Από το 2008, βιώνουμε τη μία κρίση μετά την άλλη, μια «πολλαπλή κρίση». Πολλοί αναρωτιούνται τι θα ακολουθήσει, δείχνοντας την εξάπλωση του φόβου και της αβεβαιότητας. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότερες κρίσεις ήταν εισαγόμενες. Αλλά... Η Ένωση ξεπέρασε όλα αυτά τα επικίνδυνα εμπόδια που ενίοτε απείλησαν την ύπαρξή της. Είμαστε καλοί σε αυτό, ταυτόχρονα όμως αντιμετωπίζουμε επίσης θετικές προκλήσεις. Είμαστε το ίδιο καλοί σε αυτές;
Όταν βλέπω πώς η Ένωση χρησιμοποιεί το Ταμείο Ανάκαμψης, που σχεδιάστηκε για την καταπολέμηση του κοινωνικού και οικονομικού αντικτύπου της πανδημίας, προκειμένου να επιταχύνει την οικολογική και την ψηφιακή μετάβαση, είμαι αισιόδοξος! Συνδυάζουμε τη διαχείριση της κρίσης με μια μακροπρόθεσμη θεώρηση, και αυτό είναι το πιο δύσκολο στην πολιτική σήμερα, μια πολιτική που επιμένει εμμονικά στη βραχυπρόθεσμη θεώρηση και δράση.
Η επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050 δεν είναι απλά κυριολεκτικά ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή μας, αλλά θα πρέπει επίσης να συμβάλει στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας. Δεν πρέπει να κάνουμε τα ίδια λάθη που κάναμε με την ψηφιακή επανάσταση. Παραλίγο να χάσουμε εκείνο το τρένο.
Μια πραγματική πολιτική για το κλίμα θα μας βοηθήσει επίσης να επιτύχουμε άλλον έναν κεντρικό στόχο: τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης ή κάποια μορφή ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Μια πολιτική για το κλίμα θα μας επιτρέψει να μειώσουμε και να αποφύγουμε τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, όπως το ρωσικό αέριο. Η Πράσινη Συμφωνία θα βοηθήσει στα κλιματικά και οικονομικά ζητήματα και θα καταστήσει πιο αυτόνομη την ΕΕ. Καμία από αυτές τις πτυχές δεν είναι αυτοτελής: είναι όλες αλληλεξαρτώμενες.
Θα προχωρήσω ακόμα μακρύτερα. Αν η Ένωση θέλει να διαδραματίσει γεωπολιτικό ρόλο, πρέπει να είναι ανταγωνιστική, γιατί η οικονομία καθορίζει την ισορροπία ισχύος στον κόσμο. Για τον λόγο αυτό η οικολογική και ψηφιακή μετάβαση είναι τόσο σημαντικές. Επίσης πρέπει να συνεχίσουμε να μιλάμε με μία φωνή για το εμπόριο – όπως κάναμε με το Brexit, με τη σειρά των Συμφωνιών Ελευθέρων Συναλλαγών που υπογράψαμε, όπως αυτή με την Ιαπωνία και την Κίνα για τις επενδύσεις. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της προεδρίας Trump, η Προεδρία της Επιτροπής κατόρθωσε να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο γιατί παραμείναμε ενωμένοι. Ωστόσο, γεωπολιτικά δεν θα είμαστε πραγματικά ισχυροί παρά μόνο αν μειώσουμε κατά πολύ την εξάρτησή μας από άλλους παγκόσμιους φορείς σε πολλούς τομείς: ψηφιακή τεχνολογία, ενέργεια, μετανάστευση, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (και σε αυτό περιλαμβάνεται η μείωση της εξάρτησής μας από το Σίτι του Λονδίνου και το αμερικανικό δολάριο), τρόφιμα, δημόσια υγεία κλπ., πράγμα που δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο αν ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε βιομηχανικό επίπεδο. Το μέγεθος μετράει. Η κλίμακα μετράει. Σημειώνουμε πρόοδο σε όλους αυτούς τους τομείς, ωστόσο η πρόοδος αυτή είναι πολύ αργή. Πρέπει να σκεφτούμε πιο στρατηγικά, λιγότερο αφελώς και πιο ευρωπαϊκά.
Ελπίζω πως η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης θα επικεντρωθεί επίσης στις εσωτερικές μας προκλήσεις. Ζούμε σε έναν νέο κόσμο από τεχνολογική, δημογραφική, οικονομική, περιβαλλοντική και γεωπολιτική σκοπιά. Όλες αυτές οι εξελίξεις σημειώνονται ταχύτερα από ό,τι φανταζόμασταν ή φοβόμασταν. Ναι, όλα έχουν πλέον επείγοντα χαρακτήρα.
Εντός της Ένωσης, πρέπει να φροντίσουμε να διατηρήσουμε ή να ανακτήσουμε την κοινωνική και πολιτική μας σταθερότητα. Η πανδημία δημιούργησε νέες ανισότητες και ενέτεινε τις παλιές. Οι αγορές εργασίας είναι ολοένα πιο διαχωρισμένες μεταξύ των λιγότερο και των περισσότερο μορφωμένων, και έτσι ορισμένες ομάδες κινδυνεύουν με εγκατάλειψη, ιδίως τώρα που φαίνεται να ξεκίνησε η ψηφιακή επανάσταση. Το Ταμείο Ανάκαμψης και η από κοινού αγορά εμβολίων δείχνουν πως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη υπάρχει πραγματικά. Πολλά πρέπει επίσης να γίνουν σε εθνικό επίπεδο για τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής. Η πανδημία προκάλεσε θεαματική αύξηση του αριθμού των φτωχών, σε μία συγκυρία όπου η ακραία φτώχεια αυξήθηκε εκ νέου παγκοσμίως, μετά από δεκαετίες μείωσης. Η κοινωνική συνοχή είναι, ορθώς, πολύ σημαντική για την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Σε πολιτικό επίπεδο, ενέργειες σε σειρά χωρών έχουν υπονομεύσει το κράτος δικαίου και την ελευθερία του λόγου και των ΜΜΕ, και άρα των ίδιων των εκλογών. Αυτό προκάλεσε αντίδραση.
Σίγουρα δεν μας λείπουν οι προκλήσεις, γι' αυτό πρέπει να βεβαιωθούμε ότι είμαστε έτοιμοι, πρόθυμοι και ικανοί να τις αντιμετωπίσουμε από κοινού. Δεν είναι η ώρα των καταστροφολόγων, αλλά των ανθρώπων, των κυβερνήσεων και των οργανώσεων ελπίδας.
Herman Van Rompuy, Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής
