KESE info: Bdejt taħdem dwar l-Ukrajna xi snin ilu bil-film innominat għall-Oscars “Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom”, u issa rritornajt b’film ieħor “Freedom on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom”. Dan il-film huwa t-tieni parti tal-ewwel storja?
Eugene Afineevsky: “Winter on Fire” kien kampanja għall-paċi. Fi Frar 2022, ħassejt l-urġenza bħala direttur tal-films li mmur lura għal dik l-istorja u nuri kif hija marbuta mal-gwerra tal-lum. Għalhekk ma nistax ngħid li “Freedom on Fire” huwa sequel. Dak li jagħmel huwa li jagħti l-istampa kollha minn Maidan sa fejn ninsabu issa. Biex tkun taf, din il-gwerra ilha għaddejja tmien snin. Hija ġlieda għad-dinjità, għal-libertà u għad-drittijiet tal-bniedem.
X’ġiegħlek tagħmel dak l-ewwel film dwar l-Ukrajna?
Ikolli ngħid Maidan u meta skoprejt il-qlubija tal-poplu Ukren. Iddefendew drittijiethom, twemminhom. Iddefendew futur indipendenti għall-Ukrajna bħala pajjiż magħqud li jagħmel parti minn nazzjonijiet Ewropej ħielsa. Huwa dak li rajt u dak li wassalni biex nerġa’ naqbad l-istorja s-sena l-oħra u nkompli bis-saga.
Hemm xi storja partikolarment memorabbli mill-esperjenza tiegħek mal-Ukreni f’pajjiżhom li tixtieq taqsam magħna?
Daqs kemm hemm. Imma hemm waħda li nirrakkonta meta nisma’ lin-nies jgħidu li ma nistgħux nibdlu l-istorja. Meta kont f’Maidan, dik ix-xitwa kiesħa tal-2013-2014, kien hemm poster b’qatra kbira ilma, li kien jgħid “Individwalment aħna qatra ilma, iżda lkoll flimkien oċean”. Rajt lill-poplu Ukren jingħaqad flimkien, u juri lill-gvern li kellu l-vuċi, is-setgħa u r-rieda li jibdel l-istorja tiegħu bħala nazzjon – u li jagħmel dan. Fi 93 jum, persuni minn gruppi soċjali differenti, sinjuri u foqra, żgħażagħ u anzjani, laħqu l-għanijiet tagħhom billi aġixxew flimkien u rrispettaw lil xulxin. Naħseb li llum il-ġurnata dak li huwa importanti huwa li nkunu magħqudin.
X’tistenna mill-UE, mill-pajjiżi Ewropej u mis-soċjetà ċivili biex jgħinu lill-Ukreni f’din il-gwerra?
L-UE tfisser għaqda, unifikazzjoni. Naħseb li issa huwa l-waqt li nwaqqfu t-tielet gwerra dinjija milli ssir realtà. Aktar ma naċċettaw dan malajr, aktar ma d-dinja tkun magħquda malajr. L-Ukreni mhumiex qed jitolbu lin-nies minn pajjiżi oħra biex imorru jiġġieldu magħhom, iżda biex jgħinuhom jirbħu din il-gwerra. U din hija xi ħaġa sabiħa – id-dinja, ilkoll kemm aħna li nappoġġjaw lill-Ukrajna biex intemmu din il-gwerra.
Iddedikajt dan il-film lill-ġurnalisti li qed jirriskjaw ħajjithom illum. Ir-reporters u l-attivisti kemm huma importanti fi żmien ta’ gwerra?
Għamilt din l-istqarrija fl-ewwel film tiegħi u nkompli nirrepetiha, għax ħdimt ma’ ġurnalisti fuq il-post u xi wħud minnhom m’għadhomx magħna. L-istatistika turi li kien hemm ġurnalisti, diretturi tal-films Ukreni u reporters li mietu fl-ewwel xhur tal-gwerra, li kienu l-aktar krudili. Madankollu, din il-gwerra mhijiex qed tiġi miġġielda biss fuq il-post, iżda wkoll fil-media. L-arma prinċipali hija l-propaganda: jekk gidba tirrepetiha biżżejjed drabi, issir il-verità, biex nirrepeti l-filosofija ta’ Joseph Goebbels.
