EKES info

W swojej opinii rozpoznawczej w sprawie 30. rocznicy utworzenia jednolitego rynku EKES poparł pomysł Komisji dotyczący funduszu UE łączącego zasoby UE w celu inwestowania w kluczowe projekty w dziedzinie zielonej technologii w miejsce łagodzenia reguł konkurencji.

Poluzowanie zasad pomocy państwa w celu ochrony przemysłu europejskiego przed konkurencją z USA w następstwie ustawy o redukcji inflacji mogłoby doprowadzić do asymetrii między bogatszymi państwami członkowskimi, takimi jak Niemcy, które mogą dotować swoje gałęzie przemysłu, a państwami członkowskimi dysponującymi mniejszą przestrzenią fiskalną, które nie mogą sobie na to pozwolić – podkreślił EKES w nowym sprawozdaniu, w którym podsumowano 30 lat funkcjonowania jednolitego rynku i przedstawiono przewidywania na przyszłość.

Europejski Fundusz na rzecz Suwerenności jest najlepszym sposobem nadania nowej dynamiki europejskiej polityce przemysłowej i inwestycjom w zielone technologie – powiedział sprawozdawca Felipe Medina Martín z Grupy Pracodawców w EKES-ie. Podkreślił on również potrzebę przeglądu i zreformowania obecnych zasad pomocy państwa.

Musimy zastanowić się nad kryteriami przyznawania pomocy państwa, jej skutkami i użytecznością – stwierdził sprawozdawca. Wiemy, że niektóre sektory mogły korzystać z pomocy państwa oraz z dotyczących jej odstępstw i zwolnień, lecz inne nie miały takiej możliwości. Gdy dodamy do tego dysproporcje między państwami członkowskimi, otrzymamy ogromne różnice w konkurencyjności w UE.

W swoim sprawozdaniu EKES podkreśla, że jednolity rynek bezsprzecznie jest jednym z największych osiągnięć politycznych, gospodarczych i społecznych UE, ale musi pozostać stale zmieniającym się projektem, który będzie nadal dostosowywał się do zmieniających się realiów i reagował na przyszłe wyzwania.

Wśród nich należy przede wszystkim potraktować priorytetowo otwartą strategiczną autonomię: dostawy i handel, energia i surowce krytyczne powinny być najważniejszymi priorytetami; nadal warto też zawierać porozumienia z krajami, które wyznają te same zasady i wartości.

W ramach rynku wewnętrznego EKES zwraca uwagę na niepokojący fakt, że większość obciążeń regulacyjnych nadal powstaje na szczeblu państw członkowskich, a przepisy krajowe czasami wchodzą w życie przed przedstawieniem inicjatyw UE, co uniemożliwia harmonizację i może powodować zakłócenia na jednolitym rynku. Aby temu zapobiec, EKES proponuje, by UE opracowywała prawodawstwo proaktywniej i szybciej.

Z punktu widzenia pracowników EKES chciałby, aby działaniom na rzecz wspierania konkurencyjności przedsiębiorstw i zrównoważonego rozwoju towarzyszyły środki mające na celu ochronę jakości pracy i zapewnienie praw obywateli, ochrony konsumentów i sprawiedliwych warunków dla mniejszych przedsiębiorstw.

Świat zmienia się, a paradygmat stosowany na jednolitym rynku w ciągu ostatnich 30 lat będzie musiał również ulec zmianie, prawdopodobnie radykalnie, jeśli chcemy przezwyciężyć nowe wyzwania geopolityczne – podkreślił współsprawozdawca Angelo Pagliara z Grupy Pracowników w EKES-ie. Aby zagwarantować prawdziwą konkurencyjność, musimy zwalczać wszelkie formy dumpingu – dumping socjalny, podatkowy, wszystkie rodzaje dumpingu. Dumping jest bowiem narzędziem osłabiającym konkurencję

Sprawozdanie ogólne zostanie uzupełnione opiniami w sprawie konkretnych kwestii dotyczących jednolitego rynku. (dm)

W Światowym Dniu Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy 2023 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wezwał Unię Europejską do przyjęcia wiążących przepisów zapobiegających zagrożeniom psychospołecznym w miejscu pracy. Coraz więcej faktów wskazuje na to, że niepewne formy zatrudnienia wpływają bardzo negatywnie na zdrowie psychiczne pracowników.

W dniu 27 kwietnia br. EKES przedstawił swoją opinię „Niskiej jakości zatrudnienie a zdrowie psychiczne” podczas debaty z hiszpańskim sekretarzem stanu ds. pracy i gospodarki społecznej Joaquínem Pérezem Reyem.

