EKES info

Prowadzony przez licealistkę sklep internetowy „Rumianki i bratki”, będący ratunkiem dla ofiar przemocy domowej, jako jeden z 23 projektów z UE i Zjednoczonego Królestwa został nagrodzony za wybitny wkład w walkę z pandemią COVID-19 i jej katastrofalnymi skutkami.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) przyznał Nagrodę za Solidarność Obywatelską licealistce z Polski Krystynie Paszko za projekt „Rumianki i bratki”, który oferuje ofiarom przemocy domowej w dobie pandemii COVID-19 praktyczną pomoc, umożliwiając nawiązanie w tajemnicy kontaktu z psychologami i policją.

EKES, organ doradczy reprezentujący europejskie społeczeństwo obywatelskie na szczeblu UE, ogłosił 17-letnią wrażliwą społecznie, pochodzącą z Warszawy harcerkę i działaczkę na rzecz klimatu zwyciężczynią konkursu. Swój wybór umotywował tym, że jej projekt jest wybitnym przykładem niezwykłej solidarności podczas kryzysu związanego z COVID-19.

W swoim fikcyjnym sklepie na Facebooku, pierwszym tego rodzaju w Polsce, ofiary przemocy mogą „kupować” wybrane produkty lub zadawać pytania na temat „oferowanych” towarów. Może to być wołanie o pomoc, które jest przekazywane bezpośrednio policji. „Kupowanie” niektórych produktów może również sygnalizować potrzebę wsparcia psychologicznego, a „nabywcę” kontaktuje się z wolontariuszem, który przekazuje fachową wiedzę i porady.

Lista 23 laureatów, wśród których znalazła się Krystyna Paszko, została ogłoszona podczas wirtualnej ceremonii wręczenia nagród EKES-u 15 lutego.

Każdy zwycięzca otrzymał nagrodę o wartości 10 000 EUR.

Wręczając nagrody, wiceprzewodniczący EKES-u ds. komunikacji Cillian Lohan stwierdził:

EKES wielokrotnie podkreślał, że solidarność i ukierunkowane wspólne działania mają kluczowe znaczenie dla przetrwania pandemii. Jedyną skuteczną reakcją na taki kryzys jak pandemia jest szybkie, stanowcze i wspólne działanie. Można z tego wyciągnąć wnioski, jak radzić sobie z innymi kryzysami, niezależnie od tego, czy mają one charakter społeczny, gospodarczy czy też środowiskowy.

Społeczeństwo obywatelskie stoi na czele wszystkich działań solidarnościowych i bez jego pomocy w terenie koszty pandemii byłyby znacznie wyższe. Wszystkie zgłoszone do nagrody projekty są dowodem na bezinteresowne obywatelskie i oddolne zaangażowanie, co pokazuje, że społeczeństwo obywatelskie wnosi ogromny wkład w tę walkę. Nagroda służy docenieniu osób i organizacji, które działają na rzecz poprawienia sytuacji w tych wyjątkowych czasach. To zaszczyt móc wspólnie świętować.

Nagrody zostały wręczone za projekty z 21 krajów Unii Europejskiej. Jedną nagrodę przyznano za projekt o wymiarze transgranicznym, a jedną – organizacji ze Zjednoczonego Królestwa, co miało pokazać, że EKES pragnie utrzymać ścisłe powiązania ze społeczeństwem obywatelskim Zjednoczonego Królestwa pomimo wystąpienia tego kraju z UE.

Chociaż EKES zamierzał znaleźć laureata w każdym państwie członkowskim UE i w Zjednoczonym Królestwie, z sześciu krajów nie otrzymał żadnych zgłoszeń nadających się do udziału w konkursie.

Z pełną listą zwycięzców można zapoznać się poniżej i na naszej stronie internetowej.

Wyróżnione inicjatywy zostały wyłonione spośród 250 wniosków złożonych przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, osoby fizyczne i prywatne przedsiębiorstwa. Motywem przewodnim wszystkich projektów była solidarność i pokazywały one kreatywne i skuteczne sposoby sprostania wyzwaniom związanym z kryzysem, których skala jest często porażająca.

