EESC info

Een origineel Belgisch initiatief voor ouderen is een van de 23 projecten uit de EU en het VK die de EESC-prijs voor burgersolidariteit hebben gekregen voor hun uitzonderlijke bijdrage aan de aanpak van COVID-19 en de rampzalige gevolgen ervan.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) heeft de Belgische vereniging OKRA trefpunt 55+ de EESC-prijs voor burgersolidariteit toegekend voor haar originele initiatief “Veerkracht”, bedoeld om ouderen tijdens de COVID-19-pandemie een hart onder de riem te steken en ervoor te zorgen dat zij niet worden vergeten.

Van alle Belgische kandidaten die meedongen naar de prijs kwam Okra als winnaar uit de bus, omdat de vereniging in de woorden van het EESC - het adviesorgaan dat het Europees maatschappelijk middenveld op EU-niveau vertegenwoordigt - blijk heeft gegeven van buitengewone solidariteit en daarmee een lichtbaken was tijdens de COVID-19-crisis.

OKRA heeft tijdens de pandemie een onvermoeibare inzet getoond om ouderen - die tot de risicogroepen behoren - ertoe aan te zetten te blijven bewegen en hun sociale contacten te onderhouden. Daarnaast heeft de vereniging op beleidsniveau meegewerkt aan een charter dat ervoor moet zorgen dat ouderen niet worden afgeschreven als “kwetsbare groep”, maar juist meer autonomie moeten krijgen.

Tijdens de virtuele prijsuitreiking op 15 februari werd OKRA uitgeroepen tot een van de 23 laureaten.

Elke winnaar kreeg een prijs ter waarde van 10 000 euro.

De prijzen werden uitgereikt door EESC-vicevoorzitter voor communicatie Cillian Lohan, die het volgende zei:

“Het EESC heeft er herhaaldelijk op gewezen dat solidariteit en doelgericht gezamenlijk optreden essentieel zijn om het hoofd boven water te houden tijdens dit soort pandemie. De enige juiste reactie op een dergelijke crisis is om snel, doortastend en in samenspraak te handelen. Uit deze pandemie kunnen we leren hoe in de toekomst andere crisissituaties aan te pakken, of die nu sociaal, economisch of ecologisch van aard zijn.

Maatschappelijke organisaties hebben een voortrekkersrol gespeeld bij alle mogelijke solidariteitsacties, en zonder hun concrete hulp zouden de kosten van deze pandemie nog veel hoger liggen. De ingediende projecten getuigen stuk voor stuk van de belangeloze inzet van burgers en hun organisaties en maken duidelijk hoezeer het maatschappelijk middenveld heeft bijgedragen aan de bestrijding van de pandemie. Met deze prijs willen wij eer betuigen aan de mensen en organisaties die in deze ongekende tijden het verschil maken. Het is een eer dit samen te kunnen vieren”.

DE BELGISCHE WINNAAR

Het bekroonde project van OKRA maakte deel uit van de groep inzendingen die in het teken stonden van “adviesverstrekking”. De projecten die verband hielden met dit thema boden verschillende vormen van online-ondersteuning, van geestelijke gezondheidszorg tot rechtsbijstand en een virtuele hulpdienst voor slachtoffers van huiselijk geweld.

Meteen bij de uitbraak van de pandemie heeft OKRA diverse originele initiatieven op touw gezet om ouderen aan te sporen actief te blijven en hun sociale netwerken te onderhouden. Leden en vrijwilligers zetten zich in om eenzame ouderen overal in Vlaanderen op te beuren en hun sociaal isolement te doorbreken.

Samen met de VRT zorgde OKRA ervoor dat er dagelijks eenvoudige fitnessoefeningen werden uitgezonden die ouderen gemakkelijk thuis konden doen, terwijl de fitnesslessen die vóór de pandemie werden gegeven, via YouTube konden worden gevolgd. Met het netwerk dat werd opgezet om via telefoongesprekken, WhatsApp en andere kanalen contact te houden, werden in zes maanden tijd 600 000 mensen bereikt.

