλαγμα έξι μήνες φυλάκισης με αναστολή.
Δεν είμαι ο Τσε Γκεβάρα, είμαι απλά ένας πολίτης που διαδηλώνει στους δρόμους γιατί θέλει να ζει σε μια ασφαλή χώρα. Τίποτε άλλο. Είμαι συγγραφέας, δημοσιογράφος και κινηματογραφιστής. Βρισκόμαστε όμως σε μια κατάσταση στην οποία τα μέλη της κυβέρνησης εκφράζονται κατά ηθοποιών, ανθρώπων των μέσων ενημέρωσης, δημοσιογράφων και πολιτών, και ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους επειδή δεν θέλει να ακούει πια αυτήν τη ρητορική μίσους στο Κοινοβούλιο.
Πιστεύετε ότι το περιστατικό αυτό θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στη σερβική κοινωνία;
Ενδεχομένως, ωστόσο χρειαζόμαστε ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Στο Βελιγράδι υπάρχουν μόνο λίγα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Έξω από την πρωτεύουσα, στις μικρότερες πόλεις, οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει. Αυτό που ζούμε είναι ένας πόλεμος πληροφόρησης και ένας πόλεμος κατά των ψευδών ειδήσεων της κυβέρνησης, οι οποίες παρουσιάζουν μια εντελώς διαστρεβλωμένη εικόνα των διαδηλώσεων και των αιτημάτων των πολιτών.
Πιστεύετε ότι το περιστατικό αυτό θα σας σημαδέψει διά παντός;
Θέλω να αφήσω πίσω μου ό,τι έγινε γιατί η φυλακή δεν είναι μέρος για έντιμους ανθρώπους. Δεν θέλω να νιώθω φόβο, γιατί μία στιγμή φόβου κλέβει δέκα στιγμές από τη ζωή σου. Αλλά ο φόβος είναι ένα ένστικτο που μοιραζόμαστε όλοι. Δεν είμαι επαναστατικός, είμαι απλώς ένας άνθρωπος που θέλει να έχει το δικαίωμα να εκφράζει τις απόψεις του. Τόσο υπερβολικό είναι; Πρόκειται για ορισμένες από τις βασικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ελεύθερη δικαιοσύνη, ελευθερία λόγου και το δικαίωμα του καθενός να σχηματίζει τις απόψεις του.
Τι είδους υποστήριξη αναμένετε από την ΕΟΚΕ και την ΕΕ;
Μου φτάνει απλώς να παρακολουθούν την κατάσταση και τις καθημερινές εξελίξεις στη Σερβία. Είναι επίσης σημαντικό για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να παρακολουθούν τα μέσα ενημέρωσης και τις ειδήσεις που προέρχονται από τη Σερβία. Η στήριξη σε οποιοδήποτε επίπεδο μάς είναι πραγματικά χρήσιμη. Για παράδειγμα, αυτήν τη στιγμή βρίσκονται στη φυλακή δύο δημοσιογράφοι, οπότε θα βοηθούσε η αποστολή πολιτικών και διπλωματικών μηνυμάτων στην κυβέρνησή μας. Το ιδεώδες μου είναι η Ευρώπη, μια ευρωπαϊκή πορεία για τη Σερβία.
Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο παραπάνω για την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στη Σερβία;
Στη Σερβία υπάρχουν κάποια ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, αλλά δεν αρκούν και δεν καλύπτουν όλη τη χώρα. Πιστεύω επίσης ότι δεν υπάρχουν αρκετά μέσα ενημέρωσης που να προωθούν την ΕΕ και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ιδέα της Ευρώπης δεν είναι δημοφιλής στη Σερβία. Ο Έλληνας φιλόσοφος Αρχιμήδης είπε κάποτε: «Δώσ' μου κάπου να στηριχτώ και θα κινήσω τη γη». Εγώ λέω: «Δώσ’ μου τα μέσα ενημέρωσης για δύο μήνες και θα αλλάξω τη χώρα». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν η Σερβία είχε ελεύθερα μέσα ενημέρωσης θα γίνονταν πολλές αλλαγές. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν ορισμένες ομάδες προστασίας των δημοσιογράφων, αλλά δεν θα έπρεπε οι δημοσιογράφοι να χρήζουν προστασίας σαν να ήταν απειλούμενα ζώα.
Και η νέα γενιά δημοσιογράφων;
Η νέοι δημοσιογράφοι κάνουν τη δουλειά τους με μεγάλο πάθος και αφοσίωση. Πιστεύουν πραγματικά ότι η αντικειμενική ενημέρωση και οι αμερόληπτες ειδήσεις είναι επωφελείς για τη χώρα και την κοινωνία. Ξέρω ότι απορρίπτουν προσφορές εργασίας από τηλεοπτικά κανάλια που πληρώνουν καλά, στα οποία το μόνο που θα έπρεπε να κάνουν είναι να ακολουθούν την επιβεβλημένη γραμμή. Υπάρχουν όμως ορισμένα πράγματα που δεν είναι προς πώληση, όπως η αξιοπρέπεια. Αυτή η νέα γενιά δημοσιογράφων έχει αξιοπρέπεια. Προσπαθούν να χτίσουν τη σταδιοδρομία τους έτσι ώστε όταν ξυπνούν το πρωί να μπορούν να κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη χωρίς να νιώθουν ντροπή.
Πώς βλέπετε το μέλλον της Σερβίας;
Το μέλλον της Σερβίας είναι στην ΕΕ. Η κόρη μου είναι 23 ετών. Είμαι βέβαιος ότι μια μέρα θα ζήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά δεν αισθάνομαι το ίδιο για μένα. Δεν ξέρω πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να συμμορφωθεί η Σερβία με τα πρότυπα της ΕΕ ή αν η ΕΕ θα θεσπίσει νέα πρότυπα για τη Σερβία. Πιστεύω όμως ότι για τη Σερβία τα πράγματα είναι μονόδρομος.
Ήμουν σε ένα συνέδριο στη Θεσσαλονίκη 20 χρόνια πριν, στο οποίο οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι χρειάζονταν τη Σερβία στην ΕΕ, επειδή η Σερβία είναι η μόνη χώρα που μπορεί να συνδέσει τα Δυτικά Βαλκάνια με την ΕΕ. Και είναι αλήθεια, το σχετικό ταξίδι μπορεί να γίνει με πλοίο, τρένο, αεροπλάνο, ενώ τώρα υπάρχει σύνδεση μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Έτσι, η μοίρα των Δυτικών Βαλκανίων συνδέεται πλήρως με τη μοίρα της Σερβίας. Κατά κάποιον τρόπο, καμία άλλη χώρα της περιοχής δεν θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της ΕΕ από μόνη της.
Λιγοτερα