Sprawozdawca opinii José Antonio Moreno Díaz ponownie stwierdził, że według dowodów naukowych niska jakość zatrudnienia zwiększa prawdopodobieństwo pogorszenia się zdrowia psychicznego pracowników, co czyni z tego zagadnienia problem zdrowia publicznego.

Niskiej jakości zatrudnienie – obejmujące takie aspekty jak niepewność zatrudnienia, wyzyskujące pracowników umowy tymczasowe, długie godziny pracy i brak możliwości planowania czasu pracy – łamie podstawowe prawa pracownicze i musi zostać zlikwidowane i zwalczane we wszystkich swoich postaciach. Dlatego EKES wezwał do przyjęcia wiążącego prawodawstwa na poziomie unijnym, jak również do rozwinięcia i modernizacji dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy (89/391/EWG).

„Musimy stworzyć środowisko pracy wysokiej jakości nieprowadzące do cierpienia fizycznego ani psychologicznego. Potrzebujemy specjalnej dyrektywy UE dotyczącej zagrożeń psychospołecznych” – powiedział José Antonio Moreno Díaz.

Przewodniczący EKES-u Oliver Röpke stwierdził: „Nasz Komitet zobowiązał się do wniesienia wkładu w poczynienie postępów w ramach agendy społecznej UE oraz do budowy zrównoważonej i konkurencyjnej Europy dostosowanej do realiów XXI wieku. Oznacza to m.in. godne warunki na rynku pracy, wspieranie zaangażowania pracowników i zwalczanie niepewnych form zatrudnienia”. (ll)

Jednym z priorytetów ruchu na rzecz osób z niepełnosprawnościami jest unijna karta, która umożliwi im korzystanie z podstawowego prawa do swobodnego przemieszczania się w UE na równi z osobami bez niepełnosprawności.

EKES przyjął z aprobatą pomysł wprowadzenia unijnej karty osoby z niepełnosprawnością, z którym wyszła Komisja Europejska, by pomóc tym osobom swobodnie przemieszczać się i przebywać w Unii Europejskiej.

W przyjętej na sesji plenarnej w kwietniu opinii Komitet ostrzegł jednak, że skuteczność karty będzie zależna od wzajemnego uznawania jej posiadaczy za osoby z niepełnosprawnościami przez kraje UE. Obecnie nie jest to powszechna praktyka, co pozbawia osoby z niepełnosprawnościami wsparcia podczas podróży do innych krajów. Jest to zasadnicze naruszenie swobody przemieszczania się, która należy do głównych wartości UE.

Sprawozdawca opinii Ioannis Vardakastanis powiedział: W Unii Europejskiej są teraz obywatele pierwszej i drugiej kategorii. Ci pierwsi mogą przemieszczać się między państwami członkowskimi w celu podróżowania, podjęcia pracy lub nauki czy też zamieszkania, a drudzy – nie mogą. Europejska karta osoby z niepełnosprawnością wyeliminuje te bariery.

Komitet zauważył w opinii, że europejska karta osoby z niepełnosprawnością jest od dawna kwestią priorytetową ruchu na rzecz osób z niepełnosprawnościami i wysuwanym przez niego postulatem. Zalecił ustanowienie karty w drodze rozporządzenia, ponieważ jest to odpowiedniejszy instrument pod względem zapewnienia spójności i uniwersalności stosowania i zapobieżenia różnicom we wdrażaniu na szczeblu krajowym.

Konieczne są również środki uzupełniające, by zapewnić ogólną dostępność transportu, usług i budynków. Dane osobowe widniejące na karcie muszą być objęte ochroną zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony danych. W ten sposób karta będzie działać jak paszport osoby z niepełnosprawnością.

Zdaniem EKES-u karta zmusi państwa członkowskie do udoskonalenia obecnych systemów, opartych przede wszystkim na podejściu medycznym do niepełnosprawności, oraz do dostosowania ich do modeli zgodnych z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

Komitet zaapelował, by w celu zapewnienia skuteczności karty w pełni włączono osoby z niepełnosprawnościami i ich organizacje we wszystkie etapy wdrażania i monitorowania.