Większość inicjatyw adresowana była do słabszych grup społecznych lub osób najbardziej dotkniętych kryzysem, takich jak osoby starsze lub młode, dzieci, kobiety, mniejszości, migranci, bezdomni, personel medyczny lub pracownicy i pracodawcy.

Co się tyczy tematyki projektów, dotyczyły one przede wszystkim pięciu głównych kwestii: dostaw żywności i pomocy dla słabszych grup społecznych, wyposażenia medycznego, usług doradczych, usług edukacyjnych i informacji o pandemii oraz kultury.

POLSKA LAURETKA

„Rumianki i bratki” Krystyny Paszko zostały wyróżnione jako jeden z projektów skupiających się na kwestii usług poradnictwa. W tej kategorii zgrupowano projekty oferujące wsparcie online w różnych dziedzinach, w tym w zakresie zdrowia psychicznego, doradztwa prawnego lub wirtualnej pomocy dla ofiar przemocy domowej.

W czasach izolacji społecznej, gdy ofiary są często skazane na stałą obecność sprawcy przemocy, mogą nie mieć możliwości zadzwonienia na policję czy telefon zaufania dla ofiar przemocy domowej. Osoby doświadczające przemocy domowej nie mają żadnej alternatywy, ponieważ nie mogą opuścić domu, by udać się do pracy, sklepu, na spotkanie z przyjaciółmi czy nawet na spacer. Projekt Krystyny Paszko oferuje zatem niezbędną pomoc i już pomógł wielu osobom.

Jego wyjątkowość polega na tym, że został stworzony przez młodą osobę, która posługuje się metodami komunikacji łatwo dostępnymi dla tej grupy wiekowej. Projekt stanowi wyraźną odpowiedź na konkretne potrzeby w dobie lockdownu, który dla ofiar przemocy domowej często oznaczał uwięzienie na niewielkiej przestrzeni z ich oprawcą.

Zdaniem Krystyny Paszko pomaganie innym to coś naturalnego. Nie mogę sobie wyobrazić życia bez pomagania innym. Całe moje życie jest służeniem innym. To harcerstwo nauczyło mnie takiej postawy – powiedziała.

Inni polscy kandydaci, którzy ubiegali się o nagrodę EKES-u, również przedstawili wysokiej jakości projekty. Wśród nich znalazły się: stowarzyszenie „Dla Równości”, które udzielało pomocy, zagospodarowując nadwyżki żywności ze sklepów wielkopowierzchniowych i zapewniało wiele innych rodzajów pomocy, oraz grupa prawników pro bono świadczących bezpłatną pomoc prawną w sprawach związanych z COVID-19.

Szczegółowe informacje na temat wszystkich zwycięzców i innych kandydatów można znaleźć w naszej broszurze, dostępnej na żądanie.

EKES ma nadzieję, że Nagroda za Solidarność Obywatelską zwiększy dostrzegalność nie tylko zwycięskich projektów, lecz również wielu innych kreatywnych inicjatyw obywatelskich realizowanych w UE, a także podniesie świadomość na ich temat.

„Dziś wyrażamy uznanie nie tylko dla dwudziestu trzech laureatów. Składamy hołd całemu społeczeństwu obywatelskiemu w Europie, jak również wielu jego organizacjom, przedsiębiorstwom i osobom, które w tej trudnej sytuacji przez cały czas wykazują się niespotykaną dotąd solidarnością, odwagą i odpowiedzialnością obywatelską” — stwierdził Cilian Lohan.

EKES dodał, że projekty i inicjatywy obywatelek i obywateli i społeczeństwa obywatelskiego na wiele sposobów uzupełniają wysiłki państw członkowskich na rzecz złagodzenia skutków kryzysu, a nawet je wyprzedzają w niektórych dziedzinach, takich jak produkcja masek na szczeblu lokalnym i regionalnym.

W porównaniu ze zgłoszeniami do Nagrody dla Społeczeństwa Obywatelskiego we wcześniejszych latach EKES odnotował większą liczbę zgłoszeń od nieformalnych organizacji bądź organizacji o mniej ugruntowanej pozycji, co wyraźnie dowodzi ducha działania w terenie. Mniej kandydatur do nagrody wpłynęło również z tych krajów, które mniej ucierpiały podczas pierwszej fali pandemii lub tych, które mają silniejsze systemy opieki społecznej.

KRYTERIA PRZYZNAWANIA NAGRODY

W lipcu 2020 r. EKES ogłosił nagrodę pod hasłem „Społeczeństwo obywatelskie w walce z COVID‑19”, deklarując, że będzie to wyjątkowa, jednorazowa inicjatywa zastępująca jego sztandarową Nagrodę dla Społeczeństwa Obywatelskiego. Celem było oddanie hołdu europejskiemu społeczeństwu obywatelskiemu, które aktywnie i bezinteresownie zaangażowało się w akty solidarności już w pierwszych dniach pandemii.

W konkursie mogły wziąć udział osoby fizyczne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwa, których projekty są wyłącznie nienastawione na zysk i finansowane ze środków publicznych najwyżej w 50%. Wymogiem było, by miały bezpośredni związek z pandemią COVID‑19, a konkretnie – były ukierunkowane na zwalczanie koronawirusa i jego skutków.

Co roku, od 2006 r., sztandarowa Nagroda EKES-u dla Społeczeństwa Obywatelskiego przyznawana jest organizacjom społeczeństwa obywatelskiego i/lub osobom, których projekty są afirmacją tożsamości europejskiej i wspólnych wartości w danej dziedzinie działalności.

Wywiady z poszczególnymi laureatami są dostępne w odpowiednich wersjach językowych biuletynu.

Nasza Nagroda za Solidarność Obywatelską była wyjątkowa pod wieloma względami. Dowiedz się kilku zaskakujących faktów na temat niektórych z naszych zwycięzców i samej nagrody!

1. Na początku 2020 r. EKES wybrał już temat swojej tradycyjnej nagrody dla społeczeństwa obywatelskiego, gdy wybuchła epidemia COVID-19. Ponieważ zaczęły napływać informacje o aktach solidarności, EKES postanowił ustanowić Nagrodę za Solidarność Obywatelską.

2. W odróżnieniu od Nagrody dla Społeczeństwa Obywatelskiego, która jest przyznawana maksymalnie pięciu laureatom z całej Europy, EKES poszukiwał tym razem zdobywcy nagrody w każdym kraju UE i w Zjednoczonym Królestwie. Kolejną nowością było to, że mogły się o nią ubiegać także przedsiębiorstwa, a nie tylko organizacje społeczeństwa obywatelskiego, jak to ma miejsce w przypadku tradycyjnej nagrody. 

3. Pod względem liczby otrzymanych zgłoszeń Nagroda za Solidarność Obywatelską znalazła się na drugim miejscu w historii Nagrody EKES-u dla Społeczeństwa Obywatelskiego, ustępując jedynie edycji z 2015 r. poświęconej pomocy migrantom i uchodźcom.

4. W porównaniu z poprzednimi nagrodami w tym roku do EKES-u wpłynęło więcej zgłoszeń od organizacji, które nie zostały formalnie utworzone, takich jak grupy wolontariuszy lub grupy sąsiedzkie, co wyraźnie pokazuje stan ducha, jaki panuje w społeczeństwie.

5. Krystyna Paszko z Polski jest najmłodszą laureatką w historii tej nagrody. W momencie przesłania swojej kandydatury miała 17 lat, a zatem jej zgłoszenie musiało zostać podpisane przez matkę. Mimo młodego wieku Krystyna przyciągnęła uwagę europejskich mediów swoim oryginalnym, ale niezwykle odważnym projektem, którego celem jest zapewnienie ratunku ofiarom przemocy domowej. Artykuły na jej temat ukazały się w wielu mediach w całej Europie, a BBC i belgijska telewizja przeprowadziły z nią wywiady.