Na de versoepelingen stelde OKRA samen met de Vlaamse ouderenraad, politici en virologen een baanbrekend charter op dat ouderen de kans moest geven zelf te beslissen of zij bijvoorbeeld hun vrijwilligerswerk weer willen hervatten en wanneer zij na de pandemie hun sociaal leven weer willen oppakken. Ook werd bekeken hoe met andere beperkingen voor ouderen zou kunnen worden omgegaan, zodat grootouders boven de 65 hun kleinkinderen weer zouden kunnen zien en bezoek weer zou worden toegelaten in woonzorgcentra.

“OKRA heeft tijdens deze crisis duidelijk gemaakt dat ouderen meer zijn dan een risicogroep, en over een grote dosis creativiteit en flexibiliteit beschikken waar het erom gaat voor elkaar te zorgen”, aldus Mark De Soete, algemeen directeur van OKRA. “Deze prijs drukt ons weer met de neus op de feiten: we moeten er tijdens deze pandemie op blijven toezien dat niemand van onze ouderen aan zijn lot wordt overgelaten. We moeten in contact blijven met elkaar, daar draait het om!”

Ook de andere Belgische kandidaten die meedongen naar de EESC-prijs hebben uitstekende projecten ingezonden, waaronder het “Helping Hand”-initiatief van de Food Bridge, een organisatie die wekelijks voedsel uitdeelt aan Afrikaanse studenten in België, en “Je Craque - Nous Craquons”, een fotocampagne waarmee actiegroep Le Gamp wil laten zien hoezeer mensen met een handicap te lijden hebben onder de lockdown.

Er waren winnende inzendingen uit 21 EU-lidstaten. Eén prijs werd toegekend aan een grensoverschrijdend project en weer een andere aan een organisatie uit het Verenigd Koninkrijk, als gebaar om duidelijk te maken dat het EESC nauwe banden wil onderhouden met het maatschappelijk middenveld in het VK, ondanks het feit dat het land de EU heeft verlaten.

Hoewel het de bedoeling was in elke EU-lidstaat en in het VK een winnaar aan te wijzen, hebben zes landen geen project ingediend dat in aanmerking kwam voor de prijs.

De winnaars werden geselecteerd uit een totaal van 250 inzendingen van maatschappelijke organisaties, individuele burgers en particuliere ondernemingen. Alle projecten stonden in het teken van solidariteit en in alle gevallen werden creatieve en efficiënte manieren voorgesteld om de vaak verwoestende gevolgen van deze crisis aan te pakken.

De meeste projecten waren gericht op kwetsbare groepen of de mensen die het zwaarst door de crisis zijn getroffen, zoals ouderen en jongeren, kinderen, vrouwen, minderheden, migranten, daklozen, het medisch personeel en werknemers en werkgevers.

Inhoudelijk draaien de projecten om vijf hoofdthema's: voedselvoorziening en hulp aan kwetsbare groepen, medische uitrusting, adviesdiensten, educatieve diensten en voorlichting over de pandemie, en cultuur.

Het EESC hoopt dat de prijs voor burgersolidariteit niet alleen ten goede zal komen aan de zichtbaarheid en de bekendheid van de winnende projecten maar ook van de vele andere creatieve burgerinitiatieven in de EU.

“We brengen vandaag niet alleen hulde aan onze 23 winnaars maar aan het hele Europese maatschappelijk middenveld en zijn vele organisaties, bedrijven en individuele burgers die in deze zware tijden blijk hebben gegeven van ongekende solidariteit, moed en maatschappelijke verantwoordelijkheid”, aldus de heer Lohan.

Burgers en maatschappelijke organisaties zijn er in vele opzichten in geslaagd om de lidstaten te helpen de klappen van de crisis op te vangen, en hebben in sommige gevallen zelfs het voortouw genomen - denken we maar aan de productie van mondmaskers op lokaal en regionaal niveau.