Kolejny postulat dotyczy fizycznej odrębności tej karty oraz europejskiej karty parkingowej, co ułatwiłoby osobom z niepełnosprawnościami przemieszczanie się systemami transportu i korzystanie z usług publicznych. (ll)

EKES ocenia, że propozycje Komisji dotyczące wzmocnienia dialogu społecznego w państwach członkowskich i UE są konieczne i na czasie, ale wzywa do podjęcia dodatkowych kroków. Potrzebne są działania na rzecz poprawy konsultacji krajowych z partnerami społecznymi, zasięgu negocjacji zbiorowych na poziomie krajowym i europejskim oraz wdrażania porozumień partnerów społecznych.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny z zadowoleniem przyjął niedawną inicjatywę Komisji Europejskiej dotyczącą wzmocnienia i propagowania dialogu społecznego w UE. Zwrócił jednak uwagę na problemy wymagające rozwiązania, by dialog społeczny miał rzeczywiste znaczenie i był skuteczny na poziomie krajowym i europejskim.

W opinii przyjętej na kwietniowej sesji plenarnej EKES przeanalizował niedawny komunikat Komisji dotyczący wzmocnienia dialogu społecznego oraz wniosek dotyczący zalecenia Rady w tej sprawie.

Ostrzegł, by nie zakładać z góry, że wynik dialogu społecznego będzie pozytywny, i zalecił Komisji przeanalizowanie sprawdzonych modeli krajowych, regionalnych i sektorowych, aby zrozumieć, dlaczego działają one dobrze.

Zamiar Komisji, by wzmocnić dialog społeczny, należy przyjąć z uznaniem. Jednocześnie w naszej opinii zalecamy podjęcie dalszych kroków, np. w kwestii poprawy społecznych rozmów trójstronnych na poziomie krajowym, zwiększenia zakresu rokowań zbiorowych oraz wykorzystania dyrektyw Rady, by opracować jasne zasady wdrażania porozumień partnerów społecznych, powiedział sprawozdawca opinii Pekka Ristelä.

Zdaniem EKES-u rzeczywisty dialog społeczny musi obejmować reprezentatywnych i uznawanych partnerów społecznych posiadających wiedzę, zdolności techniczne i odpowiednio szybki dostęp do informacji. Wymaga to również woli politycznej i zaangażowania w ten proces. Konieczne jest poszanowanie niezależności i praw partnerów społecznych, takich jak prawo do zrzeszania się i do rokowań zbiorowych, oraz odpowiednie warunki prawne i instytucjonalne.

Uważamy, że proponowane zalecenie będzie właściwym narzędziem wspierania tego procesu, jeżeli zawierać będzie jasne i skuteczne przepisy dotyczące monitorowania zaproponowane pierwotnie przez Komisję. Z dyskusji między państwami członkowskimi wynika, że od samego początku jest to problematyczne. Ostateczny tekst zalecenia wykaże, czy istnieje rzeczywista wola polityczna, by faktycznie wzmocnić ten proces, powiedziała współsprawozdawczyni Marija Minczewa.

Aby zaradzić temu, że w niektórych państwach członkowskich społeczne rozmowy trójstronne mają raczej formalny, a nie merytoryczny charakter, EKES proponuje ustanowienie wspólnych skutecznych ram angażowania partnerów społecznych na poziomie krajowym. Zaleca, by Komisja podejmowała działania, jeżeli partnerzy społeczni nie są odpowiednio uwzględniani.

Zauważa również, że dialog obywatelski obejmujący szerszą grupę zainteresowanych stron i tematów to odrębny proces. Rozróżnienie to należy również wprowadzić odnośnie do wspierania budowania zdolności partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego. (ll)

Na kwietniowej sesji plenarnej Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjął opinię w sprawie wpływu metawersum na społeczeństwo. W opinii podkreślono, że UE musi szybko zająć się możliwościami i zagrożeniami związanymi z metawersum, by zagwarantować inkluzywne i bezpieczne środowisko wirtualne.

Metawersum wykazało już swoje możliwości w zakresie efektywnych kosztowo rozwiązań, szybszej produkcji, ograniczenia ryzyka i lepszej wydajności. Ma również potencjał w dziedzinie ograniczania skutków środowiskowych dzięki pracy zdalnej, mniejszym potrzebom fizycznego podróżowania i zmniejszeniu emisji.

Sprawozdawca opinii EKES-u Martin Böhme podkreślił, że metawersum i światy wirtualne będą miały znaczny wpływ na nasze życie. Przynoszą one możliwości, ale także problemy, które należy przewidywać.