L-aggressjoni Russa kontra l-Ukrajna litteralment tinsab fuq l-għatba tal-Ewropa, b’impatt qawwi fuq il-pajjiżi Ewropej. Xi ngħidu dwar l-Istati Uniti? Kif irreaġixxew in-nies hemmhekk? Kien hemm xi mobilizzazzjoni mill-NGOs u mill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili?
Il-Gvern Amerikan qed jgħin kemm jista’, iżda hawnhekk, f’Hollywood, ma tantx jitkellmu dwar l-Ukrajna. Xi networks għadhom qed ikopru l-gwerra iżda mhux il-media ewlenija. L-NGOs ilhom fuq il-post mill-bidu nett jgħinu lin-nies, iżda s-soċjetà inġenerali għandha fehmiet differenti u din hija r-realtà tal-gwerra. Aħna ffukati fuq ħafna affarijiet oħra u għalija, bħala direttur tal-films, ninsab imnikket meta nara li ma tantx hemm films politiċi. Jidher li Hollywood qed tipprova tastjeni ruħha minn sitwazzjonijiet politiċi. Imma fl-aħħar mill-aħħar, jekk fl-Ukrajna jintlaqat impjant nukleari, dan huwa prezz li jkollu jħallas kulħadd.
Iddiriġejt ukoll “Cries from Syria” fl-2017, film ieħor iddedikat għall-gwerra u l-kunflitt. X’wasslek biex tagħmel dak id-dokumentarju? Irnexxielek tiġbed l-attenzjoni għal din it-traġedja?
Bid-dokumentarju tiegħi “Cries from Syria” ippruvajt nixħet dawl fuq x’ġara fis-Sirja mill-bidu nett sal-kriżi kbira tar-refuġjati. Ħafna min-nies fi “Cries from Syria” issa huma mejta. L-istess ġara bil-films dwar l-Ukrajna. Ippruvajt nispjega lid-dinja li ma kinitx kunflitt lokali iżda gwerra. Ippruvajt ukoll inlaqqa’ attivisti u voluntiera, iżda l-aktar importanti, ippruvajt inlaqqa’ lill-ġurnalisti mal-ġurnalist tal-ewwel linja li għandu r-rwol ewlieni fil-film. Fl-aħħar film tiegħi, urejt l-aktar ħaġa importanti – il-gwerra tal-media – peress li qattajt ħafna żmien fil-bliet u fl-isfera tal-media li turi x’inhi l-propaganda. F’ċertu sens, irrid nirrakkonta l-istejjer importanti ta’ żminijietna u nippermetti lil dawk li qed jgħixuhom isemmgħu leħinhom b’mod qawwi u ċar, biex jedukaw lid-dinja u jibagħtu sejħa għall-azzjoni. Għalija kull film għandu tliet għanijiet: sensibilizzazzjoni, attiviżmu u azzjoni.
Taħseb li ksibt l-għanijiet tiegħek bil-films tiegħek?
Dażgur! Naħseb li dan huwa dak li jħeġġiġni nkompli. Rajt id-differenza li għamlu l-films tiegħi, kull darba li ispiraw azzjoni politika. Rajt kif in-nies bidlu fehmiethom wara li raw il-films tiegħi dwar is-Sirja u l-Ukrajna. Matul is-sessjonijiet pubbliċi, in-nies dejjem jistaqsu: “Għidilna kif nistgħu ngħinu! X'nistgħu nagħmlu?” Din hija mistoqsija li nisma’ kważi kull darba. Xi ħaġa li verament tispirani u nħossni kburi.
X’se jkun il-proġett li jmiss tiegħek? Għandek xi ħaġa f’moħħok?
Le, mhux bħalissa. L-ewwel jeħtieġ li ntemmu din il-gwerra. Għax jekk din il-gwerra tkompli tikber, mhux se jkun hemm bżonn ta’ diretturi tal-films, u Hollywood mhux se tibqa’ teżisti. Magħqudin biss nistgħu nirbħu din il-gwerra ibrida, fuq il-post fl-Ukrajna u fil-media, minħabba li l-propaganda u l-gideb jistgħu faċilment jaqsmu l-fruntieri tal-UE jew tal-Istati Uniti; ma għandhomx bżonn viża. Jivvjaġġaw b’mod ħieles, u dan qiegħed jintnesa minn kulħadd f’Hollywood, fl-Istati Uniti, u fid-dinja kollha.
It-trailer għal “Freedom on Fire”.
Aqra aktar dwar il-film hawnhekk.