In vergelijking met de inzendingen voor de prijs voor het maatschappelijk middenveld lag het aantal inzendingen van informele of jonge organisaties dit jaar hoger, wat duidelijk aangeeft dat deze problematiek leeft bij de burgers. Ook waren er minder inzendingen uit sommige landen die minder zwaar werden getroffen tijdens de eerste golf van de pandemie en uit landen met sterkere socialezekerheidsstelsels.

PRIJSCRITERIA

Deze uitzonderlijke, eenmalige prijs met als thema “Het maatschappelijk middenveld tegen COVID-19” werd door het EESC in juli 2020 in het leven geroepen ter vervanging van de traditionele EESC-prijs voor het maatschappelijk middenveld. Bedoeling was hiermee een eerbetoon te brengen aan het Europese maatschappelijk middenveld, dat zich vanaf de eerste dagen van de pandemie onvermoeibaar en onbaatzuchtig heeft ingezet voor allerhande solidariteitsacties.

De wedstrijd stond open voor initiatieven zonder enig winstoogmerk van individuele burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven, die maximaal voor de helft met overheidsgeld werden gefinancierd. De projecten moesten rechtstreeks verband houden met COVID-19 en specifiek gericht zijn op de bestrijding van het virus of de aanpak van de gevolgen ervan.

Elk jaar worden met de EESC-prijs voor het maatschappelijk middenveld organisaties en/of individuele burgers beloond die met hun projecten de Europese identiteit en gemeenschappelijke waarden op een bepaald werkterrein in het zonnetje zetten. De prijs wordt sinds 2006 uitgereikt.

Interviews met elke winnaar staan in de respectieve taalversies van deze nieuwsbrief.

Onze prijs voor burgersolidariteit was in vele opzichten uniek. Ontdek verrassende feiten over enkele van onze winnaars en de prijs zelf!

1. Begin 2020 had het EESC het thema voor zijn traditionele prijs voor het maatschappelijk middenveld al gekozen toen COVID-19 toesloeg. Toen het nieuws over solidariteitsacties begon binnen te stromen, besloot het EESC het roer om te gooien en een prijs voor burgersolidariteit in te stellen.

2. Anders dan bij de prijs voor het maatschappelijk middenveld, die wordt uitgereikt aan ten hoogste vijf deelnemers die uit heel Europa kunnen komen, was het EESC nu op zoek naar een winnaar in elk EU-land en het Verenigd Koninkrijk. Nieuw was verder dat ook bedrijven konden meedoen, en dus niet alleen maatschappelijke organisaties, zoals bij de traditionele prijs het geval is. 

3. De EESC-prijs voor burgersolidariteit kreeg het op een na hoogste aantal inzendingen in de geschiedenis van de EESC-prijs voor het maatschappelijk middenveld. Meer deelnemers waren er alleen in 2015, toen hulp aan migranten en vluchtelingen werd beloond.

4. In vergelijking met vorige jaren kwamen er dit jaar meer inzendingen binnen van niet-formele organisaties, zoals groepen vrijwilligers of buren, waaruit duidelijk de animo in het veld blijkt.

5. Krystyna Paszko uit Polen is de jongste winnaar ooit in de geschiedenis van de prijs. Ze was 17 toen ze haar inzending indiende, zodat deze door haar moeder moest worden ondertekend. Ondanks haar jonge leeftijd heeft Krystyna de Europese media stormenderhand veroverd met haar originele en ongelooflijk moedige project om slachtoffers van huiselijk geweld een reddingslijn te bieden. Er verschenen artikelen over haar in veel media in heel Europa en ze werd geïnterviewd door de BBC.

6. Het gezegde “een ongeluk komt nooit alleen” werd scherp aangevoeld door onze Kroatische winnaar, het Kroatisch netwerk voor daklozen. Slechts enkele dagen nadat de regering van Kroatië een strenge lockdown had ingevoerd, deed een zware aardbeving de hoofdstad Zagreb voor het eerst in 140 jaar op haar grondvesten schudden.