Wirtualne światy stwarzają również zagrożenia, zwłaszcza dla dzieci i słabszych grup społecznych. Komitet wzywa operatorów platform do wprowadzenia rygorystycznych mechanizmów kontroli w celu filtrowania i usuwania szkodliwych treści oraz zabezpieczeń, by zapobiegać nękaniu, nadużyciom i wyzyskowi. Użytkownicy zwracają też uwagę na takie problemy jak uzależnienie, ochrona prywatności i zdrowie psychiczne.

Również istniejące prawodawstwo może nie być wystarczające, by uregulować światy wirtualne. EKES apeluje do instytucji UE, by zagwarantowały, że metawersum szanować będzie prawo świata realnego i przepisy podatkowe, oraz by przewidziały adekwatne nowe środki.

W opinii zwrócono uwagę, że metawersum przemysłowe oferuje znaczny potencjał dla europejskich przedsiębiorstw chcących zoptymalizować swoją działalność, gromadzić dane i poprawić wyniki. Wyzwania przemysłowe polegają na zwiększeniu akceptacji tych nowych technologii, zmianie kwalifikacji pracowników oraz zapewnieniu przestrzegania zasad etycznych i bezpieczeństwa.

Tworzenie światów wirtualnych na potrzeby przemysłu wymaga szczególnych kompetencji. Europa musi dążyć do tego, by ponownie stać się gościnną wspólnotą dla naukowców i zachować przodującą pozycję, powiedział współsprawozdawca EKES-u Hervé Jeannin.

W przygotowaniu jest obecnie druga opinia EKES-u w sprawie metawersum, której przyjęcie przewiduje się w drugiej połowie roku. (gb)

Długoterminowo zrównoważony system transportowy jest możliwy pod warunkiem poparcia przez obywateli, przemysł i sektor transportu dwóch celów: ograniczenia do 2050 r. o 90% emisji w sektorze transportu oraz zobowiązania do posłużenia się uzgodnionymi sposobami i środkami w celu osiągnięcia ostatecznego rezultatu.

Takie przesłanie znalazło się w opinii EKES-u autorstwa Stefana Backa i Mateusza Szymańskiego, przyjętej na sesji plenarnej 27 kwietnia 2023 r.

By osiągnąć cel, którym jest długoterminowo ekologiczny system transportu, transformacja musi być atrakcyjna i realistyczna i – tym samym – możliwa do przyjęcia przez obywateli i przedsiębiorstwa z finansowego, społecznego i praktycznego punktu widzenia – stwierdził Stefan Back.

Jest to jedyny sposób, by społeczeństwo aktywnie wspierało transformację, w przeciwnym wypadku istnieje ryzyko nie tylko fiaska, lecz w najgorszym razie – także niepokojów społecznych – dodał Mateusz Szymański.

EKES stwierdza zwłaszcza, że pomyślna transformacja wymaga spełnienia pewnych warunków.

Po pierwsze, przedsiębiorstwa muszą mieć poczucie, że nie są nadmiernie obciążone kosztami i że utrzymają konkurencyjność nie tylko w UE, lecz również poza nią.

Po drugie, doświadczenie transformacji musi być znośne dla pracowników i trzeba umożliwić im dostosowanie się do nowych warunków pracy w sposób akceptowalny społecznie.

Po trzecie, obywatele zarówno w aglomeracjach, jak i na obszarach wiejskich muszą korzystać z dostępności i mobilności po rozsądnych kosztach i na dobrych warunkach ogólnych. (mp)

EKES ponawia swój postulat o przegląd europejskiego semestru i domaga się przyjęcia takiego unijnego rozporządzenia, które przewidywałoby obowiązkowy udział społeczeństwa obywatelskiego w tym cyklu.

W opinii omawianej i przyjętej na kwietniowej sesji plenarnej EKES podkreślił, że reformy gospodarcze powinny opierać się na czynnikach społecznych, a nie tylko na wskaźnikach ekonomicznych. Podkreślono także konieczność zmian w systemie zaleceń dla państw członkowskich, tak aby motywować je do ich sprawnego wdrażania.

Europejski semestr jest corocznym sześciomiesięcznym cyklem koordynacji polityki gospodarczej, społecznej i fiskalnej pomiędzy państwami członkowskimi, za pomocą którego monitoruje się także krajowe plany odbudowy i zwiększania odporności (RRP). Choć europejski semestr miał ogromne znaczenie już od wprowadzenia go w 2011 r., obecnie widać spore jego braki.