6. Powiedzenie „nieszczęścia chodzą parami” bardzo odczuła Chorwacka Sieć na rzecz Bezdomnych, organizacja, która znalazła się w gronie naszych laureatów. Zaledwie kilka dni po nałożeniu przez władze krajowe środków rygorystycznej izolacji silne trzęsienie ziemi wstrząsnęło po raz pierwszy od 140 lat chorwacką stolicą Zagrzebiem.

7. Niektórzy z naszych zwycięzców już wcześniej zmagali się z zagrożeniami ze strony wirusów. Organizacja pozarządowa Emergency, nasz transgraniczny zwycięzca, zapewniła pomoc podczas epidemii Eboli w Sierra Leone, podczas gdy irlandzki laureat, platforma edukacyjna Alison, przeprowadził już kursy na temat SARS, świńskiej grypy i Eboli.

8. Niektórzy z laureatów zdobyli również dodatkowe nagrody za inne projekty związane z COVID. Jednym z przykładów jest litewska ekspertka ds. komunikacji Karolina Barišauskienė. Zanim wróciła do domu z Nagrodą za Solidarność Obywatelską za swój projekt dokumentujący pracę personelu medycznego na pierwszej linii frontu walki z COVID-19, zdobyła litewską nagrodę PR za inicjatywę „Świadoma młodzież - sprawni starsi”, projekt społeczny mający na celu zachęcenie młodych ludzi do przestrzegania zasad kwarantanny.

9. Wielu z naszych 250 kandydatów nie tylko wykonało cenną pracę w terenie, ale także wymyśliło pomysłowe nazwy dla swoich projektów. Wydaje się, że szczególną inspiracją wykazali się uczestnicy z Hiszpanii i Słowenii, a niektóre z ich inicjatyw noszą nazwy takie jak #SoulFoodFighters („Bojownicy o duchową strawę”), „Anti-racist Pantry („Antyrasistowska spiżarnia”)”, „It Never Rains but it Pours („Nieszczęścia chodzą parami”)" czy też „Hotel Korona”, „Pimp my Walls („Rozjaśnij moje ściany”)” oraz „Our Streets are Empty but our Hearts are not („Ulice są puste, ale nie nasze serca”)”. (ll)

W fikcyjnym sklepie założonym przez 18-letnią licealistkę Krystynę Paszko można znaleźć kosmetyki na podpuchnięcia, potłuczenia i zasinienia. Projekt powstał z myślą o osobach, które w dobie pandemii COVID-19 przebywają z oprawcą w czterech ścianach i nie mają możliwości zadzwonienia na policję. Krystyna Paszko mówi, że udało się pomóc około 350 osobom.

Co skłoniło Panią do rozpoczęcia projektu?

Znaczący wzrost przemocy domowej spowodowany pandemią koronawirusa był głównym czynnikiem, który przyczynił się do powstania projektu.

Jak przyjęto Pani projekt? Czy otrzymała Pani informacje zwrotne od osób, które otrzymały pomoc?

Projekt został przyjęty pozytywnie, z dużą dozą wyrozumiałości i dyskrecji. Udało nam się pomóc około 350 osobom, z częścią z nich dalej utrzymujemy kontakt i upewniamy się, czy wszystko jest u nich w porządku. Dostaliśmy także informacje o tym, że dzięki „Rumiankom i bratkom” odmieniło się życie i pojawiła się nadzieja na przyszłość.

Jak dzięki tym otrzymanym środkom finansowym będzie Pani dalej świadczyć pomoc społeczności? Czy planuje już Pani nowe projekty?

Nie planuję póki co nowych projektów, ponieważ uważam, że lepiej skupić się na jednym i robić go dobrze. Otrzymane środki na pewno przyniosą dużą korzyść społeczną.

Jakiej rady udzieliłaby Pani innym organizacjom, by ich działania i programy przynosiły wyniki?

Przede wszystkim warto jest działać w odniesieniu do aktualnych potrzeb, np. tych wynikających z pandemii COVID-19. Warto jest analizować zmiany społeczne i na podstawie tych zmian dostosowywać sposób świadczenia pomocy.