7. Sommige van onze winnaars hadden al eerder ervaring opgedaan met het reageren op virusdreigingen. De ngo Emergency, onze grensoverschrijdende winnaar, verleende hulp tijdens de ebola-uitbraak in Sierra Leone, terwijl onze Ierse winnaar, het leerplatform Alison, al cursussen over SARS, de Mexicaanse griep en ebola had georganiseerd.

8. Sommige van onze winnaars hebben ook andere prijzen gewonnen voor andere COVID-gerelateerde projecten. Een voorbeeld is de Litouwse communicatiedeskundige Karolina Barišauskienė. Voordat zij de burgersolidariteitprijs in de wacht sleepte voor haar project om het werk van medisch personeel in de COVID-19-frontlinie te documenteren, had zij een Litouwse PR-prijs gewonnen voor “Aware Youth – Enabled Elderly”, een sociaal project om jongeren aan te moedigen de quarantaineregels in acht te nemen.

9. Veel van onze 250 kandidaten hebben niet alleen waardevol werk verricht in het veld, maar ook inventieve namen bedacht voor hun projecten. Deelnemers uit Spanje en Slovenië waren kennelijk bijzonder geïnspireerd. Zij ontplooiden initiatieven met namen als #SoulFoodFighters, “Anti-racist Pantry”, “It Never Rains but it Pours” of “Hotel Korona”, “Pimp my Walls” en “Our Streets are Empty but our Hearts are not”. (ll)

Meteen na de uitbraak van de pandemie heeft OKRA, een vereniging van, voor en door 55-plussers, diverse originele initiatieven op touw gezet om ouderen aan te sporen actief te blijven, hun sociale netwerken te onderhouden en met elkaar te verbinden. Leden en vrijwilligers zetten zich in om eenzame ouderen op te beuren en hun sociaal isolement te doorbreken. "Corona is niet de oorzaak van de eenzaamheid bij ouderen maar heeft die wel verscherpt en vergroot. Mensen, ouderen met elkaar verbinden, blijft de grote uitdaging." volgens Mark De Soete, algemeen directeur OKRA.

Wat heeft u ertoe aangezet uw project of initiatief te starten?

Mark De Soete: Bij het uitbreken van de corona-pandemie werd het ons al heel snel duidelijk dat de ouderen niet alleen de kwetsbaarste groep zijn voor dit virus, maar ook kwetsbaar zijn in hun sociale contacten. Met OKRA wilden we er voor zorgen dat de belangen van ouderen zeker verdedigd werden + dat ze kansen bleven krijgen om anderen te ontmoeten en te verbinden.

Hoe wordt uw project gepercipieerd? Hebt u feedback gekregen van  mensen die u hebben geholpen?

Mensen apprecieerden dat ze dankzij de interventie van OKRA opnieuw bezoek konden krijgen in de woonzorgcentra. Het deed de leden veel deugd om af en toe iets van OKRA te horen: een telefoon, een bezoekje aan de deur, een kleine attentie. De bewegingsfilmpjes werden massaal bekeken en gedeeld.

Hoe gaat u deze specifieke financiering gebruiken om de gemeenschap verder vooruit te helpen? Hebt u al nieuwe projecten gepland?

Corona is niet de oorzaak van eenzaamheid bij ouderen maar heeft die wel verscherpt en vergroot. Mensen, ouderen met elkaar verbinden, blijft de grote uitdaging. Met OKRA willen we in de toekomst daar nog meer op focussen.

Welk advies zou u andere organisaties geven die met dit soort activiteiten en programma's resultaten willen boeken?

De kracht van ons project is dat het op verschillende domeinen focust: we hebben op individueel niveau geprobeerd om mensen uit de eenzaamheid te halen. Maar dit kan pas echt kans op slagen hebben als tegelijk ook op beleidsniveau stappen tot verandering worden gezet. Ook daar heeft een middenveldorganisatie een belangrijke rol te spelen door te wegen op het beleid.