W swej opinii EKES ponownie apeluje o zreformowanie europejskiego semestru, aby zwiększyć jego przejrzystość, demokratyczny wymiar, zaangażowanie zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego oraz skuteczność jego funkcjonowania. Dlatego Komitet zaleca:

• odnowienie obecnego systemu wskaźników i uzupełnienie ich tak, by były wzajemnie spójne i umożliwiały wyższej jakości ocenę;
• opracowywanie zaleceń krajowych, będących jednym z głównych instrumentów semestru, na okres trzech lat, z corocznymi ocenami i przeglądami. Należy powiązać ich wdrażanie z finansowaniem z budżetu UE, gdyż będzie to najlepszą zachętą dla państw do przestrzegania zobowiązań;
• włączenie partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego za pomocą ustrukturyzowanych, formalnych procedur konsultacji i odrębnego organu, któremu prawnie powierzy się wypełnianie tego zadania. Istniejące krajowe rady społeczno-gospodarcze również powinny odgrywać istotną rolę w tym procesie;
• ustalenie w unijnym rozporządzeniu zasad i ogólnych cech ustrukturyzowanego i stałego udziału zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego na rożnych etapach europejskiego semestru.

Komunikat prasowy

Treść całej opinii (tk)

Wojna w Ukrainie spowodowała znaczne transgraniczne szkody w środowisku, co budzi poważne obawy. EKES wzywa do uznania działań Rosji za przestępstwo na mocy prawa UE i podkreśla potrzebę ochrony środowiska w celu zagwarantowania praw podstawowych.

Ekosystemy Ukrainy poważnie ucierpiały w wyniku rozległego niszczenia lasów oraz zanieczyszczenia powietrza i wody. Stanowi to zagrożenie dla bogatej różnorodności biologicznej, ekosystemów, zdrowia ludzkiego i produkcji rolnej. EKES wraz z Parlamentem Europejskim opowiada się za uznaniem ekobójstwa za przestępstwo na mocy prawa UE w celu pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności i zapobieżenia przyszłym katastrofom ekologicznym.

Sprawozdawczyni Ozlem Yildirim stwierdziła: EKES podkreśla pilną potrzebę poprawy ochrony środowiska z punktu widzenia ochrony praw podstawowych w Unii Europejskiej i poza nią, a potrzebę tę zaostrzają poważne szkody dla środowiska spowodowane wojną w Ukrainie.

Komitet wzywa również do podjęcia działań w celu udokumentowania i zmierzenia tych skutków, zapewniając ochronę prawną, rozliczalność i sprawiedliwą odbudowę powojenną zgodną ze standardami międzynarodowymi.

Prawo do zdrowego środowiska ma kluczowe znaczenie dla dobrobytu społecznego i gospodarczego, ponieważ wiele miejsc pracy zależy od zdrowego klimatu. EKES wzywa państwa członkowskie i instytucje UE do wzmocnienia istniejących narzędzi prawnych i wysiłków na rzecz ochrony prawa do zdrowego środowiska, zwłaszcza biorąc pod uwagę niestabilny stan ekosystemów, uwypuklony przez konflikt w Ukrainie. (ks)

Członkinie i członkowie mogli z bliska zobaczyć zaawansowany ekosystem, który chroni środowisko, sprzyja sukcesowi gospodarczemu i spójności społecznej oraz zachęca do stosowania w rolnictwie praktyk gospodarki o obiegu zamkniętym.

Delegacja składająca się z członkiń i członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego odwiedziła 5 maja Wildpoldsried – wioskę szczycącą się produkcją zrównoważonej energii w regionie Niemiec Allgäu.

Wioska słynie z sukcesów w produkcji lokalnej i zrównoważonej energii oraz z szerokiego udziału społeczeństwa.

Członkowie EKES-u byli pod wrażeniem infrastruktury wioski, w tym turbin wiatrowych, wytwórni biogazu, elektrociepłowni wraz z lokalną siecią ciepłowniczą oraz systemu fotowoltaicznego wyposażonego w baterię.

Innowacyjne i zrównoważone podejście Wildpoldsried jest doskonałym przykładem zaawansowanego ekosystemu, który chroni środowisko, sprzyja sukcesowi gospodarczemu i spójności społecznej dzięki udziałowi obywateli oraz zachęca do stosowania w rolnictwie praktyk gospodarki o obiegu zamkniętym.

Ta wizyta miała szczególne znaczenie dla Komitetu, który doradza instytucjom UE w kwestiach związanych ze społeczeństwem obywatelskim oraz stara się wypełnić lukę między zaangażowaniem społecznym a polityką UE. (ks)